ەتنوگراف ەرتەدە قازاق بالانى نە ءۇشىن «ساتىپ العانىن» ايتىپ بەردى
ء ال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى تاريح فاكۋلتەتىنىڭ ارحەولوگيا، ەتنولوگيا جانە مۋزەولوگيا كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءبيبىزيا قالشابايەۆا ەرتەدە بالا توقتاتۋعا جاسالعان جورالعىلار تۋرالى ءتۇسىندىرىپ بەردى.
ءبيبىزيا قالشابايەۆانىڭ سوزىنشە، بالا شەتىنەي بەرگەن جاعدايدا جاسالاتىن جورالعى كوپ.
«مىسالى جاڭادان تۋعان بالانى ءيتتىڭ يتاياعىنا شومىلدىراتىن بولعان. ول ءتىل-كوزدەن ساقتاۋ ماقساتىندا جاسالعان. سونىمەن قاتار، بالانىڭ كىشكەنتاي كۇنىندە قۇلاعىن تەسىپ، ءيتتىڭ جۇنىنەن ءجىپ جاساپ، قۇلاعىنا تاعىپ قوياتىن. اياعى اۋىر كەلىنشەكتىڭ ەتەگىن تىگىپ قوياتىن. بۇل ىشتەگى بالا ءتۇسىپ قالماۋى ءۇشىن جاسالعان. باسىمىزدان وتكەن وقيعا: اۋلەتىمىزدە ەر بالالار تۇرماي، قىز بالالار عانا قالعاننان كەيىن ەكى اعامىز ومىرگە كەلگەندە تۇيەنىڭ كارى جىلىگىمەن بىرگە شومىلدىرعان بولاتىن. ارتىنشا كارى جىلىكتى اق ماتاعا وراپ، ءۇيدىڭ تورىنە ءىلىپ قويعان. ونىڭ ماعىناسى بەلگىلى - تۇيە دە قاسيەتتى جانۋار جانە بالا عۇمىرلى بولسىن دەگەن نيەتپەن جاسالعان»، - دەيدى ەتنوگراف.
پروفەسسوردىڭ سوزىنشە، ومىرگە كەلگەن بالانى امان قالۋدىڭ تاعى ءبىر جولى - ونى ساتۋ. بۇل «قۇل ساتۋ» ءداستۇرى دەپ اتالادى ەكەن.
«بالا ومىرگە كەلگەننەن كەيىن، قىرقىنان شىققاننان كەيىن بەسىككە بولەيدى. ادەتتە بالانى بەسىككە ءقادىرلى، قۇرمەتتى ۇلكەن كىسىلەرگە سالدىرادى. بەسىككە بولەگەن ادام بەسىككە ءمىنىپ،»قۇل ساتامىن«دەپ ايعايلايدى. ونداعى وي - 40 كۇنگە دەيىن ايەل مەن بالا ءالسىز بولادى، سول كەزەڭدە جىن-شايتان، الباستىلاردان ساقتانۋ ءۇشىن، سولاردى اداستىرۋ ماقساتىندا جاسالعان. بۇل كوبىنە وڭتۇستىك وڭىرلەردە جاسالاتىن عۇرىپ»، - دەيدى ءبيبىزيا قالشابايەۆا.
ەتنوگراف بالانى «ساتىپ الۋدىڭ» تاعى ءبىر ءتۇرى تۋرالى ايتتى.
«انا بوسانعان كەزدە ءسابيدى ءۇيدىڭ ىرگەسىنە شىعارىپ، باسقا ءبىر ادام الىپ كەتەدى. ەكى- ءۇش كۇننەن كەيىن»ساتىپ الدىم«دەپ قايتادان الىپ كەلەدى. مۇنداي ىرىمدى جاساعاننان كەيىن راسىندا بالا شەتىنەمەگەن، ارتىنان كوپ بالا ومىرگە كەلگەن. ونى دالەلدەيتىن دەرەكتەر دە جوق ەمەس»، - دەپ ءتۇسىندىردى مامان.
Massaget.kz