قازاقستاندا العان بىلىمىممەن نيۋ-يوركتى مامان رەتىندە مويىنداتتىم - ارايلىم قالداربەك، ارحيتەكتور
ونداعى ەڭسەلى عيماراتتاردىڭ قاتارىن كوبەيتۋمەن اينالىساتىن كومپانيادا جۇمىس ىستەيتىن ول ارحيتەكتورلار مەن ينجەنەرلەرگە كونسۋلتاتسيا بەرەدى. ولاردىڭ سىزعان سىزباسىن تەكسەرىپ، جوبا ازىرلەۋشىلەرگە قۇرىلىستى باستاۋعا قاجەت قۇجاتتارىن رەتتەستىرۋگە كومەكتەسەدى. ول نيۋ- يوركتەگى جاۋاپتى بۇل جۇمىسقا تۇرۋعا قازاقستاندا العان ءبىلىمى، جيعان تاجىريبەسى سەپتىگىن تيگىزگەنىن ايتادى. تاجىريبەسى مولايعان سوڭ، ەلگە كەلىپ، جاڭا قۇرىلىستىڭ باسى- قاسىندا جۇرگىسى كەلەتىن نيەتىن ايتقان ارحيتەكتور ارايلىمعا حابارلاسىپ، اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
- نەمىس اقىنى گەتە «ارحيتەكتۋرا - تاسپەن جازىلعان قۇدىرەتتى مۋزىكا» دەگەن ەكەن. تاسپەن جازىلعان مۋزىكا «اۆتورى» بولۋعا كىم تۇرتكى بولدى؟
- ارحيتەكتور ماماندىعىن تاڭداۋىما اكەم سەبەپشى بولدى. ول كىسى كوپ جىل بويى قۇرىلىس سالاسىندا جۇمىس ىستەيدى. ءوزىنىڭ جەكە كومپانياسى بار. بالا كەزىمنەن اكەمنىڭ قۇرىلىستا اتقارعان جۇمىسىن كورىپ وسكەندىكتەن، بولاشاعىمدى وسى سالامەن بايلانىستىرعان دۇرىس دەپ سانادىم. قازاق- تۇرىك ليتسەيىندە وقىپ جۇرگەندە سىنىپتاستارىمنىڭ كوبى سەكىلدى IT سالاسىنا قىزىعىپ، حاكەر بولامىن دەپ ويلايتىنمىن (كۇلىپ). دەسە دە ۇ ب ت- دان گرانتقا تۇسۋگە جەتكىلىكتى ۇپاي جيناي المادىم، سوسىن اتا- انام «قايدا تاپسىرعىڭ كەلەدى، ءوز ەركىڭ» دەپ قولداۋ كورسەتتى. ءسويتىپ، م. اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرىلىس جانە كولىك فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. ەكىنشى جىلى وقۋ ۇلگەرىمىم جاقسى بولعاندىقتان، گرانتقا اۋىستىم.
- ال باريستا كۋرسىنا نە ءۇشىن باردىڭىز؟ قوسىمشا جۇمىس ىستەپ، اتا- اناڭىزعا سالماق تۇسىرگىڭىز كەلمەدى مە؟
- نەگىزى، مەن 13 جاسىمنان باستاپ جۇمىس ىستەدىم. اركەز اتا- انامنان كەرەگىمە جاراتاتىن قاراجات سۇراي بەرگىم كەلمەدى. ءسويتىپ، العاشىندا داياشى بولىپ جۇمىس ىستەدىم. شىمكەنتتە «سالەم» الەۋمەتتىك قالاشىعىندا ەرىكتى بولىپ جۇمىس ىستەگەنىم بار. سول كەزدە دوسىمنىڭ باريستانىڭ كۋرسىنا بارىپ جۇرگەنىن كورىپ، مەن دە ونىمەن ەرە بارىپ، كوپ نارسە ۇيرەنىپ الدىم. باستاپقىدا اتا- انام باريستانىڭ سەرتيفيكاتى نە ءۇشىن كەرەك ەكەنىن تۇسىنبەي، ۇنەمى سۇراۋمەن بولدى. دەگەنمەن شىمكەنتتە ماماندىعىم بويىنشا دا جۇمىس ىستەدىم. ءبىر قۇرىلىس كومپانياسىندا قازىر نيۋ- يوركتەگىدەي ءىس قاعازداردى جۇرگىزۋ، كونسۋلتاتسيا بەرۋمەن اينالىستىم. قۇرىلىس جۇمىستارىن تەكسەرۋگە اتسالىستىم. ودان بولەك، ارحيتەكتۋرانى باستى باعىت ەتىپ العان ءبىر كومپانيا ۇيىمداستىرعان ءۇش ايلىق ترەنينگكە قاتىستىم.
- نيۋ- يورك قالتالىلار قالاسى ەكەنىن بىلەمىز. نەلىكتەن ءدال سول قالاداعى وقۋدى تاڭدادىڭىز؟
- 2017 -جىلى اعىلشىن ءتىلىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن امەريكاعا بارىپ، جازعى مەكتەپتە وقىپ كەلدىم. كەيىن مەريلەند ۋنيۆەرسيتەتى ارحيتەكتۋرا فاكۋلتەتىنىڭ ماگيستراتۋرا بولىمىنە وقۋعا ءتۇستىم. شەتەلدىك ستۋدەنت بولعان سوڭ، ءتىل كۋرسىنان ءوتۋىم قاجەت بولدى. نيۋ-يورك قالاسىندا مەن وقىعان ماماندىق بويىنشا مۇمكىندىك كوپ ەكەنىن ءتۇسىنىپ، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بالتيمورداعى كامپۋسىنان وسىنداعىسىنا اۋىسىپ، ءبىلىمىمدى جەتىلدىردىم. باستاپقىدا مۇندا تۇرۋ قيىنعا سوقتى. ليتسەيدە اعىلشىن ءتىلى پانىنەن ۇلگەرىمىم جاقسى بولسا دا، ونى وسىندا جازعى مەكتەپكە كەلىپ جەتىلدىرسەم دە، العاشىندا «شوك» بولىپ، ەكى اي بويى مۇلدە سويلەي الماي قالدىم. الدىمەن نيۋ- يوركتىڭ ورىس ءتىلدى اۋدانىندا تۇراتىندارمەن ورىسشا سويلەسىپ، سودان سوڭ اعىلشىن ءتىلدى ورتاعا كىرە باستادىم. امەريكالىقتارمەن بىرگە جۇمىس ىستەسەم، اعىلشىنشامدى دامىتامىن دەپ، كوفەحاناعا جۇمىسقا تۇردىم. ماعان قاتتى كومەكتەسكەن سول بولدى. قاراپ تۇرسام، بارلىعى ادامنىڭ وزىنە بايلانىستى ەكەن. نە ويلاساڭىز، سول ورىندالادى. نەگىزى، اتا-انام باسىندا مەنى وقۋعا جىبەرگىسى كەلمەدى. ۇلكەندەردى بىلەسىز عوي، «قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيۋ» دەگەن ۇستانىممەن قىز بالانى جاسىنان قاتاڭ باقىلاۋدا ۇستاعاندى قۇپ كورەدى. ونىڭ ۇستىنە، الدىندا ليتسەيدە وقىعاندا كامپۋستا تۇرعانىم بار. سول ءۇشىن ولار گرانتتى ۇتىپ السام دا، ەلدە قالۋىمدى قالادى. سودان سوڭ وسى جاقتا گرانتقا تۇسۋگە كومەكتەسكەن كومپانياداعىلار اناممەن حابارلاسىپ، بارلىعى جاقسى بولاتىنىنا سەندىردى. قازىر بارلىعى جاقسى، دەگەنمەن اتا- اناما بولعان جايتتىڭ، مەنى الاڭداتقان ماسەلەنىڭ بارلىعىن ايتا بەرمەيمىن. تەك ماڭىزدى جاڭالىقتاردى بولىسەمىن. ولاردىڭ مەن ءۇشىن ۋايىمداعانىن قالامايمىن.
- اسپانمەن تالاسىپ تۇرعان بيىك عيماراتتار تۇرعىزىلعان نيۋ- يوركتە ارحيتەكتورلار اراسىندا قىزۋ باسەكە جۇرەتىن شىعار. ءارى بۇل ماماندىق بويىنشا جۇمىسقا كىرۋ دە وڭاي ەمەس سەكىلدى. ال سىزدە قالاي بولدى؟
- البەتتە، ءبىزدىڭ ماماندىق بويىنشا جۇمىستى بىردەن تابۋ وڭاي ەمەس. ۋنيۆەرسيتەتتە بىزگە ءوز سالامىز بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن كەڭسەلەر ءتىزىمىن بەرەدى. سول تىزىمدەگى كەڭسەنىڭ تۇگەلىنە تۇيىندەمە جىبەرىپ، ىسكەرلىك بايلانىس ورناتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن LinkedIn جەلىسىندەگى ءپروفيلىمدى دۇرىستادىم. قازاقستانداعى پروفەسسورلاردان مىنەزدەمە حات الدىرتتىم. تۇيىندەمە دەمەكشى، تۇيىندەمەنى ءار كومپانيانىڭ سۇرانىسىنا ساي ەتىپ ازىرلەۋىڭ قاجەت. بارلىعىنا ءبىر تۇيىندەمە جىبەرە المايسىڭ. باسىندا كوبىسى تۇيىندەمەمە قاراپ، جۇمىسقا العىسى كەلمەدى. قازاقستاننان كەلگەنىمدى بىلگەن سوڭ، وداندا وزدەرىنىكىن جۇمىلدىرعان دۇرىس دەپ ەسەپتەسە كەرەك. ءتىپتى، اتى- ءجونىم كومپيۋتەرگە دۇرىس ەنگىزىلمەگەندىكتەن، كوپ جەردە تۇيىندەمەم قاراۋسىز قالىپ كەتكەنىن ءبىلدىم. دەسە دە وسىندا جەكە كومپانياسى بار يمميگرانتتار جەتەرلىك. ءبىرىنشى جۇمىسىما قابىلداعان كومپانيا ديرەكتورى - تۇركيا ەلىنىڭ تۋماسى. تۇرىكشە سويلەيتىنىم بار، وعان قوسا ەلدە جۇرگەندە جيناعان ازداعان تاجىريبەم بار. ءسويتىپ، ول كىسى ەكى كەزەڭدى قامتىعان سۇحباتتاسۋدان كەيىن مەنى جۇمىسقا الدى.
- ول كومپانياعا ماگيستراتۋرا بىتىرمەي تۇرىپ كىردىڭىز بە؟ سوندا ءسىزدى قازاقستاندا العان ديپلوم، جيناعان تاجىريبە بويىنشا جۇمىسقا الىپ تۇر عوي؟
- ءيا. ول ۋاقىتتا ماگيستراتۋراداعى وقۋىمدى ءالى اياقتاماعاندىقتان، كومپانيا باسشىلىعى مەنى قازاقستانداعى ديپلومىما قاراپ، جۇمىسقا الدى. جالپى، م. اۋەزوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەت - ەلىمىزدەگى ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءبىرى. حالىقارالىق ورتادا دا بەدەلى بار. سوندىقتان ديپلومىمدى تەكسەرۋگە كەلگەندە ەش كەدەرگى بولعان جوق. وعان قوسا، تۇيىندەمەمە ەلدە جۇمىس ىستەگەن تاجىريبەمدى قوستىم. جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي، ەلدە دە قازىرگىدەي جۇمىس اتقارعانمىن، دەگەنمەن مۇندا ستاندارتتار ءسال وزگەشەلەۋ. ءبىراق ەلدە جيناعان تاجىريبەمنىڭ كوپ كومەگى ءتيدى. ادەپكىدە باسشىلىق شاعىن جوبالاردى جۇرگىزۋدى تاپسىردى. كوبىنە پاتەر، تەاتر، مەيرامحانالارعا رەستاۆراتسيا، رەنوۆاتسيا جاساۋمەن اينالىستىم. بىرتە- بىرتە موينىما ۇلكەن ىستەردى اتقارۋدى مىندەت ەتىپ قويدى. جاڭا قۇرىلىس جۇمىستارىنا جاۋاپتى بولدىم. بۇل الدىڭعى اتقارعان جۇمىسىمنان قيىنىراق، سەبەبى مۇندا ۇساق- تۇيەكتەرگە دەيىن كوپ كوڭىل ءبولىپ، ءبىر ۋاقىتتا بارلىعىنا باقىلاۋ جاساۋ كەرەك. كەيىن ارنايى رەكرۋتينگ اگەنتتىگى ماعان حابارلاسىپ، بىرىنشىسىنەن ۇلكەنىرەك كومپانياعا جۇمىسقا شاقىردى. قازىر وسىندا جۇمىس ىستەپ ءجۇرمىن. ارىپتەستەرىمنىڭ كوبى - وزگە ۇلت وكىلدەرى. اركىم وزدەرىنىڭ ۇلتتىق تاعامدارىن الىپ كەلىپ تانىستىرادى، انا ءتىلى تۋرالى ماسەلەنى ورتاعا تاستايدى. قازاقستان تۋرالى دا سۇرايدى. مادەنيەتىمىزگە قىزىعادى. ءبىراق مەن 2-3 رەت قۇرت اكەپ، ءدام تاتقىزعان ەدىم، ولار ءبىر تىستەپ، تۇكىرىپ تاستادى (كۇلىپ). ۇناتپادى. فاستفۋدتى بارىنەن بيىك قوياتىن ولاردىڭ قۇرتتى ۇناتپاعانىنا اڭ-تاڭ بولدىم. «اركىمدىكى وزىنە، اي كورىنەر كوزىنە» دەگەن وسى بولار.
- ال قازىر وندا سىزگە جۇكتەلگەن مىندەت قانداي؟
- قازىر مۇندا جاڭا قۇرىلىسقا جاۋاپتى باعدارلاما مەنەدجەرى بولىپ جۇمىس ىستەيمىن. ءارى ارحيتەكتورلار مەن ينجەنەرلەرگە كونسۋلتاتسيا جۇرگىزەمىن. ولاردىڭ سىزعان سىزباسىن تەكسەرەمىن. سونداي- اق، جوبا ازىرلەۋشىلەرگە قۇرىلىستى باستاۋعا قاجەت قۇجاتتارىن رەتتەستىرۋگە كومەكتەسەمىن. 2018 -جىلى قازاقستاندا قۇرىلىس جۇرگىزۋ ءۇشىن جۇمىس باسىندا ارحيتەكتور، ينجەنەر بولۋعا ءتيىس جانە قۇجاتتارى تۇگەل بولۋى كەرەك دەگەندى تالاپ ەتەتىن زاڭ شىقتى. امەريكادا دا وسى زاڭ كۇشىنە ەندى. ودان بولەك، نيۋ- يوركتە قۇرىلىس قالاي جۇرگىزىلۋ كەرەك ەكەنىن تۇسىندىرەتىن 5-6 ۇلكەن كىتاپ بار. سول كىتاپتان قاجەت دەرەكتەردى الىپ، ارحيتەكتورلار مەن ينجەنەرلەردى حاباردار ەتەمىن. سونىمەن قاتار، قازىر مۇندا شاعىن بيزنەسكە ارنالعان كوپ باعدارلاما بار. سونى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قۇجاتتار جيناپ ءجۇرمىز.
- ارحيتەكتور ليتسەنزياسىن الۋ ويىڭىزدا بار شىعار؟
- ارينە. ءبىراق ول ءۇشىن بەس جىل بويى جۇمىس ىستەۋ قاجەت. سوسىن ليتسەنزيا الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن، 100 سۇراقتى قامتيتىن تەست تاپسىرۋ كەرەك. ءبىراق ول تەست تاپسىرۋدىڭ قۇنى قىمبات. 2-3 رەت قايتا تاپسىراتىنداي قاراجاتىم جوق، سول ءۇشىن قازىر ءبىر تاپسىرعاندا قاجەت ۇپايدى جينايتىنداي مۇقيات دايىندالىپ ءجۇرمىن. ءبىراق ەكىنشى كومپانيا باسشىلىعى جالاقىنى جاقسى تولەيدى. ارحيتەكتورلارمەن تىعىز جۇمىس ىستەگەن سوڭ، ولارمەن ءجيى اڭگىمەلەسەمىن، اراسىندا سىرلاسامىن. ولاردىڭ جالاقىسى مەنىكىنەن ازىراق. سول ءۇشىن ازىرگە قازىرگى جۇمىسىمدى ىستەي بەرسەم دەيمىن. دەگەنمەن ارحيتەكتور ليتسەنزياسى بولاشاقتا جەكە كومپانيا اشۋعا قاجەت، سول ءۇشىن قالاي دا بولسا الگى تەستتى تاپسىرىپ، ليتسەنزيانى الۋىم كەرەك.
- ەرەكشە عيمارات كورگەن كەزدە، ونى سالعان ارحيتەكتور كىم ەكەنىن بىلگىمىز كەلەدى. الداعى ۋاقىتتا وسىنداي ەرەكشە عيماراتتىڭ ارحيتەكتورى رەتىندە تانىلسام دەگەن ويىڭىز جوق ەمەس شىعار. قانشا دەگەنمەن، ونەر ادامى ءوز تۋىندىسىنىڭ كوپشىلىك جۇرەگىنە جول تاپقانىن قالايدى عوي…
- ارينە، بۇل - مەنىڭ ارمانىم. دەگەنمەن الدىمەن كومپانيانى دامىتۋ كەرەك. جوبا ازىرلەۋدىڭ شەبەرى سانالاتىن ماماندار جاڭادان اشىلا سالعان كومپانياعا كەلە سالمايدى. سول ءۇشىن كومپانيانىڭ اتىن شىعارۋ كەرەك، قىزىق جوبالار جاساعان ءجون. جەكە كومپانيا اشقاندارمەن سويلەسكەن كەزدە، ولار مارتەبەسىن ءوسىرۋ ءۇشىن ءا دەگەندە كوپ جۇمىستى تەگىن اتقارعانىن ايتادى. مەنىڭ ماقساتىم - جەكە كومپانيا اشۋ، سودان سوڭ جەكە ارحيتەكتور رەتىندە تانىلۋ. بىزدە كوبىنە ۇلكەن قۇرىلىس جۇمىسى ءسوز ەتىلگەن كەزدە، باس ارحيتەكتوردىڭ ەسىمى عانا اتالادى. ءبىراق تۇپتەپ كەلگەندە بارلىق جۇمىستى ول ەمەس، ونىڭ قولاستىنداعى ارحيتەكتورلار اتقارادى. وسىلايشا، ولاردىڭ جۇمىسى ەلەنبەي قالادى، ءارى جوعارىدا ايتىپ وتكەندەي، ارحيتەكتوردىڭ ايلىعى از. دەگەنمەن مۇنى ءتۇرلى سالامەن بايلانىستىرىپ، دامىتۋعا بولادى. جىل سايىن ەنگىزىلىپ جاتقان جاڭالىقتاردى سول سەبەپتەن دە باقىلاپ ءجۇرمىن. امەريكادا IT سالاسى مىقتى دامىعانىن بىلەسىز. قازىر ءبىزدىڭ كومپانيا IT مەن قۇرىلىستى بايلانىستىرىپ، قاتار دامىتۋدى قولعا الىپ جاتىر. مەن دە بۇل باستامانى بولاشاقتا ىسكە اسىرۋدى ويلاستىرىپ ءجۇرمىن.
- IT مەن قۇرىلىستى قالاي بايلانىستىرۋعا بولادى؟
- IT ماماندارى ارحيتەكتورلار قولداناتىن AutoCAD، 3dsMax سەكىلدى باعدارلامالاردى ويلاپ شىعارادى. سونداي- اق، ينجەنەرلەر جۇگىنەتىن باعدارلامانى قۇراستىرۋ تەك سولاردىڭ قولىنان كەلەدى. سوندىقتان قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ باسشىسى قۇرىلىسقا قاجەت باعدارلامالاردى وزدەرى جاساپ شىعارعىسى كەلەدى. قازىر وسى ماقساتتا كوپ شارۋا اتقارىلىپ جاتىر.
- ارحيتەكتور ليتسەنزياسىن الىپ، جەكە كومپانيا اشقان سوڭ، ەلدەگىلەر وسىندا كەلىپ جۇمىس ىستەۋگە شاقىرسا كەلىسەسىز بە؟ نەگىزى، قازاقستاننىڭ قاي قالاسىنا بارىپ جۇمىس ىستەر ەدىڭىز؟
- ەگەر مەنى ەلگە شاقىرىپ جاتسا، الدىمەن جۇمىستى كىندىك قانىم تامعان جەر - وڭتۇستىك قازاقستان وڭىرىنەن باستاعىم كەلەدى. سوسىن كەڭ- بايتاق قازاقستاننىڭ وزگە جەرىنە دە بارۋعا كەلىسەر ەدىم. الداعى ۋاقىتتا ۇلكەن قالالار سالىنىپ جاتسا، سول جەردەگى جاڭا قۇرىلىستىڭ باسىندا جۇرگىم كەلەدى. ەلدە قالاي بولسا سولاي ەمەس، جىلدار وتسە دە كوزدىڭ جاۋىن الاتىن عيماراتتار سالىنسا دەيمىن. قازىر بايقاپ قاراسام، نۇر-سۇلتان قالاسى ديزاينىنىڭ ءبىزدىڭ تاريحىمىزبەن بايلانىسى بولماي قالعان سەكىلدى. تانىستارىمنان ەل ىشىندە «پيراميدا» اتالىپ كەتكەن بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنا كوپ ادام بارمايتىنىن، بۇرىنعىداي تارتىمدى ەمەس ەكەنىن ەستىدىم. ءبۇتىن ءبىر ەلدىڭ استاناسى بولعان سوڭ، قانشا جىل وتسە دە، قاراعان سايىن قىزىعاتىن عيماراتتار بوي كوتەرسە دەيمىن. ءبىراق مەن استانانىڭ ستاندارتتارىمەن تانىس ەمەسپىن، سول ءۇشىن ناقتى كەسىپ ايتا المايمىن. ءبىراق شىنتۋايتقا كەلگەندە قۇرىلىستا عيمارات ديزاينى ەكىنشى ورىنعا شەگەرىلەدى، الدىمەن قاۋىپسىزدىگى بارىنشا جوعارى بولعانىنا ءمان بەرىلۋى قاجەت. ادام ومىرىنەن قىمبات ەشتەڭە جوق. ال مۇنى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى امەريكادا الدەقايدا ىلگەرىلەپ كەتكەن. سول ءۇشىن قۇرىلىس قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ تۋرالى كونسۋلتاتسيالار ءجيى جۇرگىزىلەدى.
- بىلىكتى مامانداردىڭ شەتەلگە كەتۋى جيىلەگەنىنە نارازى جۇرتشىلىق «ولار ەندى قازاقستانعا قايتىپ كەلمەيدى. قازاقستاننىڭ «ميىن» وزگەلەر پايدالانىپ جاتىر» دەگەندى العا تارتادى.
- مەن مۇنىمەن كەلىسپەيمىن. قازاقستانمەن بايلانىسىم ۇزىلمەيدى. قازاقستان - مەنىڭ تۋعان جەرىم. «قازاقستانعا قايتىپ بارمايمىن» دەپ ەشقاشان ويلاعان ەمەسپىن. دەگەنمەن ءبىر ورىندا تۇرىپ قالماي، جان- جاقتى دامىعانعا نە جەتسىن! مەن الەمنىڭ ادامى بولۋدى كوزدەيمىن، دەسە دە ەلىمدى كوركەيتۋ ءۇشىن ايانىپ قالمايمىن.
- قازاقستاندا از ۋاقىت بولسا دا جۇمىس ىستەگەن ءسىز ارحيتەكتوردىڭ ءبىزدىڭ ەلدە ەلەۋسىز قالعان ماماندىقتىڭ ءبىرى ەكەنىن جاقسى بىلەسىز. امەريكاداعىداي سۇرانىسى كوپ ماماندىق قىلۋ ءۇشىن بىزگە نە ىستەمەك كەرەك؟
- بىزدە بارلىعىن تامىر- تانىس، اعا- كوكە شەشەدى. ماعان سول ۇنامايدى. سول ءۇشىن ەلدە قالسام، كاسىبىمدى دوڭگەلەتۋ ءۇشىن كوپ ۋاقىت كەتەتىنىن ءتۇسىندىم. ءبىراق بارلىعى ادامنىڭ وزىنە بايلانىستى. قانشا جەردەن تامىر- تانىس اياقتان شالىپ تۇرسا دا، توپ جارىپ شىعاتىن تالانتتار بارشىلىق. دەگەنمەن قالتاسى قالىڭ ازاماتتار قالالىق جوبالاردىڭ تۇگەلىن يەمدەنىپ العىسى كەلەدى، سول جوبالارعا جاۋاپتى مامانداردىڭ باسى- قاسىندا جۇرەدى. سودان سوڭ كوبى قۇرىلىستى ستاندارتتارعا ساي جۇرگىزبەيدى. الدىمەن حالىقتىڭ جاعدايىن ويلاۋ قاجەت، بارلىق جۇمىس بىتكەن سوڭ، كۇتپەگەن جەردەن ءورت شىعىپ جاتسا، جەر كوتەرىلسە، قۇرىلىس تاپسىرىلماي، قانشاما ادامنىڭ ەڭبەگى زايا كەتەدى. دەگەنمەن قازىر وڭتۇستىكتىڭ استاناسى سانالاتىن تۇركىستانعا كوپ اقشا قۇيىلىپ جاتىر. كوركەم عيماراتتار تۇرعىزىلدى. ەلدەگىلەر بارلىعى ءوز قولىنان كەلەتىنىن ءتۇسىندى. دەگەنمەن ارحيتەكتۋرا اناۋ ايتقانداي بيزنەس ەمەس، ەل اۋزىندا جەكە ادامنىڭ شەبەرلىگى ەمەس، كەرەمەت سالىنعان عيماراتتىڭ قۇرىلىسى ءجيى ايتىلادى. كومپانيا اشىپ، مارتەبەسىن اسىرۋ كەرەك دەگەندى العا تارتىپ وتىرعانىم دا سوندىقتان.
- نيۋ- يوركتاعى تىم قارقىندى جۇمىس ورتاسىنا ىلەسىپ ءجۇرۋ قيىن شىعار؟
- وڭاي ەمەس. مۇندا جۇمىس ەرتە باستالادى. تۇرعىندار دا ەپ- ەرتە تۇرىپ الادى. مىسالى، ءبىزدىڭ ديرەكتور تاڭعى تورتتەن باستاپ جۇمىس ىستەيدى. كۇندەلىكتى قاربالاس تىرلىكپەن جۇگىرىپ، كۇننىڭ قالاي باتىپ كەتكەنىن بىلمەي قالاسىڭ. وسىنداي ازان- قازاننىڭ ورتاسىندا كوبىسىنىڭ شاماسى تۇگەسىلىپ قالىپ جاتقانىن بايقايمىن. دەسە دە مۇندا قىزمەتكەرلەرگە قولايلى جاعداي جاسالعان. تابيعاتى دا، كليماتى دا جاقسى. ايتپاقشى، نيۋ- يوركتىڭ كليماتى ءبىزدىڭ وڭتۇستىكتىڭ كليماتىنا ۇقساس كەلەتىنىن بايقادىم. اناممەن سويلەسكەندە شىمكەنتتە جاڭبىر جاۋىپ تۇرعانىن ايتادى، ەكىنشى كۇنى بىزدە دە جاڭبىر قۇيىپ سالادى. شىمكەنتكە قار تۇسسە، كەلەسى كۇنى بىزدە دە قار جاۋادى. كۇن جىلىنسا، بىزدە دە ايازدىڭ بەتى قايتادى. دەگەنمەن مۇندا قولداپ، دەمەپ وتىراتىن قازاقتار جەتەرلىك. ءبىراق ورىس ءتىلدى اۋداندا تۇرعاندا سىرتتا جۇرگەندە كوبىنە ت م د- دان شىققان ادامدار ءجيى الدايتىنىنا كوزىم جەتتى. ولار «جۇمىس تاۋىپ بەرەمىز» دەپ اقشا تالاپ ەتىپ، سوڭىندا بەرگەن ۋادەسىن ورىنداماي، قاشىپ قۇتىلادى. ال امەريكالىقتار ونداي ەمەس، كەرىسىنشە كومەكتەسۋگە، بار بىلگەنىن ايتۋعا تىرىسادى. ءتىپتى، وزدەرى تۋرالى جاعىمسىز پىكىرلەردى ءجيى ەستيتىن ەۆرەيلەر دە ءاردايىم كومەك قولىن سوزىپ، قۇراق ۇشىپ تۇرادى.
- ەرتەڭ مەكتەپ بىتىرگەلى جاتقان، ءوزىڭىز سەكىلدى ارحيتەكتور بولعىسى كەلەتىن جاس تۇلەكتەرگە ايتارىڭىز بار ما؟
- قاي ىسكە يكەمى كەلەتىنىن انىقتاپ، بويىنداعى دارىنىن وسى باستان ۇشتاي تۇسسە ەكەن دەيمىن. سوسىن وزگەلەردىڭ سوزىنە ەرمەسىن. بىزدە كوبىسى «اقىل ايتساق، جاقسى بولسىن دەپ ايتامىز» دەيدى عوي، ءبىراق ونىڭ بارلىعىن تىڭداۋدىڭ قاجەتى جوق. قازىر گرانتتا وقۋعا جاعداي بولماي تۇرسا، سالىڭ سۋعا كەتىپ ۋايىمداۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇگىن جولىڭ بولماعانىمەن، كەلەسى جولى قۇداي ءۇستى- ۇستىنە جاقسىلىق ءۇيىپ بەرەدى.
«قانشا رەت قۇلاعانىڭ ەمەس، قانشالىقتى تەز تۇرا بىلگەنىڭ ماڭىزدى» دەگەندەي، ومىرىڭدە وسىنداي ساتتەردىڭ بولعانى دا دۇرىس شىعار. كەيبىر كەزدە ۇنەمى بيىكتە جۇرە بەرمەي، استىعا ءتۇسىپ، اسىقپاي، اينالاعا قاراپ، باسار قادامىڭدى تاعى ءبىر رەت انىقتاپ العان دۇرىس. مەنى مىسالعا الىپ قارايىقشى، العاشىندا گرانتقا تۇسە المادىم، كوپشىلىك وقىعىسى كەلمەيتىن ارحيتەكتۋرا ماماندىعىن تاڭدادىم. كەيىننەن بارلىعى ءبىر رەلسكە ءتۇسىپ، بۇراڭداعان جول مەنى نيۋ- يوركقا جەتەلەپ اكەلدى. العاشىندا اتا- انام ارحيتەكتۋرا ماماندىعىن تاڭداعانىما تاڭدانعان بولاتىن. قازىر سول كەزدە وزىمە ۇناعانىن، بولاشاعى زور، جەتىلىپ كەلە جاتقان سالانى تاڭداعانىما كوزىم جەتتى. سول ءۇشىن ەرتەڭ مەكتەپ بىتىرگەلى تۇرعاندار قانداي جاعداي بولسا دا، مورت سىنباسىن دەيمىن. مەكتەپتە بولعان جايتتار ەرتەڭ ۇمىت قالادى، ومىرگە ارالاسقان سوڭ ناعىز مەكتەپتىڭ الدا ەكەنىن تۇسىنەسىڭ. ال اتا- انالار بالاسىنا ءوز پرينتسيپتەرىن كۇشتەپ تانباي، ولارعا ءوز بولاشاعىنا جوسپار قۇرىپ، ءوز بەتىنشە ارەكەت ەتۋگە مۇمكىندىك بەرگەنى دۇرىس.
سۇحباتتاسقان
ءاليا تىلەۋجان قىزى