گاز دەگەن - ۇلتتىڭ بايلىعى جانە حالىقتىڭ مەنشىگى - ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان ابديەۆ

استانا. KAZINFORM - «سامۇرىق-قازىنا» قورىنىڭ قوعامدىق كەڭەسى «QazaqGaz» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ قىزمەت ناتيجەسىن تالقىلادى.

كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ نازارى بارىنەن بۇرىن تاۋارلىق گاز باعاسىن كوتەرۋ ستراتەگياسىنىڭ قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ساپاسىنا قالاي اسەر ەتەتىنىنە كوبىرەك اۋدى. ءبىرى كومپانيا ۇسىنىپ وتىرعان ستراتەگيانى جاقتاسا، كەيبىرى قارسى شىقتى.

كومپانيا باسشىسى الىبەك جاماۋوۆ «QazaqGaz» كاسىپورنى بولاشاققا جوسپارلاپ وتىرعان ءىرى جوبالاردىڭ قاتارىندا مىڭداعان شاقىرىمعا سوزىلعان قۇبىرلار مەن ءىرى گاز وڭدەيتىن زاۋىتتار قۇرىلىسى بار ەكەنىن. وسى جوبالارعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ءۇشىن ىشكى نارىقتى تارتىمدى ەتە ءتۇسۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ال ىشكى نارىق تارتىمدى بولۋ ءۇشىن تاۋارلىق وزىندىك قۇنىنان تومەن باعاعا ساتىلماۋ كەرەكتىگى ءسوز بولدى.

قوعامدىق كەڭەس ءتوراعاسى بولات جامىشيەۆ ونىڭ بۇل ءۋاجىن بىرنەشە سۇراقپەن ناقتىلادى.

- ىشكى نارىقتا تاۋارلىق گاز تاريفىن كوتەرۋ كەرەك دەگەندى ايتقاندا QazaqGaz-بەن بايلانىستى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن كروسس- سۋبسيديانىڭ كولەمىن قىسقارتۋ كەرەكتىگىن مەڭزەپ وتىرسىزدار عوي، سولاي ما؟ ينۆەستيتسيا ءۇشىن تاريفتى كوتەرۋ كەرەك دەگەن ءسوز بە؟ ىشكى نارىققا گاز جەتكىزۋدەن كەيىنگى جىلدارى 160 ميلليارد تەڭگە شىعىن كورسەڭىزدەر، ورنىن نەمەن جاپتىڭىزدار، - دەپ  سۇرادى ول.

QazaqGaz مەنەدجەرلەرى بۇل شىعىننىڭ 90 پايىزدان استامى كوتەرمە نارىققا گاز ساتۋدان كەلەتىنىن، ال ونى سىرتقا ەسكپورتتالاتىن تاۋارلى گاز بەن ترانزيتتىك قۇبىرلاردىڭ ەسەبىنەن جاۋىپ وتىرعانىن جەتكىزدى.

 

ال ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان ابديەۆكە اكسيونەرلىك قوعام مەنەدجەرلەرىنىڭ حالىققا كوگىلدىر وتىن جەتكىزۋ جۇمىستارىن كومپانيانىڭ شىعىن رەتىندە عانا سيپاتتاعانى ۇناماي قالدى.

- ماعان ىشكى نارىققا گاز ساتۋ كومپانيانىڭ شىعىنى رەتىندە سيپاتتالىپ جاتقانى ۇناماي وتىر. ىشكى نارىقتا تاۋارلىق گازدىڭ باعاسى تومەن بولعاندىقتان قولدان جىبەرگەن تابىس 160 ميلليارد تەڭگەگە جەتتى دەپ جاتىرسىزدار. وسى شىعىندى وتەۋ ءۇشىن ىشكى باعانى كەم دەگەندە گازدى وڭدەپ جەتكىزۋدىڭ وزىندىك قۇنىنا دەيىن كوتەرۋ كەرەكتىگىن ايتىپ وتىرسىزدار. مۇنداي تاسىلمەن كەلىسپەيمىن. گاز دەگەن - ۇلتتىڭ بايلىعى جانە حالىقتىڭ مەنشىگى. مەملەكەت ونى تەك حالىقتىڭ اتىنان باسقارادى. ۇلتتىق كومپانيانىڭ باستى مىندەتى - تابىستى بارىنشا اتتىرۋ ەمەس، ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ، - دەدى دەپۋتات.

ءماجىلىس وكىلى گاز ماسەلەسىنىڭ قانشالىقتى نازىك ماسەلە ەكەنىن قاڭتار وقيعاسىن ەسكە الاپ وتىرىپ ءتۇسىندىردى.

- گاز ماسەلەسى قانشالىقتى وزەكتى ەكەنىن بىرەر جىل بۇرىن بولعان وقيعالار كورسەتىپ كەتكەنىن بىلەسىزدەر. ستراتەگيالارىڭىزدا حالىققا گازدى ءتيىمدى باعامەن جەتكىزۋدى باسىم باعىت ەتىپ كورسەتىپسىزدەر. ەندەشە حالىققا گاز جەتكىزۋدى نەگە مەملەكەت فۋنكسياسىن ورىنداۋ ەمەس، شىعىن دەپ سيپاتتايسىزدار؟ قازاقستانعا گاز نارىعىنىڭ قۇرىلىمى ۇقساس ەلدەرمەن باعانى سالىستىرىپ كوردىڭىزدەر مە؟ مەنىڭ بىلۋىمشە الجير، رەسەي سياقتى ۇقساس مەملەكەتتەردە تاۋارلىق گازدىڭ ىشتەگى باعاسى بىزدەن تومەن عوي، - دەدى ەرلان ابديەۆ.

ۇلتتىق كومپانيا باسشىسى الىبەك جاماۋوۆ كوگىلدىر وتىننىڭ قازاقستانداعى باعاسى دەپۋتات اتاعان ەلدەردەگىدەن نەگە جوعارى ەكەنىن بىرنەشە فاكتورمەن بايلانىستىرىپ ءتۇسىندىردى.

- حالىق ىشكى نارىقتا ساتىلاتىن گازدىڭ 20 پايىزدان استامىن تۇتىنادى. قالعان 80 پايىزىن ەنەرگەتيكالىق ۇيىمدار، كوممەرتسيالىق كاسىپورىندار تۇتىنادى. مۇندا دا باعا ءوز قۇنىنان تومەن.

گاز حالىقتىڭ يگىلىگى ەكەنىن بىلەمىز. ءوزىم دە اتىراۋ ءوڭىرىنىڭ تۋماسىمىن. ءبىراق گازدى سول يگىلىككە اينالدىرۋ ءۇشىن جەر استىنان الىپ شىعىپ، ۇڭعىمالاردى كۇتىپ ۇستاۋ كەرەك. شىققان گازدى وڭدەۋ قاجەت. باسقاشا ايتساق قازاقستاندا گاز كوپ. ءبىراق سول كوپ گازدى وڭدەيتىن زاۋىتتار جوق. جىلىنا 1 ميلليارد تەكشە مەتر گاز وڭدەيتىن زاۋىت سالۋعا 1 ميلليارد دوللار كەرەك. ال بىزدە گاز كوپ، وڭدەيتىن زاۋىت جوق. وسىعان بايلانىستى اۋەلى 1 ميلليارد تەكشە مەتر گاز وڭدەيتىن، ودان كەيىن 2,5 ميلليارد تەكشە مەتر ءونىم شىعاراتىن زاۋىت سالامىز. وسى ينۆەستيتسيانىڭ ءبارى حالىققا گاز جەتكىزۋدىڭ وزىندىك قۇنىنا، تاريفكە اسەر ەتەدى. گازدىڭ ءبارى اتىراۋ مەن باتىس قازاقستان وبلىسىندا، اقتوبە، ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا شوعىرلانعان. ونى الماتىعا نەمەسە جەتىسۋ وبلىسىنا جەتكىزۋ ءۇشىن 5 مىڭ شاقىرىمدىق قۇبىر تارتۋ كەرەك. مىسالى، ءبىر عانا ازيا گاز قۇبىرىنا 2-3 مىڭ ادام قىزمەت كورسەتەدى. وسىنىڭ ءبارى قوماقتى اقشانى كەرەك ەتەدى. سوندىقتان گاز باعاسى، وكىنىشكە قاراي، قىمبات، - دەدى ول.

قوعامدىق كەڭەستىڭ تاعى ءبىر مۇشەسى ولجاس بايدىلدينوۆ ىشكى نارىقتا ساتىلىپ جاتقان گازدىڭ 85 پايىزى تەڭىز، قاراشىعاناق، قاشاعان كەن ورىندارىنان الىناتىنىن ەسكە سالدى.

- QazaqGaz ىشكى نارىققا ساتاتىن گازدى وسى كەنىشتەردىڭ وپەراتورلارىنان ساتىپ الادى. ىشكى تاسىمالدى شىعىنسىز ەتكىمىز كەلسە، وسى ءۇش الپاۋىت «كيتتىڭ» الدىنا ماسەلە قويۋىمىز كەرەك. ولار ارزانعا ساتسا، ەشقانداي شىعىن بولماۋشى ەدى، - دەدى ەنەرگەتيكا ساراپشىسى.

ءبىراق بۇل ءۋاج ەرلان ابدييەۆتى رايىنان قايتارا المادى.

- بۇگىنگى تانىستىرۋدا گاز باعاسىن كوتەرۋ كەرەكتىگىنە كوپ ىم-يشارا ايتىلعان. ىشكى نارىقتا گاز تۇتىنۋشىلاردىڭ 80 پايىزى كاسىپورىندار بولسا، قاراپايىم حالىققا ساتاتىن گاز باعاسى نەشە پايىز، كاسىپورىندارعا ساتىلاتىن گاز باعاسى نەشە پايىز قىمباتتايتىنىن ناقتى كورسەتىڭىزدەر، - دەدى قوعامدىق كەڭەس مۇشەسى.

كەڭەس ءتوراعاسى بولات جامىشيەۆ تە بۇل ۇسىنىستى قولدادى.

- بۇل جەرمەن ەندى كەلىسەمىن. تاريفتى كوتەرۋ تۋرالى ايتقاندا اڭگىمە ورتا ەسەپپەن 33 پايىز كوتەرۋ تۋرالى ەكەنىن ايتۋلارىڭىز كەرەك. بۇل 33 پايىز بۇكىل تاۋارلىق گاز تۇتىنۋشىعا تەڭدەي بولىنبەيتىنى تۇسىنىكتى. سارالانعان تاريف بولادى. ۇكىمەتتىڭ، QazaqGaz حالىق تۇتىناتىن گاز باعاسىن كوتەرەتىنىن ەش جەردەن ەستىگەن جوقپىن. سوندىقتان ول تۋرالى اڭگىمە جوق، - دەدى ول.

ەسكە سالساق، بىلتىر پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن «QazaqGaz» كومپانياسىنا گاز وڭدەۋ زاۋىتتارىن سالۋ جانە جاڭا گاز كەن ورىندارىن يگەرۋ بويىنشا ناقتى جول كارتالارىن ازىرلەۋدى تاپسىرعان بولاتىن.

اۆتور

ەسىمجان ناقتىباي