باسىنا باق قونىپ، بايىعاندار

استانا. قازاقپارات - الەمدە داۋلەتتىلەر بارشىلىق. ولاردىڭ ءبىرسىپىراسى تىربانىپ، ەڭبەك ەتىپ، بيزنەسىن وركەندەتىپ بارىپ، كاسىبىن جولعا قويعاندار.

ال ومىردە اياق استىنان بايىپ كەتكەندەر دە بار. ءبىراق ولار ەڭبەكتىڭ، كاسىپتىڭ قۇنىن بىلە مە؟ ماسەلە سوندا. الايدا كەزدەيسوق كەلگەن باق تا ادامدى باقىتقا كەنەلتەدى.

ارينە، ەڭ الدىمەن، ءسىزدىڭ كوز الدىڭىزعا جولدان نەمەسە كوپىردىڭ استىنان ءبىر شابادان اقشا تاۋىپ العان ءبىر پاقىر ەلەستەپ وتكەن شىعار. ءتىپتى لوتەرەيا ويىنىنان ميلليونداعان دوللار ۇتقان پەندەنىڭ قۋانىشتى كوز جاسى مەن باقىتتان باسى اينالعان ءساتى دە كەرەمەت ەمەس پە؟ ءبارى كەزدەيسوقتىقتان باستالادى. ءومىر بويى لوتەرەيا ويىنىن ويناپ، ءبىراق ءبىر ۇتىس الا الماي كەتكەن ادامدار دا بارشىلىق.

كەيدە توسىن وقيعالاردىڭ باقىتقا كەنەلتەتىن دە ءساتى بولادى. ا ق ش تۇرعىنى لارري روسستىڭ باسىنان دا وسىنداي جاعداي ءوتتى. ول كوشەدە كەلە جاتىپ، قارنى اشقان سوڭ حوت-دوگ العىسى كەلەدى. ءبىراق ساتۋشىنىڭ قايتاراتىن مايدا اقشاسى بولماعان سوڭ لارري بارىپ، ەكى لوتەرەيا ساتىپ الادى. ال قالعان قارجىعا، حوت-دوگ الىپ جەيدى، ۇيىنە كەلىپ، لوتەرەيانى سالىستىرعاندا، ءوز-وزىنە سەنبەيدى. 130 ميلليون دوللار ۇتقان! ءسويتىپ، كوشەگە 100 دوللارمەن شىققان جاس جىگىت وقىستان وسىنشاما بايلىققا كەنەلەدى. الدىمەن ول اقشاسىن مايدالاي الماعان ساتۋشىعا راقمەت ايتىپ وتىر، ەگەر بىردەن حوت-دوگ بەرگەندە ونى الىپ جەپ، كەتە بەرەر ەدى. امال جوق اقشاسىن مايدالاۋ ءۇشىن لوتەرەيا الدى. مىنە، ادامدى اياق استىنان داۋلەتتى ەتەتىن ارەكەت.

امەريكالىق 84 جاستاعى قارت جەيمس ۆيلسون دا باسقالار سەكىلدى قاراپايىم ءومىر ءسۇردى. ول وزدىگىنەن ەشكىمگە سەنبەيتىن، ءتىپتى لوتەرەيا ويىندارىنا دا. كوشەدەگى دۇڭگىرشەكتەرگە تۇرا قالىپ، لوتەرەيا ويناي قالاتىن ادامداردىڭ ارەكەتىن «اقىماقتىق» دەپ سانايتىن.

ءبىراق ءبىر جولى ءوزى لوتەرەيا ويىندارىنان تۇك شىقپايتىنىن دالەلدەگىسى كەلىپ، بىرەۋىن ساتىپ الادى. اقىرى نە بولدى دەيسىز عوي، جەيمس ۆيلسون 256 ميلليون دوللار ۇتىپ الدى. ءسويتىپ، مۇنداي ويىنعا سەنبەيتىن پاقىرىڭىزدىڭ توبەسى كوككە جەتىپ، اياق استىنان ءجۇزى بال-بۇل جاندى.

الايدا، بىرەۋدىڭ قايىرىمدىلىعى ارقىلى داۋلەتىن ارتتىرىپ العاندار دا قوعامدا كەزدەسەدى. وتكەن عاسىردىڭ باسىندا قايتىس بولعان بەلگىلى زاڭگەر جانە ينۆەستور چارلز ميللار 1926 - جىلى ارتىنا قىزىقتى حات قالدىرىپ كەتەدى.

«ەشقانداي تۋىسقانىم بولماعاندىقتان، ءوزىم ولگەن سوڭ 10 جىلدان كەيىن قالادا 10 جىلداي تۇرعان توعىز بالاسى بار كەدەي ايەلدەرگە 500 مىڭ دوللاردى ءبولىپ بەرەمىن». راسىندا دا، ۋاقىت وتە كەلە چارلز ميللاردىڭ اماناتى ورىندالادى. ول ولگەن سوڭ توعىز بالاسى بار ءتورت ايەلگە چارلزدىڭ 500 مىڭ دوللارى ءبولىنىپ بەرىلەدى. ءسويتىپ، بالا تاپقانى ءۇشىن باقىتقا كەنەلگەندەر باي ينۆەستوردىڭ اماناتىنان سوڭ داۋلەتىن دۇرىستاپ الادى.

راسىندا دا، ادامدى جاراتقان باقىتتى ەتەمىن دەسە، ءبىر ءسات ەمەس پە؟ بۋداپەشت قالاسىندا تۇراتىن اعايىندى زولت جانە گەزا پەلاديلەر كەدەي ءومىردى باستان كەشتى. ولار كوشەدە قايىر تىلەپ ءجۇردى، قاڭعىباستىققا سالىندى. ءبىراق ولار وزدەرىن باقىت كۇتىپ تۇرعانىن بىلگەن جوق. نان تاۋىپ جەۋگە تيىنى جوق بايعۇستار ءبىر كۇندە بايىپ شىعا كەلدى. ولاردىڭ گەرمانيادا تۇراتىن اجەسى قايتىس بولار الدىندا اعايىندى ەكەۋگە جانە زولت پەن گەزا پەلاديدىڭ ا ق ش-تا تۇراتىن قارىنداسىنا 100 ميلليون دوللار قالدىرىپ كەتەدى. ءسويتىپ، كەمپىردىڭ نەمەرەلەرى 100 ميلليون دوللاردى بولىسكە سالادى. گەرمانيا زاڭدىلىعىنا سايكەس، امانات اتى اتالعان ادامدار قاي ەلدە تۇراتىندىعىنا قاراماستان، سولارعا قالدىرىلادى. قينالىپ جۇرگەن بالالارعا ءسويتىپ، قارت كەمپىردىڭ داۋلەتى مال بولدى.

ادامنىڭ ءبىر-بىرىنە جاساعان جاقسىلىعىنىڭ جالعاسى دا ۇزاققا جالعاسادى. ازياداعى باي ايەلدەردىڭ ءبىرى نينا ۆانگ 4,2 ميلليارد دوللار بايلىعىنىڭ 1 ميللياردىن ءوزىنىڭ فەن-شۋي شەبەرى توني چان چۋن-چۋەنگكە قالدىردى دەگەن مالىمەت بار. ال ماسەلەنىڭ ءمانىسى بىلاي: نينا ۆانگكە كۇيەۋى مۇراگەرلىككە مول بايلىق تاستاپ كەتەدى. الايدا سوت ارقىلى مۇنى دالەلدەۋ قيىنعا سوعادى. بۇل ىسكە اقىرى فەن-شۋي شەبەرى توني چان چۋن-چۋەنگ ارالاسىپ، ۇزاق ۋاقىت وتكەن سوڭ، سوتتا جەڭىپ شىعادى. ريزا بولعان نينا ۆانگ قاراپايىم سپورت شەبەرىنە 1 ميلليون دوللار اۋدارادى. مىنە، ادامدىق، ازاماتتىق دەگەن قايدا جاتىر؟

ءبىراق بۇكىل داۋلەتىن ادامعا ەمەس، جان-جانۋارلارعا تاستاپ كەتەتىن كۇلكىلى ءارى قىزىقتى وقيعالار دا ومىردە كەزدەسىپ قالادى. بىردە كوشەدە قاڭعىپ، قالدىقتاردى جەپ جۇرگەن قارا مىسىقتىڭ جولى بولدى. يتاليانىڭ باي ايەلى ماريا اسسۋنتا كوشەدە كەلە جاتىپ، ونى كورىپ قالادى. اش ءارى ءتۇرى قورقىنىشتى قارا مىسىقتى كورگەن ايەل ونى ۇيىنە اكەلىپ، باعىپ، قاعادى. وعان «توممازينو» دەپ ات قويادى. 2009 - جىلى باي كەمپىر ولەر الدىندا بۇكىل بايلىعىن قارا مىسىققا قالدىرىپ كەتەدى. ميلان مەن ريمدەگى ۇلكەن ءۇيى جانە كالابريدەگى ءزاۋلىم سارايى، سونىمەن بىرگە بانكتەگى اقشاسى دا «توممازينوعا» تيەسىلى بولادى. داۋلەتتى كەمپىردىڭ قارجىسى 10 ميلليون دوللارعا باعالانادى. ماريا اسسۋنتا 2011 - جىلى قايتىس بولدى. La Repubblica گازەتىنىڭ جازۋىنا قاراعاندا، قارت ميلليونەر كەيۋانانىڭ اقشاسىن جاراتۋعا ونىڭ ءسىڭلىسىنىڭ عانا مۇمكىندىگى بولادى. ماريا اسسۋنتا ءوزىنىڭ قالدىرعان امانات حاتىندا قاڭعىباس مىسىقتار مەن ءۇي جانۋارلارىنا ارنالعان ۇلكەن ساراي سالۋدى تاپسىرىپ كەتەدى. ءبىراق ءۇي جانۋارلارىنا ساراي سالىندى ما، جوق پا، ول جاعى ءالى بەلگىسىز. ءبىراق داۋلەت قارا مىسىققا قالدى.

ومىردە ءوز اقشاسىن وزگەگە قيمايتىندار دا كەزدەسەدى. ولار ادامعا بەرگەننەن اماناتىن حايۋانعا تاستاپ كەتكەندى ءجون كورەدى. وندايلار دا بار. مىسالى، نيۋ-يوركتەگى ۇلكەن قوناق ءۇيدىڭ يەسى ولەر الدىندا 12 ميلليون دوللار داۋلەتىن ەسىگىنىڭ الدىندا ءتىلى سالاقتاپ، مارعاۋ كۇيدە جاتاتىن يتىنە قالدىرىپ كەتكەن. قوجايىنى قايتىس بولعان سوڭ، الگى «ترابل» اتتى ءيت ءۇي كەزىپ كەتەتىن بولدى. وعان كوشەدەگىلەر «قاڭعىباس ميلليونەر ءيت» دەپ ات قويىپ الادى.

باي بولعانىمەن، ارەكەتى ساۋ ادامنىڭ تىرلىگىنە ۇقسامايتىن جايتتار دا بار.

امەريكالىق لۋيس كارلوس دە نورونحا كابرال دە كامارا ليسسابون قالاسىنداعى 70 ادامنىڭ تەلەفون ءنومىرىن تەرىپ، سول پاتەردە تۇراتىن ادامدارعا بايلىعىن قالدىرۋعا امانات حات قالدىرادى. ءبىراق انىقتاي كەلگەندە، پورتۋگاليا زاڭدىلىعى بويىنشا قايتىس بولعان كىسى ولەر الدىندا ارتىنداعىلارعا امانات حات قالدىرا المايدى. ال سوندا امەريكادا وتىرىپ، پورتۋگاليالىقتاردى جىندى قىلعان لۋيس كارلوستىڭ ارەكەتىن قالاي باعالاۋعا بولادى؟ ساۋ ادامنىڭ تىرلىگى ەمەس قوي.

قالاي دەسەك تە، ادامعا كەلەر باق ءبىر ءسات. ال سول باق پەن باقىتتى باعالاي الىپ ءجۇرمىز بە؟ ءبىراق داۋلەتى مەن بايلىعىن باسقادان قىزعانىپ، مىسىعى مەن يتىنە قالدىرىپ كەتكەندەردىڭ ارەكەتى ماقتاۋعا جانە ماقتانۋعا تۇرارلىق ەمەس...

بەرىك بەيسەن ۇلى