ەۆروپا ەلدەرىندەگى ءبىلىم جۇيەسىنىڭ وزگەشەلىكتەرى

استانا. قازاقپارات - وتاندىق ءبىلىم بەرۋدىڭ دەڭگەيى مەن شەتەلدە ءبىلىم الۋدىڭ ايتارلىقتاي ارتىقشىلىقتارى بار ەكەنى بەلگىلى.

سوندىقتان كوپتەگەن ادامدار شەتەلگە بارۋعا جانە سول جەردە وقۋعا تىرىسادى. الايدا، «شەتەلدە وقۋدىڭ پايداسى بار ما؟ شەتەلدىك وقۋ ورىندارىنىڭ قازاقستاننىڭ بىلىمىنەن قانداي ايىرماشىلىقتارى بار؟» - دەگەن، ويلار كوكەيگە ورالادى. بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابىن بىزگە يتاليا مەملەكەتىنىڭ «Sapienza Università di Roma» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماگيسترانتتى ايگۇل جاسقايراتوۆا بايانداپ بەردى.

- ايگۇل حانىم، الدىمەن ءوزىڭىز جايلى ايتىپ وتسەڭىز؟

- 2013 -جىلى باتىس قازاقستان وبلىسى، ورال قالاسى ءاليا مولداعۇلوۆا اتىنداعى N38 مەكتەپ- ليتسەيىن التىن بەلگىگە اياقتادىم. مەن ءۇشىن استانا قالاسىندا وقۋ ماقسات بولدى. سول ماقساتىما جەتىپ، ل. ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «قارجى» ماماندىعى باكالاۆر ءبىتىردىم. ە ۇ ۋ-دا وقىپ جۇرگەنىمدە ەكى جىل ا ق ش-تا «Work and travel» باعدارلاماسى بويىنشا «J-1» ستۋدەنت بولىپ قايتتىم. قازىرگى تاڭدا يتاليانىڭ ريم قالاسىندا «Sapienza Universita di Roma» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماگيستۋراسىنىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتىمىن.

- شەتەل جوعارى وقۋ ورىندارىنا تۇسۋگە تالپىنىستى قاشان باستادىڭىز؟

- ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا ءجۇرىپ امەريكا قۇراما شتاتتارىنا بارۋعا مۇمكىندىك بار ەكەنىن كورىپ، نەگە باعىمدى سىناماسقا دەپ ويلادىم؟! اللا بۇيىرتىپ مۇحيت اسىپ، ەكى جىل قاتارىنان 2017- 2018 -جىلدارى ستۋدەنتتەرگە ارنالعان باعدارلاما بويىنشا امەريكادا بولدىم. امەريكا جالپى ومىرگە دەگەن كوزقاراسىمدى وزگەرتتى. بۇل ومىردە بارلىعىنىڭ مۇمكىن ەكەنى، تەك شىن قالاساڭ بارلىعى بولاتىنىن ءوز وزىمە دالەلدەدىم.

- ءسىزدىڭ شەتەلدە وقيمىن، دەگەن شەشىمىڭىزگە اتا-اناڭىزدىڭ كوزقاراسى قالاي بولدى؟ كەلىسىمىن بەردى مە؟

- مەنىڭ اتا-انام مەنى بۇل ومىردە قولداپ كەلەدى. قازىرگى كۇنىم الدىمەن اللانىڭ، كەيىن اكەم مەن انامنىڭ ارقاسى. بالا كۇنىمنەن بولاشاعىمنىڭ جارقىن بولعانىن قالاپ، جارىستارعا قاتىسقانىمدا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ەش قارسىلىعىن ءبىلدىرىپ كورمەپتى. سول ۇشىندە اتا-اناما دەگەن العىسىم شەكسىز!

- نەلىكتەن شەتەلدە وقۋدى ارماندادىڭىز؟

- نەگە مەن شەتەلدە وقۋعا ماقسات كويدىم، سەبەبى ءومىرىمنىڭ ءبىر باعىتتا بولعانىن، ءبىر سارىندى، ءبىر جەردە وتكەنىن قالامادىم، ءار ءتۇرلى تۇسكە بويالعان جارقىن ەموتسياعا تولى كەزدەرى كوپ بولعانىن قالادىم. سونىمەن قاتار اعىلشىن دەڭگەيىمدى جوعارىلاتۋعا تىرىستىم. ءاربىر ستۋدەنتكە تىلەرىم ەڭ ازى 6 اي بولسىن، وزگە مەملەكەتكە شىعىپ وقىپ كەلىڭىز، كورىڭىز، ۇيرەنىڭىز، جاڭا ورتا، جاڭا دوستار، جاڭا كوزقاراس، ءومىر ءبىز ويلاعانداي بارلىعىندا بىردەي ەمەس.

- نەگە يتاليا مەملەكەتىن تاڭدادىڭىز؟

- امەريكادان كەلىپ، ەندى نەگە ماگيستراتۋرانى ەۆروپادا وقىماسقا دەگەن وي كەلدى. ارينە ول ءۇشىن ۇلكەن ەڭبەكتەنۋ كەرەك ەكەنىن ءبىلدىم. سونىمەن، نەلىكتەن يتاليا؟! سەبەبى وقۋ اعىلشىن تىلىندە، تەگىن جانە ستيپەندياسى بار. ودان بولەك جالپى ەشقانداي اسىرا ماقتاۋسىز-اق يتاليا دەگەن ءبىر اتاۋ بارلىعىن ءتۇسىندىرىپ تۇرعانداي. ونىمەن قوسا مەن ءبىلىم الاتىن «La Sapienza» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ نەگىزى 1303 -جىلى قالانعان. ەۋروپاداعى ءبىلىم بەرۋ رەيتينگى بويىنشا الدىنعى ورىندا. بۇل ۋنيۆەرسيتەتتە ءار باسقان ادىم بىرەۋلەر ءۇشىن ارمان ەكەنىن جاقسى تۇسىنەمىن. اللا بەرە سالعان سۇلۋلىق، تابيعات، قولايلى اۋا-رايى، تاۋى دا تەڭىزىدە اينالا قورشالعان تاريحي تۇپتەن باستالعان يتاليادا وقىپ جاتقانىما قۋانامىن.

- ستۋدەنتتەرگە قانداي جاعدايلار جاسالعان؟

- ستۋدەنتتەر ءۇشىن كوپتەگەن جەڭىلدىكتەر بار. مىسالى، اسحانا 2.20 € تۇسكى-كەشكى اس ىشۋگە بولادى. مەترولارعا، اۆتوبۋسقا، مۋزەيگە جەڭىلدىكپەن كىرۋگە بولادى، ت. ب كوپتەگەن جەڭىلدىكتەر بار. جاتاقحانا بار، ايىنا 180-200. قازاقستان باعاسىمەن 125000 ت گ - 200000 ت گ.

- قازاقستاننىڭ وقىتۋ جۇيەسىنەن ايىرماشىلىقتارى بار ما؟

- قازاقستان وقۋ جۇيەسىنەن ەمتيحاندارىنان باستاپ ايىرماشىلىق بار. ءبىرىنشى ايىرماشىلىق ستۋدەنت بەلگىلى ءبىر ساباقتى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە مەڭگەرمەيىنشە ونى ساباقتان، ەمتيحاننان وتكىزبەيدى. بىزدەگىدەي جازعى سەمەستر نەمەسە 3 قويىپ جىبەرە سالۋ دەگەن ۇعىم جوق. 2 جىلدىق ماگيستراتۋرانى 7-8 جىل وقۋىڭىز مۇمكىن ەگەر تاپسىرا الماساڭىز. ەكىنشى ايىرماشىلىق - ەركىندىك دەر ەدىم. ساباققا قاتىسۋ قاتىسپاۋىڭىز ءوز ەركىڭىزدە، ءسىزدى ەشكىم تەكسەرمەيدى، سىزگە ەشكىم ەمتيحان وسىنداي كۇنى - دەپ، ايتپايدى. بارلىعىن ءوزىڭىز ىزدەيسىز، باراسىز، تاباسىز، ياعني جاۋاپكەرشىلىگىڭىز وزىڭىزدە. ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەر مەكتەپتەگىدەي سيستەمادان ءالى ارىلا الماي جاتىر. ال يتاليادا بارلىعى مۇلدەم باسقاشا. پروفەسسورلار كورسەتىلگەن اۋديتوريادا ءوز ساباقتارىن بەرەدى دە كەتەدى، ءسىزدىڭ قاتىسقان قاتىسپاعانىڭىز ولاردى قىزىقتىرمايدى، ءوزىڭىز ءۇشىن قاتىساسىز. وسىنداي ءادىس ءبىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا دا كەلسە دەپ تىلەيمىن. تەك بىتىرگەن تۇلەك سانىنا ەمەس، ساپاسىنا جۇمىس جاسايتىن ۋاقىت كەلگەن سياقتى!

- وقۋ اياقتالعان سوڭ ەلگە قايتا ورالۋ جوسپاردا بار ما؟

- وقۋ اياقتالعان سوڭ ەلگە ورالۋ جوسپاردا بار.

- ەلىمىزدىڭ وقىتۋ جۇيەسىنە قانداي جاقسى جاقتارىن الىپ كەلگىڭىز كەلەدى؟

- جالپى وزگە شەتەلدە جۇرگەن ءبىزدىڭ قازاقستان جاستارى وتە كوپ، تىم كوپ دەسەمدە بولادى. بارلىعىنىڭ شەتەل اسىپ كەتكەنىنە سەبەپ بار. بارشاسىنا ورتاق ماسەلە: ەلدەگى جالاقى مولشەرىنىڭ تومەندىگى، سىزگە ەشقانداي قولداۋ جوقتىعى، ءسىزدىڭ جۇمىس ورنىنا باسقا بىرەۋدى اكەلىپ وتىرعىزا سالۋ، تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن ادام سانىن كوبەيتىپ جۇمىستا وتىرۋ. شىن مانىندە بۇل پروتسەسس ناتيجيەگە جەتكىزبەيدى! ەركىندىك جوقتىعى، مۇلدەم بارلىعى جامان دەمەيمىن ءبىراق جۇمىس ىستەۋ كەرەك باعىتتار وتە كوپ. سونىڭ ىشىندە وقۋ جۇيەسىنە جوعاردا ايتىپ وتكەن جاقسى جاقتارىن قوسۋعا ۇلەسىمدى سالامىن.

- سۇحباتىڭىزعا راقمەت! سىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن!

سۇقباتتاسقان، ايگۇل ىسقاق

bilim-all.kz