عارىش سالاسىن تەرەڭ زەرتتەگىم كەلەدى - جاس عالىم
جاڭا وقۋ جىلى قارساڭىندا «كازيتۋ» عىلىمي-ءبىلىم كەشەنى حالىقارالىق سيفرلىق تەحنولوگيالار، ساۋلەت جانە قۇقىق كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى، تەحنيكا جانە ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ ماگيسترى ايدانا بورانوۆا قازاقپارات ءتىلشىسىنىڭ ساۋالدارىنا جاۋاپ بەردى.
- ايدانا تابىلدى قىزى، الدىمەن ءوزىڭنىڭ ەڭبەك جولىڭا توقتالساڭ؟
- ءوز باسىمنىڭ ءومىر جولىمدا پالەندەي وزگەشەلىك جوق. جاستايىمنان عىلىم قۋعان جاستاردىڭ ءبىرىمىن. 2007-جىلى كازتالوۆ اۋدانى قاراوزەن مەكتەپ-ليتسەيىن بىتىرگەننەن كەيىن قازاقستان يننوۆاتسيالىق جانە تەلەكوممۋكاتسيالىق جۇيەلەر ۋنيۆەرسيتەتىنە راديوتەحنيكا، ەلەكترونيكا جانە تەلەكوممۋنيكاتسيا ماماندىعى بويىنشا وقۋعا ءتۇستىم. وسى ۋنيۆەرسيتەتتە ءبىلىمىمدى جەتىلدىرىپ، 2013-جىلى اقپاراتتىق جۇيەلەر ماماندىعى بويىنشا تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ ماگيسترى اتاندىم. ودان كەيىن «كازيتۋ» عىلىمي-ءبىلىم كەشەنىنىڭ ستراتەگيالىق ارىپتەسى - ماسكەۋ وبلىسىنداعى «دۋبنا» تابيعات، قوعام، ادام حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىن 2015-جىلى ءبىتىرىپ، مەنەدجمەنت ماگيسترى اتاعىنا قول جەتكىزدىم.
جالپى، 11 جىل بويى اتالمىش كەشەندە قىزمەت اتقارىپ كەلەمىن، كەيىنگى تولقىنعا ۇستازدىق ەتۋدەمىن. قازىرگى كەزدە حالىقارالىق سيفرلىق تەحنولوگيالار، ساۋلەت جانە قۇقىق كوللەدجىنىڭ ديرەكتورىمىن. كەشەن قۇرىلتايشىسى، ەلگە تانىمال پروفەسسور-عالىم اقسەرىك ءايتىموۆ عىلىممەن اينالىسىپ جۇرگەن جاستارعا اركەز جاناشىرلىق تانىتىپ وتىرادى. سونىڭ ءبىر دالەلى - ءبىزدى 2017-جىلى باسپانامەن قامتاماسىز ەتتى، قازىر سول ۇيدە تۇرىپ جاتىرمىن.
«ەكسپو-2017» كورمەسىنە عىلىمي جەتەكشىم، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى الپامىس يبرايەۆپەن بىرگە «يوندى زىمىران دۆيگاتەلدەرىن جانە عارىش اپپاراتتارىن جاساۋ» اتتى جوبامىزدى ۇسىنىپ، 150 ميلليون تەڭگە گرانت ۇتىپ الدىق. كۇنى بۇگىن وسى جوبانى جۇزەگە اسىرۋ باعىتىندا جۇمىستانىپ جاتىرمىز.
- بارەكەلدى، تالاپتارىڭ وڭ بولسىن! مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تەحنيكالىق ماماندىقتارعا باسىمدىق بەرۋدى اتاپ كورسەتكەنى بەلگىلى. بۇل جونىندەگى ويىڭ قانداي؟
- بۇل باستامانى وتە قۇپتايمىن. شىنىندا دا تەحنيكالىق ماماندىقتارعا باسا ءمان بەرەتىن كەزەڭ كەلدى.
ەلىمىزدە زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن جابدىقتالعان جوعارى جانە كاسىبي وقۋ ورىندارى بارشىلىق. ولاردا جاستاردىڭ لايىقتى ءبىلىم الۋى ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالىپ وتىر. دەگەنمەن ەلدە زاڭگەرلەر مەن قارجىگەرلەر جانە گۋمانيتارلىق سالا ماماندارى باسىم ەكەنى ەشكىمگە دە جاسىرىن ەمەس. الايدا جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەندەردىڭ اراسىنان تاڭداپ العان ماماندىعى بويىنشا جۇمىس تاپپاي، قۇرىلىستا، بازاردا نەمەسە باسقا دا سالالاردا ءناپاقا تابۋعا ءماجبۇر بولىپ جۇرگەن ادامدار جەتەرلىك. ولاردىڭ ءبىرقاتارى كاسىپتىك-تەحنيكالىق وقۋ ورىندارىندا قايتا دايارلىقتان وتۋدە.
شىن مانىسىندە بۇگىنگىدەي يننوۆاتسيالىق-يندۋستريالىق دامۋ باعىتىن ۇستانعان ەلىمىز ءۇشىن تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىمى بار ماماندار مەن زامان تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىن جاڭا ماماندىقتار ۇلكەن سۇرانىسقا يە.
ەلىمىزدە جان-جاقتى ءبىلىم الامىن دەگەن جاستارعا مەملەكەت تاراپىنان بارىنشا قولداۋ كورسەتىلۋدە. تەك ماماندىق تاڭداۋ بارىسىندا تالاپكەر دە، اتا-انا دا جاقسىلاپ ويلانعانى دۇرىس. اركىم ءوز كاسىبىنىڭ شەبەرى بولۋى ءۇشىن ۇلكەندەر جاعى ماماندىق تاڭداۋ ادام ومىرىندەگى ماڭىزدى كەزەڭدەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ەسكەرىپ، بالالارىن قالاعان، جانىنا جاقىن ماماندىقتى تاڭداۋىنا مۇمكىندىك بەرگەنى ءجون. ال، مەكتەپ بىتىرگەن تۇلەكتەر «قانداي كاسىپ يەسى بولعاندا ەلىمە پايدام تيەدى؟» دەگەن ساۋال توڭىرەگىندە ويلانسا، دارداي ديپلومى بولا تۇرا، جۇمىسسىز جۇرگەندەردىڭ قاتارىنا قوسىلماس ەدى.
- الداعى وي-جوسپارلارىڭ، ارمان-ماقساتتارىڭ قانداي؟
- وي-جوسپارىم، ارينە، بارشىلىق. عىلىممەن ەتەنە اينالىسىپ، ارمان-ماقساتتارىما قول جەتكىزگىم كەلەدى. شىن مانىسىندە قازاق جاستارى عارىش سالاسىن دا زەرتتەپ، تىڭ دۇنيەلەردى جۇزەگە اسىرا الادى. قاي سالا بولسىن عىلىمدى تەرەڭ مەڭگەرىپ، قاتارىنىڭ الدى بولعاندار عانا الەمدىك دەڭگەيدە ءبىلىم تالاستىرا الادى. تەك سوعان جەتۋ ءۇشىن تالماس تالاپ، ۇنەمى ىزدەنىس كەرەك.
- اڭگىمەڭە راحمەت. عىلىم جولىندا تىڭ تابىس-جەتىستىكتەرگە جەتۋىڭە تىلەكتەسپىن.
ەسكە سالا كەتەيىك، بۇدان بۇرىن حالىقارالىق وليمپيادا جۇلدەگەرىنىڭ بارلىق دۇنيەنىڭ كىلتى بىلىمدە ەكەنىن ايتقانىن جازعان بولاتىنبىز.