دەپۋتات زاڭسىز الىنعان اكتيۆتەر تۋرالى: قايتارعىسى كەلمەگەندەردى ماجبۇرلەۋگە بولادى
«حالىقپەن كەزدەسۋدە جۇرت وسى زاڭعا قاشان قول قويىلاتىنىن سۇراپ جاتىر. جالپى حالىق بۇل زاڭدى كۇتكەن ەدى، جاقسى قابىلداپ جاتىر دەپ وايلايمىن. الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋ ارقىلى - مەملەكەت حالىققا جانە مەملەكەت وزىنە تيەسىلى نارسەگە قول جەتكىزىپ جاتقانىن حالىق كورىپ وتىر. ەكىنشىدەن، زاڭ كەيبىر تارماقتارىن قوسپاعاندا، قول قويىلعاننان كەيىن 10 كۇن وتكەن سوڭ كۇشىنە ەنەدى. سوسىن وسى قۇجات جۇمىس ىستەي باستاعاندا، قارجى قايتارىلاتىن بولادى، قايتارىلعان سومالاردىڭ بارلىعى ارنايى شوتتارعا اۋدارىلادى. بارلىق مۇلىك ەلدىڭ الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋىنا باعىتتالادى. قولدانىستاعى الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق باعدارلامالاردى ىسكە اسىرۋعا جۇمسالادى. ياعني، بۇل ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ ءال- اۋقاتىن ارتتىرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى تەلەفون ارقىلى اڭگىمە بارىسىندا دەپۋتات ماگەرراموۆ.
سونداي- اق، ماجىلىسمەن زاڭسىز ساتىپ الىنعان اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى زاڭ ءىس جۇزىندە قالاي جۇمىس ىستەيتىنىنە دە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، باس پروكۋراتۋرا جانىنان ۋاكىلەتتى ورگان قۇرىلادى. «ونىڭ مىندەتى - زاڭسىز ساتىپ الىنعان اكتيۆتەردى ىزدەۋ، راستاۋ. بۇل ورگان جىل سايىن زاڭسىز اكتيۆتەردى ساتىپ الۋعا قارسى ءىس- قيمىل جونىندە اقپارات دايىندايدى. جالپى، قۇجات بويىنشا زاڭسىز اكتيۆتەردى ساتىپ الۋدىڭ سەبەپتەرى مەن شارتتارىنا توسقاۋىل قويىلادى. ەكى جول بار: ءماجبۇرلى جانە ەرىكتى. زاڭسىز مۇلىك ساتىپ العانىن تۇسىنەتىن ادامداردىڭ ءبارى سول العانىن مەملەكەتكە قايتارۋ كەرەكتىگىن جەتكىلىكتى تۇسىنەدى دەپ ۇمىتتەنەمىن»، - دەدى دەپۋتات.
ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ەگەر ازامات اكتيۆتەردى ءوز ەركىمەن قايتارۋدان باس تارتسا، ماجبۇرلەپ تاركىلەۋ مەحانيزمى قولدانىلادى. بۇل ماسەلەمەن ۋاكىلەتتى ورگان اينالىسادى. ال زاڭداعى نەگىزگى نورما - ازاماتتىق تاركىلەۋ.
«كەيبىرەۋلەر ازاماتتىق تاركىلەۋ قىلمىستىق تاركىلەۋدى الماستىرادى دەپ قاتە تۇسىندىرەدى. بۇل ەكەۋى قاتار جۇمىس ىستەيدى، ءبىراق قىلمىستىق نەمەسە اكىمشىلىك تاركىلەۋدى الماستىرمايدى. بۇگىندە الەمدە ازاماتتىق تاركىلەۋ قۇرالى كەڭىنەن قولدانىلۋدا. اقش، گەرمانيا سياقتى دامىعان ەلدەر ازاماتتىق تاركىلەۋ بار. بۇل زاڭسىز ساتىپ الىنعان اكتيۆتەردى وتە ءتيىمدى قايتارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، ويتكەنى كىناسىزدىك پرەزۋمپتسياسى جوق. ياعني، ەگەر ايىپتاۋدىڭ قىلمىستىق قۇرامى ونىڭ زاڭسىز ەكەنىن دالەلدەۋى كەرەك بولسا، ازاماتتىق تاركىلەۋدە، ەگەر ادام تىزىلىمگە كىرسە، ولار ساتىپ الىنعان اكتيۆتەردىڭ زاڭدىلىعىن دالەلدەۋى ءتيىس. سونداي- اق، ازاماتتىق تاركىلەۋ شاراسىنىڭ مەرزىمى ەسكىرمەيدى. ەگەر قانداي دا ءبىر ازامات ءۇشىن ءوزىنىڭ زاڭسىز يەلەنگەنىنىڭ ءبارىن مەملەكەتكە قايتارۋعا اقىل- ويى جەتپەسە، ول ازامات قانشا ۋاقىت وتسە دە، زاڭ الدىندا جاۋاپقا تارتىلادى»، - دەپ ءتۇسىندىردى م. ماگەرراموۆ.
ونىڭ سوزىنشە، جالپى العاندا، ازاماتتىق تاركىلەۋ زاڭسىز ساتىپ الىنعان اكتيۆتەردى قايتارۋ ءراسىمىن جەڭىلدەتەدى.
«سوندىقتان بۇل وتە ماڭىزدى. مەنىڭ ويىمشا، بۇنى ەنگىزىلىپ وتىرعان نەگىزگى ينستيتۋت دەۋگە كەلەدى. زاڭ كۇشىنە ەنگەندە ءبىز ونىڭ ناتيجەلەرىنە، تيىمدىلىگىنە تەز كوز جەتكىزە الامىز جانە قايتارىلعان اكتيۆتەر ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ يگىلىگى ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ال اكتيۆتەردى ادال ساتىپ العاندار ەشتەڭەدەن قورىقپاسا دا بولادى. ولاردى قورعايتىن مەحانيزم بار»، - دەدى دەپۋتات.
ەسكە سالا كەتەيىك، مەملەكەت باسشىسى زاڭسىز يەمدەنىلگەن اكتيۆتەردى مەملەكەتكە قايتارۋ تۋرالى زاڭعا قول قويدى.
اۆتور:
زارينا تۋعانبايەۆا