بالالار مەن ايەلدەرگە وزبىرلىق جاساعاندار ءومىر بويىنا قامالادى

استانا. KAZINFORM - سوڭعى بەس-التى جىلدا بالالار مەن ايەلدەردى زورلىق- زومبىلىقتان قورعاۋ ماسەلەسىنە جاڭاشا كوزقاراسپەن قاراۋ قاجەتتىگى تۋىنداعان. ياعني، بۇل تۇرعىداعى قىلمىستار ءۇشىن زاڭدى كۇشەيتۋ جايى ءجيى ءسوز بولدى. بالالار مەن ايەلدەردىڭ السىزدىگىن ەسكەرسەك، ولاردىڭ زاڭمەن قورعالۋى دۇرىس دەگەن پىكىر دە باسىم. سەبەبى، وسى كۇنگە دەيىن بالالار مەن ايەلدەردى قورعايتىن ارنايى زاڭ بولعان جوق.

قازاقستان 1998 -جىلى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ايەلدەردى كەمسىتۋشىلىكتىڭ بارلىق نىساندارىن جويۋ تۋرالى كونۆەنتسياسىنا قوسىلدى، ال 2001 -جىلى اتالعان كونۆەنتسياعا فاكۋلتاتيۆتىك حاتتامانى راتيفيكاتسيالادى. وسىلايشا، ەلىمىز تۇرمىستىق زورلىق- زومبىلىققا قارسى كۇرەستى حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەستەندىرۋگە قادام جاساعان. 2016 -جىلى ۇكىمەت تۇرمىستىق زورلىق- زومبىلىق قۇرباندارىنا ارناۋلى الەۋمەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ ستاندارتىن قابىلدادى. ستاندارت شەڭبەرىندە قاۋىپسىز تۇرۋ قىزمەتتەرى مەن مەديتسينالىق جانە پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ، كاسىبي باعدارلاۋ، زاڭگەرلىك كەڭەس بەرۋ قارالعان. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ 2019 -جىلعى 2-قىركۇيەكتەگى «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ - قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ايتىلعان تاپسىرماسىمەن تۇرمىستىق جانە سەكسۋالدىق زورلىق- زومبىلىق ءۇشىن قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك جاۋاپتىلىق كۇشەيتىلدى. قولدانىستاعى زاڭناماعا ءىشىنارا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى.

ال 2024 -جىلدىڭ 11-ساۋىرىندە سەنات تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا جازانى كۇشەيتەتىن زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى. زاڭ جوباسى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» دەپ اتالادى. زاڭ جوباسى پرەزيدەنتكە قول قويۋعا جىبەرىلدى. جاڭا زاڭ جوباسىندا قاراستىرىلعان جايتتاردىڭ ىشىندە مىنا تومەندەگىشە تالاپتار بار:

- كامەلەتكە تولماعاندارعا زورلىق- زومبىلىق جاساعاندارعا جەڭىل جازا تاعايىنداۋعا تىيىم سالىنادى، تاراپتاردىڭ تاتۋلاسۋىنا مۇمكىندىك بەرىلمەيدى؛

- دەنساۋلىققا قاساقانا اۋىر زيان كەلتىرگەندەرگە شەكتەۋ جازاسىن تاعايىنداۋعا تىيىم سالىنادى؛

- بالا ولتىرگەندەر، بالا زورلىعىنا قاتىسى بارلار جانە بالاعا قاتىستى جىنىستىق سيپاتتاعى زورلىق- زومبىلىق كورسەتكەندەرگە ومىرلىك تۇرمە جازاسى ەنگىزىلەدى؛

- 16 جاسقا تولماعاندارعا جىنىستىق سيپاتتا تيىسكەندەرگە جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلەدى، قىلمىستىق كودەكستە ارنايى باپ پايدا بولادى.

- بۇدان بولەك، ءوزىن-ءوزى ولتىرۋگە كوندىرۋ نەمەسە ءوزىن-ءوزى ولتىرۋگە ىقپال ەتكەنى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلىپ، قىلمىستىق كودەكس جاڭا قىلمىس قۇرامىمەن تولىقتىرىلادى.

باسقا دا وزگەرىستەر قاراستىرىلعان. مىسالى، كامەلەتكە تولماعاندارعا بۋللينگ جاساعاندار، 16 جاستان اسپاعان بالالاردى قوعامدىق كولىكتەن ءتۇسىرىپ كەتكەندەر اكىمشىلىك جازاعا تارتىلادى. زاڭ بالانىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ارەكەت جاساماعان اتا-اناعا نەمەسە زاڭدى وكىلگە دە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيدى.

زاڭگەر-مامانداردىڭ ايتۋىنشا، وسى كۇنگە دەيىن كامەلەتكە تولماعاندارعا كورسەتىلگەن زورلىق- زومبىلىق پەن زورلاۋ فاكتىسى بويىنشا قىلمىستىق ءىستى قىسقارتقان كەزدەرى بولعان. سودان كەيىن پەدوفيلدەر قايتا قىلمىس جاساعان دەرەكتەر دە كەزدەسكەن. ولار سوتتاردا قىلمىسكەرگە اۋىر جازا تاعايىنداۋعا مۇمكىندىك بولماعانىن ايتادى. ال بۇگىنگى جاڭا زاڭ ونداي قىلمىسكەرلەرگە ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى بەلگىلەنىپ وتىر. ەلدە ايەل قۇقىقتارى قورعالماعان. وتباسىلىق زورلىق- زومبىلىقتى قانشا ايەل باستان كەشىرىپ جاتقانىنىڭ ناقتى ەسەبى جوق. سوڭعى ەكى جىلدا وتباسىلىق زورلىق- زومبىلىقتان قازا تاپقاندار سانى ارتقانىن ايتىلىپ ءجۇر.

بالالار مەن ايەلدەردى تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتان قورعايتىن زاڭنىڭ كۇشەيىپ جاتقانى ءوز ەلىمىز ءۇشىن عانا ەمەس، كەيبىر وزگە ەلدەردىڭ تۇرعىندارىنا دا جاڭالىق بولعان سياقتى. سەبەبى وسىنداي ارنايى زاڭ قابىلداماعان ەلدەر بار. الىسقا بارماي-اق، رەسەيدى الىپ قاراساق، ول ەلدە بالالار مەن ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى جالپى زاڭناما شەڭبەرىندە بولماسا، ارنايى زاڭمەن قورعالماعان. رەسەيلىك جۋرناليستەر مەن زاڭگەرلەردىڭ كەيبىرى قازاقستاندا مۇنداي زاڭ قابىلدانىپ جاتقانىنا وڭ پىكىر ءبىلدىرىپتى.

ال نيۋ-يوركتە قازاقستانداعى ايەل قۇقىعى مەن تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتى قىلمىس دەپ سانايتىن زاڭدى قولداۋعا ارنالعان ميتينگ ءوتتى. وعان سول جاقتا جۇرگەن وتانداستارىمىز، سونداي-اق ا ق ش، رەسەي، بەلارۋس، قىرعىزستان، تاجىكستان، تۇرىكمەنستان جانە وزبەكستان ازاماتتارىنان 100 گە جۋىق ادام جينالعان.

اۆتور

ناعاشىبەك الدان