ەڭبەك كۇنى: قازاقستاندا جۇمىسشىلار مارتەبەسى قالاي كوتەرىلەدى

استانا. KAZINFORM - جىل سايىن قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭعى جەكسەنبىسىندە ەلىمىزدە ەڭبەك كۇنى اتالىپ وتەدى. بۇل كۇن 2013-جىلى پرەزيدەنت جارلىعىمەن جۇمىسشى ماماندىقتارىن قۇرمەتتەۋ داستۇرلەرىن جاڭعىرتۋ جانە ەڭبەكتىڭ ماڭىزىن ءتۇسىنۋ ماقساتىندا بەلگىلەنگەن ەدى.

ال بيىل مەملەكەت باسشىسى 2025-جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالاۋدى جانە ولاردىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدى ۇسىندى. Kazinform اگەنتتىگى اتاۋلى جىلدىڭ قالاي وتەتىنىن جانە جۇمىسشىلار مارتەبەسى قالاي ارتاتىنىن باياندايدى.

جۇمىسشى ماماندىقتارى قالاي جىكتەلەدى

ق ر ەڭبەك كودەكسىنىڭ 101-بابىنىڭ 8-تارماعىنا سايكەس، جۇمىسكەرلەرگە قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارى مەن بەلگىلى ءبىر جۇمىس تۇرلەرىنىڭ كۇردەلىلىگى كاسىپتىك ستاندارتتار نەگىزىندە بەلگىلەنەدى. ەگەر كاسىپتىك ستاندارتتار بولماسا، بۇل تالاپتار جۇمىستار مەن جۇمىسشى كاسىپتەرىنىڭ ءبىرىڭعاي تاريفتىك- بىلىكتىلىك انىقتامالىعى (ب ت ب ا) بويىنشا انىقتالادى. بيىل ەكونوميكالىق قىزمەت تۇرلەرى بويىنشا ب ت ب ا- نىڭ 68 انىقتامالىعى قولدانىستا بولدى.

ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن جۇمىسشىلاردىڭ كاسىپتەرى بىلىكتى جانە بىلىكتى ەمەس ساناتتارعا بولىنەدى. بىلىكتى ساناتقا ب ت ب ا- عا سايكەس كاسىپتىك دايارلاۋدى جانە ارنايى ءبىلىمدى تالاپ ەتەتىن جۇمىسشىلار جاتادى. بىلىكتى ەمەس جۇمىسشىلار قول قۇرالدارىمەن جانە بەلگىلى ءبىر كۇش جۇمساۋمەن بايلانىستى قاراپايىم مەحانيكالىق جۇمىستاردى ورىندايدى. اتالعان كاسىپ ساناتىنىڭ كوپشىلىگى ءۇشىن جالپى نەمەسە جالپى ورتا ءبىلىمىنىڭ بولۋى جانە جۇمىس ورنىندا ۇيرەنۋ ءتان.

جۇمىسشى كاسىپتەرىنىڭ تاريفتىك- بىلىكتىلىك سيپاتتامالارى ەڭبەك بولىنىسىنە، تەحنيكاعا، تەحنولوگياعا قول جەتكىزۋ دەڭگەيىنە جانە ەڭبەك پەن ءوندىرىستى ۇيىمداستىرۋعا بايلانىستى 8 رازريادتى تاريفتىك كەستەگە سايكەس ازىرلەندى. ەكونوميكالىق قىزمەت تۇرلەرى بويىنشا جۇمىستاردىڭ نەگىزگى كولەمى ءبىرىنشى 6 رازريادقا جاتقىزىلعان، ال 7 جانە 8 رازريادتار جوعارى كۇردەلى جۇمىستارعا ارنالعان. جۇمىس رازريادتارى ەڭبەك جاعدايلارىن ەسكەرۋسىز، ولاردىڭ كۇردەلىلىگى بويىنشا بەلگىلەنەدى. قاجەت بولعان جاعدايدا ەڭبەك جاعدايلارى (اۋىرلىعى، زياندىلىعى، قاۋىپتىلىگى) ق ر ەڭبەك كودەكسىنىڭ 105-بابىنا سايكەس جوعارى لاۋازىمدىق جالاقىلاردى نەمەسە قوسىمشا اقى بەلگىلەۋ جولىمەن ەسكەرىلەدى.

جۇمىسشىلار ەڭبەكاقىسى قالاي وسەدى

«مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا كەزەكتى جولداۋىندا 2025-جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالاۋدى جانە ولاردىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدى ۇسىندى جانە ەڭ الدىمەن، سۋ، ەنەرگەتيكا، قۇرىلىس جانە باسقا دا سالالاردا قاتتى بايقالىپ وتىرعان كادر تاپشىلىعىن جويۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. الايدا ەڭبەك زاڭناماسىنا سايكەس ەڭبەك مينيسترلىگى مەملەكەتتىك بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن ۇستالاتىن ۇيىمدارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىسىن رەتتەيدى»، - دەپ جازىلعان سالالىق مينيسترلىكتىڭ رەسمي جاۋابىندا.

پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا سايكەس، 2022-جىلدان باستاپ بيۋدجەت سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جەكەلەگەن ساناتتارىنىڭ، ونىڭ ىشىندە جۇمىسشى ماماندىقتاردىڭ جالاقىسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن عا كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوتەرىلۋدە. ناتيجەسىندە 2025-جىلعا قاراي ولاردىڭ جالاقىسى 2 ەسەگە ارتادى.

ءوز كەزەگىندە جەكە مەنشىك نىسانىنداعى ۇيىمدارداعى قىزمەتكەرلەر جالاقىسىنىڭ مولشەرى ەڭبەك، ۇجىمدىق شارتتارمەن بەلگىلەنەدى جانە ول جۇمىسكەردىڭ بىلىمىنە، ورىندالاتىن جۇمىستىڭ كۇردەلىلىگى مەن ساپاسىنا قاراي بەلگىلەنەدى.

جۇمىسشىلار قانداي ماراپاتتارعا ۇسىنىلادى

«مەملەكەتتىك ناگرادالار تۋرالى» زاڭنىڭ 1-بابىنا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى جەمىستى مەملەكەتتىك، قوعامدىق، شىعارماشىلىق قىزمەتى، ەڭبەكتەگى جانە جاۋىنگەرلىك ەرلىكتەرى ءۇشىن، سونداي- اق ولاردىڭ رەسپۋبليكاعا سىڭىرگەن ەڭبەگىنىڭ تانىلۋى رەتىندە مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتالادى. زاڭدا وردەن تۇرىندەگى ناگرادالار، مەدالدار، قۇرمەتتى اتاقتار، قۇرمەت گراموتالارى جانە جوعارى دارەجەلى ايىرىم بەلگىلەرى كوزدەلگەن.

مىسالى، ازاماتتار ەكونوميكاداعى، الەۋمەتتىك سالاداعى، عىلىمداعى، مادەنيەتتەگى جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى ەڭبەك جەتىستىكتەرى ءۇشىن «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالادى. مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق قىزمەتتەگى، ەكونوميكانى، الەۋمەتتىك سالانى، عىلىم مەن مادەنيەتتى دامىتۋداعى، مەملەكەتتىك، قۇقىق قورعاۋ جانە اسكەري قىزمەتتەگى، دەموكراتيا مەن الەۋمەتتىك پروگرەستى دامىتۋداعى ەرەكشە ەڭبەگى ءۇشىن ازاماتتار «وتان» وردەنىمەن ماراپاتتالادى.

ال ەڭبەك ادامىنىڭ بەدەلىن ارتتىرۋ ماقساتىندا «ەڭبەك ارداگەرى» مەدالى مەن «قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى» جوعارى ەرەكشەلىك بەلگىسى بەكىتىلگەن. «ەڭبەك ەرى» - قازاقستان رەسپۋبليكاسىن ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك- گۋمانيتارلىق دامىتۋداعى اسا ۇزدىك جەتىستىكتەرى ءۇشىن بەرىلەدى. ال «ەڭبەك ارداگەرى» مەدالىمەن زەينەت جاسىنا تولعان (سالاعا بايلانىستى ەمەس)، جالپى جۇمىس ءوتىلى 40 جىلدان اساتىن، ونىڭ ىشىندە ءبىر سالادا كەمىندە 10 جىل جۇمىس ءوتىلى بار، سونداي-اق ەڭبەك قىزمەتىندە جوعارى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەن قىزمەتكەرلەر ماراپاتتالادى.

سونىمەن بىرگە، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسقا دا ۆەدومستۆولىق ناگرادالارى - مەدالدار مەن توسبەلگىلەر كوزدەلگەن. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا «دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى» توسبەلگىسىمەن دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، سونداي-اق حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ ىسىنە ەرەكشە ۇلەس قوسقان وزگە دە ادامدار ماراپاتتالادى.

مۇناي-گاز سالاسىندا مۇناي-گاز ءوندىرىسىنىڭ تيىمدىلىگىن، شىعارىلاتىن ءونىمنىڭ ساپاسى مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا، ونى الەمدىك نارىقتا دامىتۋعا جانە ءونىمنىڭ جاڭا تۇرلەرىن جاساۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسقان جوعارى كاسىبي قىزمەتكەرلەر «مۇناي-گاز كەشەنىن دامىتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالادى.

جۇمىشىلارعا ارنالعان جاڭا ناگرادا پايدا بولۋى مۇمكىن بە

ەڭبەك مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ «جۇمىسشى ماماندىقتار جىلى» اياسىندا جۇمىسشى كاسىپتەرى مەن ءتۇرلى سالا ماماندارىنىڭ بەدەلىن دايەكتى تۇردە ارتتىرۋدى تاپسىرعان.

جولداۋدا مەملەكەتتىك ناگرادالار جۇيەسىنە ينجەنەرلەر، گەولوگتار، كەن ورىندارىن ازىرلەۋشىلەر، كولىك، اگرارلىق جانە سۋ سالالارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، سونداي- اق عالىمدار مەن ونەرتاپقىشتار ءۇشىن قۇرمەتتى اتاقتار ەنگىزۋ جونىندە جازىلعان.

«مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن ءتيىستى سالالىق مەملەكەتتىك ورگاندار جوعارىدا اتالعان كاسىپتەر بويىنشا جاڭا قۇرمەتتى اتاقتار ەنگىزۋ جونىندە ۇسىنىستار قالىپتاستىرىپ، ەنگىزەدى. سونىمەن قاتار، جولداۋدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جىل سايىن جالپىۇلتتىق ءىس-شارالار جوسپارى قالىپتاستىرىلادى. جوسپار جانە ءتيىستى بەكىتۋلەر بەكىتىلگەن سوڭ، مەملەكەتتىك ورگاندار ءتيىستى جۇمىستاردى جۇرگىزەدى»، - دەپ ءتۇسىندىردى مينيسترلىك.

ەلىمىزدە قانداي جۇمىسشى ماماندارىنا تاپشىلىق بار

ورتا مەرزىمدى بولجامعا سايكەس، جۇمىسشى ماماندارى بويىنشا كادرلارعا قاجەتتىلىك 2030-جىلعا قاراي 410,6 مىڭ ادامعا جەتەدى (بيىل - 52,7 مىڭ ادامعا تاپشىلىق بار).

ولاردىڭ ىشىندە ەڭ كوپ سۇرانىسقا يە ماماندىقتار - اۆتوموبيلدەردىڭ، جۇك اۆتوموبيلدەرىنىڭ جۇرگىزۋشىلەرى، تاكسي جۇرگىزۋشىلەرى - 88,1 مىڭ ادامدى، دانەكەرلەۋشىلەر - 18 مىڭ ادام، قۇرىلىسشى-مونتاجشىلار، قۇرىلىسشى- ارلەۋشىلەر، سۋرەتشىلەر - 13,4 مىڭ ادام، سانتەحنيكتەر - 13,2 مىڭ ادام، فەرمەرلەر مەن ارالاس ونىمدەردى ءوندىرۋ بويىنشا جۇمىسشىلار - 12,4 مىڭ ادام، سىلاقشىلار - 11,2 مىڭ ادام، تراكتورشىلار - 11 مىڭ ادام، ونەركاسىپتىك جابدىقتاردىڭ سلەسارلارى - 8,2 مىڭ ادام جانە باسقالارى بار.

سونىمەن قاتار، ەلەكتروندى ەڭبەك بيرجاسى پورتالىندا جۇمىسشى ماماندارىنا جۇمىس بەرۋشىلەردەن 15722 بوس جۇمىس ورىندارى جاريالانعان، ونداعى جالاقى مولشەرى 85 مىڭ تەڭگەدەن 500 مىڭ تەڭگەگە دەيىن جەتەدى.

«جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» قالاي وتەدى

ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى جىل سايىن ۇزدىك ەڭبەك اۋلەتتەرى مەن ءوندىرىس قىزمەتكەرلەرىن انىقتاۋعا باعىتتالعان «ەڭبەك جولى» كونكۋرسىن وتكىزەدى. كونكۋرس جۇمىسشى ماماندىقتارىن دارىپتەۋ، قوعامداعى ەڭبەك ادامىنىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋ، ەڭبەك ادامدارى تۋرالى وڭ قوعامدىق پىكىر قالىپتاستىرۋ جانە جاس ۇرپاققا ەڭبەككە قۇرمەتپەن قاراۋعا تاربيەلەۋدى كوزدەيدى.

بايقاۋ وڭىرلىك جانە رەسپۋبليكالىق دەڭگەيلەردە ەكى كەزەڭدە وتكىزىلەدى جانە «ۇزدىك ەڭبەك اۋلەتى»، «ءوندىرىستىڭ ۇزدىك جاس قىزمەتكەرى» جانە «جۇمىس ىستەيتىن جاستاردىڭ ۇزدىك تالىمگەرى» نوميناتسيالارىن قامتيدى. جەڭىمپازدار سالتاناتتى تۇردە اقشالاي سەرتيفيكاتتارمەن جانە باعالى سىيلىقتارمەن ماراپاتتالادى. بۇل الاڭدا ءداستۇرلى تۇردە «ەڭبەك ارداگەرى» مەدالىنىڭ يەگەرلەرىنە قۇرمەت كورسەتىلەدى.

بۇدان باسقا، قىركۇيەكتىڭ ءار سوڭعى جەكسەنبىسىندە اتاپ وتىلەتىن ەڭبەك كۇنىن مەرەكەلەۋ شەڭبەرىندە جىل سايىن ءىس-شارالار جوسپارى بەكىتىلەدى:

- «ەڭبەك جولى» كونكۋرسىنىڭ جەڭىمپازدارىن، ەڭبەك ارداگەرلەرىن، ءوندىرىس وزاتتارىن جانە «ەڭبەك ارداگەرى» مەدالىمەن، رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيلەردە ماراپاتتاۋ راسىمدەرى وتەدى؛

- بارلىق ساناتتاعى ازاماتتارعا، ونىڭ ىشىندە مۇگەدەكتىگى بار ادامدارعا، جۇمىسسىز جاستارعا جۇمىسقا ورنالاسۋعا جاردەمدەسۋ بويىنشا بوس ورىندار جارمەڭكەلەرى، اشىق ەسىك كۇندەرى وتەدى؛

- مادەني- بۇقارالىق ءىس-شارالار، ونىڭ ىشىندە سپورت فەستيۆالدەرى ۇيىمداستىرىلادى؛

- ەلىمىزدىڭ وقۋ ورىندارىندا دارىستەر، سىنىپ ساعاتتارى، ستۋدەنتتىك پىكىرتالاستار وتكىزىلەدى.