بوككا - ەجەلگى ارۋلاردىڭ اشەكەيى
ەرتىس بويىن مەكەندەگەن ەجەلگى اتا- بابالارىمىز باس كيىمنىڭ اشەكەيلەرىنە ەرەكشە ءمان بەرگەنى بايقالادى. ءبىر شەتىنە ۇزىن بۇرىمىن تاڭىپ قويعان ارۋلاردىڭ «بوككا» باس كيىمى كورگەن جاندى تاڭ- تاماشا ەتپەي قويماسى انىق.
پوتانين اتىنداعى تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيىندە تازا كۇمىستەن جاسالعان بوككا اشەكەيى ساقتالىپ تۇر. ۇلبىرەپ قانا تۇرعانەجەلگى باس كيىمدى 1959 -جىلى كەڭەس ارحەولوگى فيرايا ارسلانوۆانىڭ ەكسپەديتسياسى قازىرگى پاۆلودار وبلىسى اقتوعاي اۋدانىنىڭ اۋماعىنداعى قازبا جۇمىستارى كەزىندە تاۋىپتى. ەكسپەديتسيا شامامەن XIII- XIV عاسىرلارعا ءتان وبادان اقسۇيەك ايەلدىڭ جەرلەرگەن ورنىن انىقتايدى. زەرتتەي كەلە تازا كۇمىستەن جاسالعان بوككا اشەكەيىن، اينا جانە ات ابزەلدەرىن قازىپ شىعارادى.
- مۇنداي شوشاق ءپىشىندى باس كيىمدەر سوناۋ باعزى زامانداردان- اق ءساندى بولعان. ونى اسىرەسە، ەرتىس پەن وب وزەندەرى ارالىعىنداعى جەرلەۋ ەسكەرتكىشتەرىنەن، مونعوليا جەرلەرىنەن تابىلعان التىن قاپسىرما اشەكەيلەردەن كورۋگە بولادى. اشەكەي باس كيىم ورىلگەن بۇرىمدى جوعارى كوتەرگەن نەمەسە باسقا دا ادىسپەن باس كيىمگە بايلاعان. سول ارقىلى ادام بەينەسىن ەڭسەلى ەتىپ كورسەتكەن. جالپى مۇنداي بوككانىڭ نەگىزىن كيىزدەن تىگىپ، سىرتىنا وسىنداي تۇتاس كۇمىستى كيگىزگەن. ورتا عاسىرلارعا ءتان وبالاردان تابىلعان بۇل باس كيىمنىڭ ەڭ اۋەلى جەرگىلىكتى زەرگەرلىك داستۇرگە ساي جاسالعانى بايقالادى. زەرتتەۋ ناتيجەسى كورسەتكەندەي، بوككا يەسى قيماق- قىپشاق تايپا بىرلەستىكتەرىنىڭ ناسىلىنەن شىققان ايەل ادام بولعان، - دەيدى وڭىرلىك پوتانين اتىنداعى تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيى ولكە تاريحىن عىلىمي قامتاماسىز ەتۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى گۇلجانات اليەۆا.
عالىمداردىڭ سوزىنشە، بوككا كەزىندە ءارتۇرلى ماتەريالدان جاسالىپتى. كەي جاعدايدا قايىڭنىڭ قابىعىن دا پايدالانعان. باس كيىمنىڭ شەتتەرىن ءارتۇرلى تاستارمەن زەرلەپ، اسەمدەگەن.
اتاپ وتەرلىگى، اقتوعاي جەرىندەگى ەجەلگى وبادان تابىلعان كۇمىس اينا دا ەرەكشە ساندە جاسالعان. اينانىڭ سىرت جاعىندا 12 اڭنىڭ بەينەسى بار. گ. اليەۆا ول جىل ساناۋىمىزداعى ون ەكى مۇشەلدى ءبىلدىرۋى مۇمكىن دەيدى.
ەسكە سالا كەتەيىك، پاۆلوداردا نەوليت كەزەڭىڭدە جاسالعان قىش قۇمىرالار ساقتالىپ تۇر.