جاڭا قازاقستان مودەلى نەمەسە قىتايداعى جاڭا ءداۋىر
بۇل ساياسي وقيعانىڭ قىتاي ءۇشىن عانا ەمەس، الەم ءۇشىن ساياسي ماڭىزى زور. سەبەبى كورشىمىز الداعى بەس جىلعا ارنالعان ستراتەگيالىق جوسپارلارىن ايقىندايدى.
15-قازان كۇنى مەديا ورتالىقتا ق ك پ- نىڭ ⅩⅩ سەزگە دايىندىق بارىسىنا قاتىستى بريفينگ ءوتتى.
ق ك پ ⅩⅩ سەزىنىڭ رەسمي وكىلى سۋن يەلي اتاپ وتكەندەي، قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ⅩⅩ سەزى (ق ك پ) ەرتەڭ، ياعني جەكسەنبى كۇنى(16-قازاندا) تاڭعى ساعات 10:00-دە بەيجىڭدەگى حالىق جينالىسى ۇيىندە اشىلىپ، 22-قازاندا جابىلادى. قۇرىلتاي جەتى كۇنگە سوزىلادى.
ول جۋرناليستەرگە ⅩⅩ سەزد تۋرالى ايتىپ بەردى.
ق ك پ- نىڭ ⅩⅩ سەزى بۇل ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى جيىن. وتكەن 5 جىلداعى جۇمىستى تالداي وتىرىپ، باس حاتشى شي جينپيڭنىڭ باسشىلىعىمەن ءبىز قىتايدىڭ سوتسياليزم جولىمەن بەرىك كەلەمىز. ارينە جەتىستىكتەر مەن تاجىريبەلەرگە قول جەتكىزدىك. بۇگىن ⅩⅩ سەزدىڭ الدىن الا دايىندىعىنا قاتىستى وتىرىس وتكىزدىك، - دەدى باسپا ءسوز حاتشىسى بريفينگتە.
قازاقستان دا، قىتاي دا تاريحي ساتكە دايىن...
قىتاي بۇگىن كومپارتيانىڭ سەزىنە دايىندىق جۇمىستارىن اياقتادى.
ق ك پ ⅩⅩ سەزىنىڭ رەسمي وكىلى سۋن يەلي قانداي جۇمىستار جۇرگىزىلگەنىنە توقتالىپ ءوتتى.
دايىندىق جۇمىستارى ءتورت اسپەكتىدەن تۇردى. ق ك پ- نىڭ ورتالىق كوميتەتى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى. 26 تاقىرىپ تاڭداپ الىنىپ، 54 ءتۇرلى ۆەدومستۆو 80 نەن استام استام بايانداما جاسالدى. ءتۇرلى اپپاراتتار قوعامدىق ساۋالدار وتكىزدى. 26-شىلدەدە باس حاتشى شي جينپيڭ ەڭ باستى تاقىرىپتاردى كوتەرىپ، ەلىمىز بەن پارتيانىڭ الداعى 5 جىلىنا باستى مىندەتتەر مەن ماقساتتاردى قويدى. بۇل ەل پارتياسىنىڭ كەلەشەگىنە، قىتاي ەرەكشەلىگىمەن ءسوتسياليزمنىڭ كەلەشەگىنە جانە قىتاي ۇلتىنىڭ قايتا ورلەۋ ىسىنە قاتىستى بولدى، - دەپ ايتتى سەزدىڭ رەسمي وكىلى.
سۋن يەليدىڭ سوزىنشە، ⅩⅩ سەزدىڭ بايانداماسىن ەڭ ءتيىمدى جولمەن ازىرلەۋ ءۇشىن ءتۇرلى ەسكەرتۋلەر مەن ۇسىنىستار ەسكەرىلگەن. سونداي-اق ول ق ك پ و ك 19-سايلانعان ق ك پ-نىڭ الداعى ⅩⅩ سەزى بايانداماسىنىڭ جوباسىن جاساۋ كەزىندە 4700 دەن استام ادامنىڭ پىكىرلەرى ەسكەرىلگەنىن قوسا كەتتى.
قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ⅩⅩ سەزىنە 2296 دەلەگاتتىڭ مانداتتارى بەكىتىلدى. جوعارىدا اتالعان دەلەگاتتار ق ك پ- نىڭ 20-سەزىنە قاتىسىپ، ق ك پ-نىڭ 96 ميلليوننان استام مۇشەسى مەن 4,9 ميلليوننان استام قاراپايىم پارتيالىق ۇيىمداردىڭ اتىنان قاتىسادى، - دەپ اتاپ ءوتتى سۋن يەلي باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.
سونىمەن قاتار ول جاڭا شاقىرىلىمداعى ق ك پ وك ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەلەرى 20-شاقىرىلىمداعى ق ك پ وك ءبىرىنشى پلەنۋمى اياقتالعاننان كەيىن قىتايلىق جانە شەتەلدىك جۋرناليستەرمەن كەزدەسەتىنىن ايتتى.
قازاقستاندا دا 20-قاراشا كۇنى تاريحي، ساياسي ماڭىزى زور ناۋقان وتەدى. ول - كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى. بارلىعىڭىز بىلەتىندەي، 23-قىركۇيەك كۇنى پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەرلەردى تىركەۋ باستالىپ، 11-قازاندا تىركەۋ ۋاقىتى اياقتالعان بولاتىن. پارتيالار مەن قوعامدىق ۇيىمداردان بارلىعى 12 ۇمىتكەر ۇسىنىلىپ ۇلگەردى. ولاردىڭ قاتارىندا جيگۋلي دايرابايەۆ، نۇرلان اۋەسبايەۆ، مەيرام قاجىكەن، قاسىم-جومارت توقايەۆ، قاراقات ابدەن، نۇرجان التايەۆ، جۇماتاي اليەۆ، تالعات ەرعاليەۆ، سالتانات تۇرسىنبەكوۆا، حايروللا عابجاليلوۆ، باقىت جاڭابايەۆ جانە فاتيما بيزاقوۆا بار.
15-قازاندا ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىندا 20-قاراشاعا بەلگىلەنگەن كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىنا ۇمىتكەردى تىركەۋ تۋرالى كوميسسيانىڭ وتىرىسى ءوتتى.
وعان قوسا و س ك سايلاۋ ناۋقانى كەزەڭىن بەلگىلەدى. سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت- ناسيحات جۇمىستارى 21-قازان 18.00 دەن 19-قاراشا 00.00 گە دەيىن جۇرگىزىلەدى. 19-قاراشا كۇنى تىنىشتىق كۇنى.
قازاقستانداعى كەدەيلىكپەن كۇرەس نەمەسە كەدەيلىكتى جەڭگەن جالعىز ەل
2020 -جىلعا قاراي قىتايدىڭ ج ءى ءو 100 تريلليون يۋاننان، ال ونىڭ جان باسىنا شاققانداعى ج ءى ءو 10000 دوللاردان استى. سونداي-اق 400 ميلليوننان استام قىتايلىق الەمدە ورتاشا تابىسى بار ەڭ ۇلكەن تاپقا اينالدى. قىتايدىڭ الەمدىك ەكونوميكالىق وسۋدەگى ۇلەسى كوپتەگەن جىلدار
بويى 0 دان جوعارى بولىپ كەلەدى. ورتاشا كۇنكورىس دەڭگەيى دە جىل سايىن ارتىپ كەلەدى.
ورتاشا اۋقاتتى قوعام ەكونوميكانىڭ جالپى سانىنا جانە جان باسىنا شاققانداعى ج ءى ءو- گە عانا تاۋەلدى ەمەس. كەدەيلىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ادامداردىڭ جاعدايىن نازارعا الۋ قاجەت. ق ك پ ءۇشىن كەدەيلىكتى جويۋ ماسەلەسى ءاردايىم باستى نازاردا تۇراتىن سۇراق. سوڭعى جىلدارى اتاۋلى كەدەيلىكتى جويۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىك، - دەدى ول.
سوزىنشە، 2020 -جىلدىڭ سوڭىنا قاراي 832 اۋىلدىق جەر تولىعىمەن كەدەيلىكتەن قۇتىلدى. وسىدان ق ك پ تاريحتا حالىقتى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ تاڭعاجايىپ دۇنيەسىن جاساپ جاتىر دەپ ايتۋعا بولادى.
2020 -جىلدىڭ اياعىنداعى جاعداي بويىنشا قىتاي ءوزىنىڭ بارلىق 98,99 ميلليون از قامتىلعان اۋىل تۇرعىندارىن كەدەيلىكتەن شىعاردى. حالىقتىڭ رۋحاني ءومىرى بايىپ، ەلدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى جاقسارتىلدى. ⅩⅩ سەزدە كومپارتيانىڭ الداعى 5 جىلعى باعىتىن ايقىنداپ، العا قويعان بارلىق مىندەتتەرگە قول جەتكىزەتىنىمىزگە سەنىمدىمىز، - دەپ ايتتى سۋن يەلي.
ول قىتاي ەكونوميكاسى ءتيىمدى، ءادىل ءارى قاۋىپسىز بولا تۇسكەنىن قوسا كەتتى.
قازاقستاندا دا ازاماتتاردىڭ كەدەيلىك قامىتىنان قۇتىلۋى، جۇمىس ىستەۋى، ءتىپتى بيزنەس اشىپ، جاعدايىن دۇرىستاۋى ءۇشىن كوپتەگەن باعدارلاما قابىلدانىپ جاتىر. ءتىپتى ءتۇرلى بيزنەس باستاۋ جوبالارى قولعا الىنىپ، حالىقتى وقىتىپ، سوسىن جۇمىس ورىندارى مەن جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەر دە ۇسىنىلىپ جاتىر.
بيىل 16-ناۋرىزدا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا قازاقستان حالقىنا «جاڭا قازاقستان: جاڭارۋ مەن جاڭعىرۋ جولى» اتتى جولداۋىن جاسادى. ول جولداۋىندا جۋىق ارادا جۇزەگە اسىرىلاتىن اۋقىمدى ساياسي رەفورمالار مەن ءبىرقاتار الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق شارالاردى جاريالاعان بولاتىن.
ساياسي جاڭعىرۋ ستراتەگياسىن ەسكەرە وتىرىپ ەكونوميكا مەن مەملەكەتتىك باسقارۋ سالاسىندا رەفورمالار پاكەتىن ازىرلەۋگە شۇعىل تۇردە كىرىسۋ كەرەك. جاڭا قازاقستاننىڭ ىرگەتاسى ساياسي جانە ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ ۇيلەسىمىندە قالانۋى كەرەك. ول ەلىمىزدىڭ قادامداپ العا جىلجىپ، ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىرىنىڭ دەڭگەيى ارتۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەگەن ەدى پرەزيدەنت توقايەۆ.
سونىمەن قاتار ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ بيىلعى حالىققا جولداۋىندا حالىقتىڭ ءال- اۋقاتىن جاقسارتۋعا قاتىستى قابىلداناتىن شارالار تۋرالى ايتقان بولاتىن.
ەڭبەكاقىنى نارىقتاعى جاعدايعا ساي ءوسىرۋ - حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋدىڭ باستى فاكتورى. مەملەكەت ەڭ تومەنگى جالاقىنى ايقىنداۋدىڭ جاڭا ءتاسىلىن ەنگىزەدى. بۇل ءادىس ونىڭ مولشەرىن بىرتىندەپ ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مەن ەڭ تومەنگى جالاقى دەڭگەيىن 60 مىڭ تەڭگەدەن 70 مىڭ تەڭگەگە دەيىن كوتەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم. بۇل شەشىم 1,8 ميلليون ازاماتتىڭ تابىسىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
توقايەۆ اتاپ وتكەندەي، ەلىمىزدەگى زەينەتاقى جۇيەسىنە دە، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ جۇيەسىنە دە وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى.
COVID-19. ەكى ەلگە دە ورتاق شەشىم - ادام ءومىرى مەن دەنساۋلىعى ءبىرىنشى ورىندا
COVID-19 ىندەتى الەم ەكونوميكاسىنا ءوز نۇقسانىن كەلتىردى. ىندەت جاقىندا توقتايدى دەپ ۇمىتتەنەمىز. پاندەميا باستالعالى بەرى قىتاي حالىق پەن ادامداردى، ولاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن ءبىرىنشى ورىنعا قويىپ كەلەدى. قىتايدا ىندەتپەن كۇرەس ءۇشىن «نولدىك توزىمدىلىك» ساياساتى قولدانىلادى. مۇنداي شەشىم ەلدەگى جاعدايدىڭ ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى قابىلدانعان. ءبىزدىڭ ساياساتىمىز - جىلدام ارەكەت ەتۋ جانە ناقتى جاۋاپ بەرۋ، اندەت وشاعىن باقىلاۋدا ۇستاپ، حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، - دەيدى ق ك پ ⅩⅩ سەزىنىڭ رەسمي وكىلى.
ول قىتاي حالىق تىعىز ورنالاسقان ەل ەكەنىن ەسكە سالدى.
ەلىمىزدىڭ «نولدىك توزىمدىلىك» ساياساتى ىندەتتىڭ الدىن الۋ جانە باقىلاۋ شارالارىنىڭ ەڭ ۇنەمدى جانە ەڭ ءتيىمدى ءتاسىلى، - دەپ ءتۇسىندىرىپ ءوتتى سۋن يەلي.
ايتا كەتەيىك، پاندەميا كەزىندە قىتاي قازاقستانعا كومەككە مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەرىن جىبەرىپ، ءدارى- دارمەك، COVID-19-عا قارسى ۆاكسينالارىمەن ءبولىسىپ، گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتكەن بولاتىن. دەسە دە الەم ءالى كۇنگە دەيىن ىندەتپەن كۇرەستى جالعاستىرىپ كەلەدى. 15-قازانداعى مالىمەت بويىنشا ەلىمىزدە 1000 ادام كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنان ەمدەلىپ جاتىر.
جەمقورلارمەن كۇرەس - ەكى ەلگە دە ورتاق ماسەلە
پارتيا جۇمىسىنداعى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى - سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس. قىتاي حالقى دا جەمقورلىقتى قۇپ كورمەيدى. 18-سەزد وتكەننەن كەيىن پارتيا سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس جۇمىسىن جۇرگىزىپ، اۋىل تولتىرىپ ايتارلىقتاي جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى. وسى باعىتتا ينستيتۋتسيونالدىق، قۇقىقتىق جۇمىستاردى نىعايتتىق. پارتيا ىشىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ارەكەت كۇشەيىپ جاتىر، - دەدى سۋن يەلي.
سوزىنشە، جەمقورلىقپەن اينالىسقان ءبىرقاتار ازامات جازالانعان. پارتيانىڭ 18-سەزى اياقتالعاننان كەيىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى 4 ميلليون ءىس قوزعالعان.
ءبىز ءبىرقاتار زاڭ جوبالارىنا وزگەرىستەر ەنگىزدىك. ءوزىن- ءوزى باقىلاۋدى جاقسارتتىق. ءوزىن- ءوزى باقىلاۋ باعىتى بويىنشا رەۆيزيالىق جۇمىس، مونيتورينگ جانە باقىلاۋعا 2 رەت وزگەرىس ەنگىزدىك. وعان قوسا اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە دە ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلدى، - دەپ ءتۇسىندىردى ق ك پ ⅩⅩ سەزىنىڭ رەسمي وكىلى.
سونداي-اق سۋن يەلي اتاپ وتكەندەي، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ءالى دە كۇردەلى جانە وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇردەلى جانە ۇزاققا سوزىلعان كۇرەستە جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن باتىل ارەكەت ەتۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.
قازاقستان دا سىبايلاس جەمقورلىق ماسەلەسىمەن كۇرەسىن جالعاستىرىپ جاتىر.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ حالىققا جولداۋىندا قوعامدا زاڭ ۇستەمدىگى بەرىك ورنىعىپ، سوت تورەلىگى ءادىل اتقارىلۋى قاجەت. وسىعان وراي، قازىلار قاۋىمىن شۇعىل تۇردە قايتا ىرىكتەپ، جاڭارتىپ جاساقتاۋ كەرەك. قازىلار جوعارى بىلىكتى، ادال، سونداي-اق، جەمقورلىقتان تازا بولۋى قاجەتتىگى تۋرالى ايتقان بولاتىن.
ەسكە سالا كەتەيىك، 6-قازان كۇنى قازاقستاندا دا (استانا) Amanat پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس XXIV سەزى وتكەن بولاتىن.