ساۋد ارابياسى مەن يران قايتا تاتۋلاستى

استانا. قازاقپارات - ساۋد ارابياسى مەن يران قول الىسىپ، قايتا تاتۋلاستى. بۇگىن اراب ەلشىسى تەگەرانعا، ال ونىڭ يراندىق ارىپتەسى ەر- ريادقا كەلدى. جەتى جىلعا سوزىلعان ءدۇردارازدىقتان كەيىن، ەلشىلىكتەر ءبىر- بىرىمەن ارالاسىپ، جۇمىس جانداندى.

وتكەندى ۇمىتۋعا رەسمي بەيجىڭ ارااعايىندىق جاساعان ەدى. پارسى شىعاناعىندعى قوس ەلدىڭ سىز تارتقان قاتىناسى سوڭعى ەكى جىلدا بىرتىندەپ جىلىدى. بيىل ناۋرىزدا قىتاي، ساۋد ارابياسى جانە يران ءۇشجاقتى كەلىسىمگە كەلدى. جەتى جىل بويى ءبىر- بىرىنە قىر كورسەتكەن تاياۋ شىعىس ەلدەرىنىڭ بەيجىڭدەگى جيىندا مۇنشالىقتى تەز تاتۋلاساتىنىن ەشكىم كۇتپەپ ەدى.

تامىز ايىندا يراننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى حوسەين ءامىر- ابدوللايان ەر- ريادقا ءىس- ساپارىمەن باردى. ەلشىلىكتەردىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋ جايى سول كەزدە تالقىلانسا كەرەك.

فەيسال بين فارحان، ساۋد ارابياسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى:

- بۇگىنگى كەزدەسۋىمىز ديپلوماتيالىق قاتىناستى قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان جۇمىستاردىڭ جالعاسى. قوس مەملەكەت تاراپىنان جاسالعان بۇل قادام ايماقتاعى قاۋىپسىزدىكتى ورناتۋ ءۇشىن اسا ماڭىزدى.

حوسەين ءامىرابدوللايان، يراننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى:

- تاياۋ شىعىستاعى قاۋىپسىزدىك پەن ايماقتىڭ دامۋىنا بىرلەسكەن ۇمتىلىستى ءبولىپ- جارۋعا بولمايدى دەپ سانايمىز.

تاياۋ شىعىستاعى دەرجاۆالار داۋى ءبىرى سۇننەت، ەكىنشىسى شەيىت مازحابىنداعى يسلام مەملەكەتتەرى بۇرىننان پارسى شىعاناعىنداعى باسىمدىققا تالاسقانى بارشاعا ءمالىم. تاريحي باقتالاستىق ءوز الدىنا، 2016 -جىلى ساۋد ارابياسىنىڭ شەيىت يمامى نيمر ان نيمردى ءولىم جازاسىنا كەسكەنى، پارسىلىقتاردىڭ شامىنا ءتيدى. ءسويتىپ ولار يرانداعى ساۋد ارابياسى ەلشىلىگىن شابۋىلدادى. سالدارىنان قاتىناسقا سىزات ءتۇسىپ، شىعاناقتاعى ەكى ەل ديپلوماتيالىق ميسسيالارىن قايتارىپ الدى.

پارسى شىعاناعىنداعى قوس ەلدىڭ تاتۋلاسقانى تاياۋ شىعىس ءۇشىن جاعىمدى جاڭالىق بولار. «اراعا تۇسكەن قىتاي بۇدان نە ۇتادى؟» دەگەن ساۋال تۋىندايدى. ساياسات تانۋشىلاردىڭ دەنى مۇنىسىن تاياۋ شىعىستاعى امەريكانىڭ ىقپالىن السىرەتۋدىڭ امالى دەپ تۇسىنەدى. دەگەنمەن، ساياساتتان بولەك، قىتاي بۇل جەردە ەڭ الدىمەن ەكونوميكالىق مۇددەسىن ويلايتىنى بەلگىلى. ەكى جىل بۇرىن پاندەمياعا قاراماستان قىتايدىڭ اراب ەلدەرىمەن الىس- بەرىسى 330 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا تاتىعان ەدى. ونىڭ ىشىندە ساۋدا ارابياسىمەن تاۋار اينالىمى 200 ميلليارد دوللاردى قۇراعان. قىتايدىڭ جاھاندىق «ءبىر بەلدەۋ - ءبىر جول» اتتى ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوباسى ءۇشىن دە پارسى شىعاناعىنىڭ ماڭىزى زور.

تسيتاتا امريتا ياسح، قىتاي جانە تاياۋ شىعىستاعى گەوساياسي احۋال جونىندەگى ساراپشى:

- «ءبىر بەلدەۋ - ءبىر جول» اياسىنداعى جوبالارعا ساۋد ارابياسىنىڭ نەوم قالاسى، كورول ابدۋل- ءازيز اتىنداعى حالىقارالىق اۋەجاي، دۋبايداعى ءال- ماكتۋم اۋەجايىنىڭ 2- فازاسى، قاتارمەن بىرلەسكەن تەمىرجولدار ەنگەن. ەكىنشىدەن، قىتايدىڭ ەنەرگەتيكالىق قاجەتتىلىگى ءۇشىن دە شىعاناقتىڭ ماڭىزى زور. الەم ەلدەرى كوبىنە تاياۋ شىعىستا وندىرىلەتىن مۇنايعا تاۋەلدى بولعاندىقتان ءبىرقاتار قىتايلىق كومپانيا سول ايماقتاعى كومپانيالارمەن سەرىكتەس. دەمەك، ايماقتاعى قاۋىپسىزدىك قىتايلىق بيزنەستىڭ وركەندەۋىنە كەپىل بولادى.

تاياۋ شىعىستاعى تىنىشتىق تاياۋ شىعىستاعى تىنىشتىق قىتايعا عانا ەمەس، بريكس وداعىنا دا كەرەك. برازيليا، رەسەي، قىتاي، ءۇندىستان مەن وڭتۇستىك افريكانىڭ مەملەكەتارالىق بىرلەستىگى التى بىردەي ەلگە وداققا كىرۋدى ۇسىندى. ونىڭ ىشىندە يران مەن ساۋد ارابياسى بار. امەريكانىڭ ىقپالىن السىرەتۋدى كوزدەگەنى بولار، ساياسي وداق سەرىكتەستەردىڭ قاتارىن وسىلاي ۇلعايتۋعا كوشكەن. ساراپشىلاردىڭ پىكىرى وسىعان سايادى.

www.24.kz