بۇگىن قازاقتىڭ ايتۋلى ءۇش تۇلعاسىنىڭ تۋعان كۇنى
ەسىمدەر
134 جىل بۇرىن (1889-1941) الاش قوزعالىسىنىڭ قايراتكەرى سادىق ايۋكە ۇلى امانجولوۆ دۇنيەگە كەلگەن.
الماتى وبلىسىنىڭ ەڭبەكشىقازاق اۋدانىندا تۋعان. ۆەرنىي ەر بالالار گيمنازياسىن، قازان يمپەراتورلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. 1917 -جىلدىڭ اقپان رەۆوليۋتسياسىنا دەيىن جەتىسۋ وبلىسىنىڭ اياگوز، ءۇرجار زاڭ ورىندارىندا قىزمەت اتقارىپ، ءۇرجار ۋەزى قازاق كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى بولدى.
1-شى جالپىقازاق سەزى امانجولوۆتى بۇكىل رەسەيلىك قۇرىلتاي جينالىسى دەپۋتاتتىعىنا بەكىتكەن. سەزدەن كەيىن ول «الاش» پارتياسىنىڭ جەتىسۋ وڭىرىندەگى جەرگىلىكتى ۇيىمدارىن قۇرۋعا بەلسەنە ارالاستى. 1917 -جىلى 2-شى جالپىقازاق سەزى امانجولوۆتى الاشوردا ۇكىمەتىنە - حالىق كەڭەسىنە مۇشە ەتىپ سايلادى. 1918 -جىلى لەپسى قالاسىندا وتكەن جەتىسۋ وبلىستىق 2-شى قازاق سەزىندە وبلىستىق كەڭەس مۇشەلىگىنە سايلانىپ، جەتىسۋدا جانە شىڭجاڭنىڭ شاۋەشەك قالاسىندا الاشوردا جاساقتارىن قۇرۋعا باسشىلىق جاساعان.
كەڭەس اسكەرلەرىمەن بولعان شايقاستارعا قاتىسىپ، اۋىر جاراقاتتاندى. 1923-1930 -جىلدارى قازاق ا س س ر زاڭ حالىق كوميسسارياتى جۇيەسىندە قىزمەت اتقاردى. 1930 -جىلى قازاقستاننان كەتۋگە ءماجبۇر بولىپ، ماسكەۋدە، بىشكەكتە، تاشكەنتتە جۇمىس ىستەگەن.
119 جىل بۇرىن (1904-1977) اتاقتى ءانشى، قازاق س س ر حالىق ءارتىسى، قازاق س س ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ دۇنيەگە كەلگەن.
قاراعاندى وبلىسى قارقارالى اۋدانى ءمادي اۋىلىندا تۋعان. بەس-التى جاسىنان انشىلىك ونەرگە دەن قويعان. ءان ونەرىن اكەسىنىڭ ءىنىسى جاقىپبەك بالعاباي ۇلىنان ۇيرەنگەن. انشىلەر ع. ايتبايەۆ، ق. بايجانوۆ، ءا. قاشاۋبايەۆ شىعارماشىلىعىمەن تانىسقان.
1920-1930 -جىلدارى سەمەيدەگى «ەس ايماق» ترۋپپاسىنىڭ سپەكتاكلدەرى مەن بىرنەشە كونسەرتتەرىنە قاتىسقان. 1931-1935 -جىلدارى قازاق مەملەكەتتىك دراما تەاترىندا (قازىرگى م. اۋەزوۆ اتىنداعى دراما تەاترى)، 1935-1960 -جىلدارى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا قىزمەت ەتتى. 1960 -جىلدان «قازاقكونسەرتتىڭ» ءانشى -سوليسى بولدى. قازاقتىڭ اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ سپەكتاكلدەرىنە قاتىسىپ، «ايمان-شولپان» مۋزىكالىق كومەدياسىنان الىبەكتىڭ، «قىز جىبەك» پەن «ايمان-شولپان» وپەراسىنان تولەگەن مەن ارىستاننىڭ پارتياسىن ايتىپ، كوپتەگەن درامالىق سپەكتاكلدەردە ويناعان.
ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جىلدارىندا كونسەرتتىك بريگادانىڭ قۇرامىندا بولىپ، كالينين مايدانى جاۋىنگەرلەرىنە مادەني قىزمەت كورسەتتى. وسى ساپارىندا جاۋىنگەر-كومپوزيتور ر. ەلەبايەۆتىڭ «جاس قازاق» ءانىن تۇڭعىش رەت ورىنداپ، كەيىن حالىق اراسىندا كەڭ تۇردە ناسيحاتتادى.
1967 -جىلدان قازاق ەسترادالىق ستۋدياسىندا پەداگوگتىق قىزمەتپەن اينالىسقان. ج. ەلەبەكوۆ رەپەرتۋارى نەگىزىنەن حالىقتىڭ جانە حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ مۋزىكالىق قۇرىلىسى مەن ءتىلى كۇردەلى، سىرشىل اندەرى «ارداق»، «اعاش اياق»، «ايتباي»، «جامباس سيپار»، «جيىرما بەس»، «قاناتتالدى»، «قۇلاگەر»، «سەگىز اياق»، «سۇرجەكەي»، تاعى باسقالاردان تۇرادى.
قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ون كۇندىكتەرىندە، سونداي-اق كونسەرتتىك ساپارمەن بارلىق رەسپۋبليكالاردا، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىندا، موڭعول حالىق رەسپۋبليكاسىندا، ءۇندىستاندا بولدى. ج. ەلەبەكوۆتىڭ قۇرمەتىنە الماتى ەسترادا-سيرك ونەرى كوللەدجىنە، ەگىندىبۇلاق سەلوسىنداعى مۋزىكالىق مەكتەپكە، كوشەگە ونىڭ ەسىمى بەرىلگەن. لەنين وردەنى، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
92 جىل بۇرىن (1931-1998) قازاق ونەرىنىڭ جاناشىرى، كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى وزبەكالى جانىبەكوۆ دۇنيەگە كەلگەن.
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ وتىرار اۋدانىندا تۋعان. اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1952-1962 -جىلدارى - مۇعالىم، ورتا مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، كەلەس اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ شتاتتان تىس ناسيحاتشىسى، اۋداندىق كومسومول كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق كومسومول كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، ءبىرىنشى حاتشىسى، قازاقستان ل ك س م ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى-ءبولىم مەڭگەرۋشىسى.
1962-1975 -جىلدارى - قازاقستان ل ك س م ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى، تورعاي وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى. 1975-1977 -جىلدارى - قازاقستان ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەتەلدەرمەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1977-1987 -جىلدارى - قازاق س س ر مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، الماتى وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى.
1987-1988 -جىلدارى قازاق س س ر مادەنيەت ءمينيسترى، 1988-1991 -جىلدارى - قازاقستان كپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى. 1991 -جىلى زەينەت دەمالىسىنا شىقتى. «ارقاس» قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىن تۇلەتۋ قورىنىڭ پرەزيدەنتى بولدى. ءۇش مارتە ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.