سەمەيلىك وقۋشىلاردىڭ عىلىمي جوباسى رەسەيدە ەكىنشى ورىن الدى

سەمەي. قازاقپارات - سەمەي قالاسى وقۋشىلارىنىڭ عىلىمي جوباسى رەسەي ەكىنشى ورىن الدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

سەمەيدەگى فيزيكا- ماتەماتيكا باعىتىنداعى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارى ر ف ماسكەۋ وبلىسى كوروليەۆ قالاسىندا وتكەن «چەلوۆەك- زەمليا- كوسموس» عىلىمي- زەرتتەۋ جوبالار وليمپياداسىندا Ⅱ ورىنعا يە بولدى. 10-سىنىپ وقۋشىلارى قىمبات بايساپينا مەن نۇراي جاناتبەك قىزىنىڭ «جاڭبىر سۋىن جينايتىن درەناج جۇيەسى جانە قالاداعى جولدىڭ ەكوينفراسترۋكتۋراسى» اتتى جوباسى قازىلار القاسىنىڭ جوعارى باعاسىن يەلەندى. جاس زەرتتەۋشىلەر بۇل تاقىرىپتاعى ەڭبەكتەرىن 2 جىل بۇرىن باستاعان.

«بۇل جوبانى قولعا الۋىمىزعا قالامىزدىڭ كوشەلەرىندەگى جاعداي سەبەپ بولدى. جاسىراتىنى جوق، جاۋىن جاۋسا سەمەي كوشەلەرىنە سۋ جينالاتىنىن كوزىمىز كورىپ ءجۇر. ءبىز باقىلاعان ءا. تاڭىربەرگەنوۆ، گلينكا، سەليەۆين، قابانباي باتىر، اباي، ش. قارجاۋباي ۇلى سىندى نەگىزگى كوشەلەردىڭ وزىندە وسى ماسەلەمەن ءجيى بەتپە- بەت كەلەمىز. بۇل ءوز كەزەگىندە ءاسفالتتىڭ ءبۇلىنىپ، ىلعالدىڭ اسەرىنەن قوپارىلۋىنان بولەك، كولىك كەپتەلىسىنە الىپ كەلەدى. وسىعان وراي، قالا ءىشى جول بويىندا جاڭبىر مەن ەرىگەن قار سۋىنىڭ جينالۋىن بولدىرمايتىن، اسفالت بۇزىلۋىنىڭ الدىن الىپ، جول جيەگىن كوگالداندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن درەناج جۇيەسى مەن ەكولوگيالىق ينفراقۇرىلىم مودەلىن ازىرلەۋدى جۇزەگە اسىرعىمىز كەلدى»، - دەيدى نۇراي. درەناج جۇيەسىنىڭ ماكەتىن جاساۋدا جانە ماتەماتيكالىق ەسەپتەۋلەردى جۇرگىزۋدە قاراعايلى شاعىن اۋدانى زەرتتەۋ وبەكتىسى رەتىندە الىنعان.

«اتالعان جۇيەنىڭ جۇمىسىنا نازار اۋدارساق، ەڭ الدىمەن جاڭبىر سۋى بورديۋردەگى ساڭىلاۋلار ارقىلى وتەدى. ساڭىلاۋدان وتكەن سۋ بايلانىستىرعىش قۇبىر ارقىلى ارىققا توگىلەدى. ارىققا جاڭبىر سۋى بايلانىستىرعىش قۇبىردان قۇيىلىپ، ارى قاراي ارىقتان ءوتىپ، گوريزونتالدى رەزەرۆۋارعا جينالادى. جەل گەنەراتورى وندىرەتىن ەنەرگيا ەسەبىنەن وسى رەزەرۆۋاردىڭ ىشىندە جينالعان جاڭبىر سۋىن سورعى كومەگىمەن ۆەرتيكالدى رەزەرۆۋارعا جەتكىزەدى. ۆەرتيكالدى رەزەرۆۋارداعى جاڭبىر سۋىن تامشىلاتىپ سۋعارۋ ادىسىمەن قالانى كوگالداندىرۋعا قولدانا الامىز. قاۋىپسىزدىكتى ويلاستىرۋ ماقساتىندا جاياۋ جۇرگىنشىلەر جۇرەتىن جولدا قوزعالىس داتچيگىن ورناتۋ، جولدى ەكى جاقتان جارىقتاندىرۋ قاراستىرىلدى»، - دەيدى قىمبات بايساپينا.

وسىلايشا، درەناج جۇيەسى مەن قالاداعى جول ينفراسترۋكتۋراسىنىڭ ەرەكشە مودەلى جاساپ شىعارىلعان. ول ءوزىنىڭ تيىمدىلىگى مەن ەكولوگيالىق تازالىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. سونداي- اق وقۋشىلار بۇل جوبانى كەز كەلگەن قالادا ىسكە قوسۋعا بولاتىنىن ايتىپ وتىر.

اۆتور: تالعاتجان مۇحامەتبەك ۇلى