اۋىز قۋىسىنىڭ ساۋلىعى ءومىر ساپاسىنىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى - مامان

استانا. قازاقپارات - 2008 -جىلدان باستاپ حالىقارالىق ستوماتولوگتار فەدەراتسياسى (FDI) جىل سايىن 20 -ناۋرىزدا دۇنيەجۇزىلىك اۋىز قۋىسى دەنساۋلىعى كۇنىن (WOHD) اتاپ وتەدى.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ 2022 -جىلعى «جاھاندىق ەسەپ» دەرەكتەرىنە سايكەس، الەمدە 3,5 ميللياردقا جۋىق ادام اۋىز قۋىسى اۋرۋلارىنان زارداپ شەگەدى. بولجام بويىنشا، الەمدە 2 ميلليارد ادام تۇراقتى تىس جيەگى دەرتىنە شالدىققان، ال 514 ميلليون بالانىڭ قىزىل يەگى اۋىرادى.

ماماندار تۇرمىس جاعدايىنىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى اۋىز قۋىسى اۋرۋلارىنىڭ تارالۋى ارتىپ كەلە جاتقانىنا الاڭداۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ونىڭ سەبەبى اعزاعا فتوردىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنەن (اۋىز سۋ مەن ءتىس پاستاسى سياقتى اۋىز قۋىسى كۇتىمى ونىمدەرىنەن)، قۇرامىندا قانت مولشەرى كوپ، ارزان تاعام ونىمدەرىنىڭ كەڭ تارالۋىمەن بايلانىستى.

سونىمەن قاتار قانت پەن زياندى زاتتار مولشەرى جوعارى تاعامدار مەن سۋسىنداردى، تەمەكى ونىمدەرىن جانە الكوگولدى بەلسەندى جارنامالاۋ ولاردىڭ تۇتىنۋىن ارتتىرادى، بۇل ءوز كەزەگىندە اۋىز قۋىسى اۋرۋلارى مەن باسقا دا جۇقپالى ەمەس اۋرۋلاردىڭ ورشۋىنە ىقپال ەتەدى.

ەگەر ادام ءتاتتى ونىمدەردى ءجيى تۇتىنسا، اعزادا فتور جەتىسپەسە جانە اۋىز قۋىسى گيگيەناسىن دۇرىس ساقتاماسا، تىس جيەگى پايدا بولادى، بۇل اۋىرسىنۋدى تۋدىرىپ، كەيبىر جاعدايدا ءتىستىڭ زاقىمدانۋى مەن ينفەكسيانىڭ ورشۋىنە اكەلۋى مۇمكىن.

دۇنيەجۇزىلىك اۋىز قۋىسى دەنساۋلىعى كۇنىن اتاپ ءوتۋدىڭ ماقساتى قانداي؟

حالىقتى اۋىز قۋىسى اۋرۋلارىنىڭ الدىن الۋ جانە ەرتە انىقتاۋ قاجەتتىلىگى، اۋىز قۋىسىنا كۇتىم جاساۋ، سونداي-اق ستوماتولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋدىڭ زاماناۋي مۇمكىندىكتەرى تۋرالى حابارىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان.

ەلىمىزدە اتالعان ءىس-شارا «بولاشاققا ساۋ تىسپەن» جوباسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارمالارى، مەديتسينالىق جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدجدەر حالىقتى اۋىز قۋىسى دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا شاقىراتىن ءبىرقاتار ءىس-شارا وتكىزەدى.

اۋىز قۋىسى اۋرۋلارىنىڭ الدىن الۋعا ارنالعان ۇسىنىستار:

- اۋىز قۋىسى گيگيەناسىن ساقتاۋعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ. ءتىستى كۇنىنە كەمىندە ەكى رەت تازالاۋ، سونداي-اق قوسىمشا گيگيەنالىق قۇرالداردى پايدالانۋ (ءتىس ءجىبى، ارالىق ءتىس شەتكالارى، اۋىز شايعىش سۇيىقتىقتار جانە ت. ب.)؛

- دۇرىس تاماقتانۋ قاعيدالارىن ساقتاۋ. كومىرسۋلاردى تۇتىنۋ جيىلىگىن شەكتەۋ قاجەت. تاۋلىگىنە 5-6 رەتتەن ارتىق تاماقتانباعان ابزال؛

- ستوماتولوگقا جىلىنا كەمىندە ءبىر رەت قارالۋ. بۇل الدىن الۋ شارالارىن ۋاقىتىندا قابىلداۋعا جانە قاجەت بولعان جاعدايدا ءتىستى ەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى؛

- اۋىز قۋىسى دەنساۋلىعى جالپى دەنساۋلىقتىڭ، ءال-اۋقاتى مەن ءومىر ساپاسىنىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى.

اۋىز قۋىسى دەنساۋلىعىنا قاتىستى اڭگىمەنى مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، س. ج. اسفەندياروۆ اتىنداعى قازۇمۋ ستوماتولوگيا مەكتەبىنىڭ دەكانى، قازاقستان ستوماتولوگتار قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ باس شتاتتان تىس ستوماتولوگى ساۋلە ەسەمبايەۆامەن جالعاستىردىق.

- ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ � قىزىل يەگى پروبلەماسى بار، بۇل الاڭداتارلىق جاعداي، باسقاشا ايتقاندا 10 بالانىڭ 8-دە قىزىل يەگى ساۋ ەمەس. ەندى وسى جاعدايعا اكەلگەن فاكتىلەرگە توقتالساق، ول الدىمەن تاماقتانۋمەن بايلانىستى. بۇرىن ءتاتتى جەۋ سيرەك جايت ەدى، قازىر شوكولاد، كامپيت باسقا دا تاتتىلەردىڭ ءتۇر-ءتۇرى بار جانە قولجەتىمدى. ەكىنشى سەبەپ، قازىر گازدالعان سۋسىندار كوپ، گازدالعان سۋسىن ەمالدىڭ جاۋى، اۋىز قۋىسىنا زالالدى. تاعى ءبىر جايت، وقۋشىلار ساباقتىڭ اراسىندا جەڭىل الدەنۋى، ءيا، مەكتەپتە تاماقتانۋ جۇيەسى بار، دەگەنمەن ۇزىلىستە بالالار بۋفەتكە، مەكتەپ جانىنداعى دۇكەندەرگە جۇگىرە جونەلەدى، ول جەردەن قالاعان نارسەنى الىپ ءجيدى.

كەلەسى ماسەلە، گادجەت، ونىڭ تىسكە قانداي قاتىسى بار؟ بىرىنشىدەن، ۇيالى تەلەفونعا ۇنەمى ءۇڭىلۋ كوزدى قۇرتادى، ەكىنشىدەن گادجەت قاراعاندا ادام ءيىلىپ وتىرادى، ول ومىرتقانىڭ قيسايۋىنا الىپ كەلەدى، ءوز كەزەگىندە ءتىس تۇيىسۋىنە اسەر ەتەدى. كوبىسى ايتادى، ءتىس ءتۇيىسۋى تۋا بىتەدى دەپ، ءبىراق ومىرتقانىڭ ءتۇزۋ بولۋى ءتىس تۇيىسۋىندە ءرولى ماڭىزدى. تاعى ءبىر فاكتى اتا-انالار جۇمىس باستى، ۇنەمى بالانىڭ جانىندا بولمايدى، ال ءتىس مازالاعاندا كەيىنگە قالدىرماۋ قاجەت، - دەدى ساۋلە ەسەمبايەۆا.

مامان مالىمدەگەندەي، جوعارىدا ايتىلعان جايتتاردى ەسكەرە كەلە، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بالالاردىڭ ءتىسىن ساقتاۋ ماقساتىندا پروفيلاكتيكالىق ءىس- شارا قامتىلعان بۇيرىق شىعاردى.

- جول كارتاسى وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ ازىرلەندى. ونىڭ اياسىندا وتەتىن ءىس-شارالار بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىندا ءتىس اۋرۋلارىنىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان. الەمدە 3,5 ميلليارد ادام ءتۇرلى ءتىس اۋرۋىنا شالدىقسا، سونىڭ ىشىندە 2,5 ميلليارد ادام قىزىل يەگى زاردابىن تارتادى. بيىل 20 -ناۋرىز حالىقارالىق اۋىز قۋىسى دەنساۋلىعى كۇنى اياسىندا بارلىق وڭىردە دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى، مەديتسينالىق وقۋ ورىندارىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن ءبىرقاتار ءىس-شارا وتەدى. سونىڭ ءبىرى ساۋدا، ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىندا اۋىز قۋىسى، ءتىس كۇتىمى قاعيدالارى جازىلعان جادىناما تاراتىلادى، ودان بولەك ماماندار قۋىرشاقتىڭ كومەگىمەن ءتىس تازالاۋ، ءتىس كۇتىمى ەرەجەلەرىن كورسەتىپ، تۇسىندىرەدى، - دەيدى ستوماتولوگ.

وسىلايشا 18 -ناۋرىزدان باستاپ ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىندا ستوماتولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ بويىنشا كەڭ اۋقىمدى پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار باستالدى. سونىمەن قاتار باستاۋىش جانە ورتا بۋىن سىنىپ وقۋشىلارىنا اۋىز قۋىسى گيگيەناسى ساباقتارى وتكىزىلۋدە. بۇل جۇمىس الماتى، اتىراۋ، قاراعاندى، جەتىسۋ وبلىسى جانە الماتى، ورال قالاسىندا مەكتەپ ستوماتولوگيالىق كابينەتتەرىندە ءتىس دارىگەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ءوتىپ جاتىر.

ەسكە سالساق، وسىدان 10 جىل بۇرىن شەتەلدىك PLoS One باسپا ءسوز بەتىندە جاريالانعان زەرتتەۋ ناتيجەسىنە سايكەس، ساعىز 10 مينۋت ىشىندە اۋىز قۋىسىنداعى 100 ميلليونعا جۋىق باكتەريانى جويا الادى.

اۆتور

داۋلەت ىزتىلەۋ