ايد پاتشالىعىنىڭ قاقپاسى

استانا. قازاقپارات - «مىڭنان ءبىر مەزەتتىڭ» الدىڭعى ساندارىندا الەمنىڭ ايشىقتى ارالدارىنىڭ ءبىرى - سانتوريني مەن كريتتەگى جۇمباق قۇبىلىستار جايلى ماقالا جاريالانعان ەدى. ەجەلگى گرەكيا جەرى مەن كيكلاد ارالدارىنىڭ قۇپياسى مۇنىمەن بىتپەيدى. بۇل جولى افينى تۇبىندەگى داۆەلي ۇڭگىرىنىڭ قۇپياسى تۋرالى ءسوز قوزعاماقپىز.

ەجەلگى قۇدايلار مەن اڭىزدار مەكەنى سانالاتىن افينى ماڭىندا، اتتيكا جەرىندە پەنتەليكون تاۋى جاتىر. انتيكالىق زاماندا بۇل جەردەن ءمارمار وندىرەتىن. وسى مارماردان پارفەنون تۇرعىزىلدى. انتيكالىق زاماننان باستاۋ العانىمەن، وسى كۇنگە دەيىن پارفەنوندى قۇس اتاۋلىنىڭ ءوزى بىلعاعان ەمەس.

وسى تاۋدىڭ وڭتۇستىك شىعىسىندا، تەڭىز دەڭگەيىنەن 720 مەتر بيىكتىكتە داۆەلي ۇڭگىرى ورنالاسقان. ونى پەنتەلي ۇڭگىرى دەپ تە اتايدى. ۇڭگىرگە كىرسەڭىز، تارامدالعان سان جول مەن جەراستى وتكەلدەرىن كورەسىز. تارام-تارام جولدار وتە كۇردەلى جۇيەمەن سالىنعان.

ءتىپتى ۇڭگىرگە العاش باس سۇققان تۋريستەر تاۋ قويناۋىنا اپاراتىن وتكەلدەردى كوردىك دەسە، ەكىنشى رەت كىرگەندە ءدال وسى جولدار ءىز-ءتۇزسىز جوعالاتىن كورىنەدى. «پەنتەلي» ءسوزى «اقىردىڭ قاقپاسى» دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى.

ХIХ عاسىردا وسى ۇڭگىردەگى كاتاكومبالارعا قىلمىسكەرلەر، تەڭىز قاراقشىلارى مەن كوتەرىلىسشىلەر جاسىرىنىپ، پانا قىلعان. ۇڭگىردىڭ ەكىنشى اتاۋى - «داۆەلي» اتاقتى تەڭىز قاراقشىسى حريستوس داۆەليستىڭ ەسىمىنەن شىقسا كەرەك.

ۇڭگىردە كاتاكومبالاردىڭ قانشا شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتقانىن ەشكىم بىلمەيدى. ايتەۋىر كوپ تارامدالعان جولداردىڭ كوپتەگەن قاشىقتىققا سوزىلىپ جاتقانى انىق. ۇڭگىرگە كىرەبەرىستە ۆيزانتيالىق داۋىردەن قالعان كىشكەنە شىركەۋ سالىنعان، ال جەر استىنداعى ۇڭگىرلەردىڭ بىرىندە ەجەلگى شىركەۋ بار.

بۇل جەردىڭ تىلسىم قاسيەتى جونىندە گرەكتەر عانا ەمەس، ۇڭگىرگە كەلىپ-كەتۋشىلەر جاقسى بىلەدى. ويتكەنى ونداعان جىلدار بويى پەنتەليكون تاۋىنىڭ ماڭى مەن ۇڭگىر ىشىنەن قالىپتى ەمەس، قۇپيا قۇبىلىستار بايقالعان. جۇزدەگەن مىڭ ادام تاۋدىڭ استىنان وت شىعىپ جاتقانىن كورىپ، ءبىرتۇرلى داۋىستاردى ەستىگەن.

ول ول ما، ۇڭگىردىڭ ىشىندەگى تاستارعا قاشالىپ سالىنعان بەلگىلەردىڭ ورنى ۇنەمى اۋىسىپ جاتادى. ماسەلەن، ادامنىڭ قولى سالىنعان بەلگى سوڭعى جيىرما جىلدىڭ ىشىندە كەمىندە ءۇش رەت ءوز ورنىن اۋىستىرعان.

ۇڭگىردى زەرتتەگەن عالىمدار دا ونىڭ تىلسىم تابيعاتىنا كوز جەتكىزدى.

مىسالى، 99-1997-جىلدارى الەكساند پاپاندوپۋلوستىڭ باسشىلىعىمەن زەرتتەۋ جۇرگىزگەن ۋفولوگتار ۇڭگىردەگى تەمپەراتۋرانىڭ كۇرت قۇبىلاتىنىن انىقتادى. ادەتتە ۇڭگىردەگى تەمپەراتۋرا قالىپتى بولۋى ءتيىس. الايدا داۆەليدەگى بۇل كورسەتكىش كۇن سايىن تۇنگى بىردە بىردەن ون گرادۋسقا وزگەرەدى ەكەن. ءدال وسى ۋاقىتتا قورازدىڭ شاقىرعانىنا ۇقساس داۋىستار ەستىلەدى. ءبىراق اۋديوتاسپاعا بۇل داۋىستار جازىلماي قالعان. ۇڭگىردە بەينەكامەرالار دا جۇمىس ىستەمەي قالىپتى. وسىنىڭ ءوزى داۆەلي تىلسىم دۇنيەگە تولى ەكەنىن دالەلدەيدى. پاپاندوپۋلوستىڭ ويىنشا، وسى ۇڭگىردە وزگە الەمگە جول اشاتىن قاقپا بار.

بىرنەشە جىل بۇرىن ناتو جوباسى اياسىندا اسكەري ۆەدومستۆولار ۇڭگىردى جەراستى بۋكەرى رەتىندە پايدالانباق بولىپتى. الايدا ءبىر جىلدان كەيىن اسكەريلەر جۇمىسىن كىلت دوعارىپ، جوبانى جاۋىپ تاستادى. «ۇڭگىر دىمقىل، ىلعالدىعى باسىم، مۇنداي جاعدايدا قارۋ-جاراق ساقتاي المايمىز» دەگەن سىلتاۋ ايتتى.

بۇگىندە ۇڭگىردىڭ باسىم بولىگىنە كىرۋگە تىيىم سالىنعان. بۇل دا تەگىننەن-تەگىن بولماسا كەرەك.

«جاس الاش» گازەتى