حالىقتىڭ ءداستۇرلى مەديتسيناسىن الەمگە ناسيحاتتاپ جۇرگەن قازاق قىزى - شەتەلدەگى ب ا ق- قا شولۋ
قازاقتىڭ ءداستۇرلى مەديتسيناسىن الەمگە ناسيحاتتاپ جۇرگەن قازاق قىزى - CNR
قىتايدىڭ kazakcnr.com سايتىندا قىتاي ەلىندە تۇراتىن قانداسىمىز، ىلە قازاق اۆتونوميالىق وبلىسى قىتاي جانە قازاق ءداستۇرلى مەديتسيناسى ەمحاناسى سۇيەك اۋرۋلارى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، اعا-دارىگەرى جاڭاگۇل اسەن قىزى تۋرالى ماقالا جارىق كوردى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ اشىلماعان قىرلارىنىڭ ءبىرى - قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى مەديتسيناسى. قازاق مەديتسيناسى - قازاق ەمشىلىگى نەمەسە قازاق شيپاگەرلىگى دەپ اتالىپ كەلەدى. حالىق شيپاگەرلىگى وسى زامانعى مەديتسينا قالىپتاسقانعا دەيىن، عاسىرلار بويى ۇلتىمىزدىڭ ءوسىپ-ونۋىنە وزىندىك ىقپالىن تيگىزدى.
قىتاي ەلىندە قازاق شيپاگەرلىگى جۇيەلەنىپ، مەديتسينا عىلىمىنىڭ ءبىر سالاسى بولىپ قالىپتاسقان. بۇل ەلدە قازىرگى كۇنى قازاقتىڭ ءداستۇرلى تاسىلدەرىمەن، وزىندىك دارىلىك شوپتەرىمەن ەمدەيتىن زاماناۋي ەمدەۋ جۇيەسى بار. ال، قازاقي ەمدەۋ تاسىلدەرىن جەتىلدىرىپ، قازىرگى عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋدە قانداستارىمىز زور ۇلەس قوسىپ وتىر. سولاردىڭ ءبىرى - جاڭاگۇل اسەن قىزى.
ول 13 جاسىنان باستاپ قازاقتىڭ ءداستۇرلى وتاشىلىق ونەرىن اتاسىنان ۇيرەنگەن. وسىلايشا، اتادان بالاعا جالعاسىپ كەلە جاتقان وتاشىلىق ونەرىن دامىتىپ، مەديتسينا سالاسى بويىنشا كاسىبي ءبىلىم العان جاڭاگۇل اسەن قىزى قىتاي ەلىندە عانا ەمەس، شەت ەلدەرگە دە تانىمال. ول قازاق وتاشىلىق ونەرىمەن قوسا، قىتايشا جانە ەۋروپاشا ەمدەۋ تاسىلدەرىن مەڭگەرگەن. امەريكانىڭ سان- فرانتسيسكو قالاسىندا وتكىزىلگەن دۇنيەجۇزىلىك ءداستۇرلى ەمدەۋ عىلىمي جينالىسىندا «ۋاقىتى وتكەن شىعۋدى قازاقي ەمدەۋ جونىندە» اتتى ماقالاسى التىن ساۋىت سىيلىعىن الىپ، ءوزى «حالىقارالىق ۇلتتىق شيپاگەرلىك شولپانى» اتاعىنا يە بولعان.
سونداي-اق، ول سىنعان سۇيەكتى سالۋدىڭ ءداستۇرلى تاسىلدەرىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، كلينيكالىق ەمدەۋدە «جالعاعىش تالقان»، «ماناۋ قويمالجىڭى» اتالاتىن قازاق شيپاگەرلىك دارىلەرىن ءساتتى زەرتتەپ جاساعان. ونىڭ ۇزاق جىلدىق زەرتتەۋى ناتيجەسىندە تابىلعان «CNZ5100800423» ءنومىرلى «سىنعان سۇيەكتىڭ سىرتىنا جاعاتىن ءدارىسى» مەملەكەتتىك پاتەنت العان. جاڭاگۇل اسەن قىزى 2002-جىلى گونكونگ قالاسىندا 16 مەملەكەت ماماندارىنىڭ باسىن قوسقان ءداستۇرلى مەديتسينا تاقىرىبىنداعى عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسياعا قاتىسىپ، ءوزى زەرتتەپ جاساعان سىنعان سۇيەككە قولداناتىن ءدارىسىن تانىستىرىپ، ماراپاتتالعان.
ول سونىمەن بىرگە، «ەڭبەك ەرى» ، «عاسىر اتتاعان بىلىكتى دارىگەر»، «مەملەكەتتىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرى» ، «مەملەكەتتىڭ ون ۇزدىك سۇيىكتى دارىگەرى» سەكىلدى مارتەبەلى ماراپاتتار مەن سىيلىقتاردى دا العان.
ايتا كەتەيىك، قىتايداعى قازاق ۇلتتىق مەديتسيناسى ءتۇرلى ناۋقاستارعا ەم جاساۋعا قاۋقارلى. ول قانتتى نەسەپ، تىنىس جولى، جۇرەك- قان تامىرلارى، جۇيكە جۇيەسى، اس قورىتۋ جۇيەسى، تەرى اۋرۋلارى، ءارتۇرلى سۇيەكتىڭ ءوسىپ قالىڭداۋى، بەل، مويىن ومىرتقا سۇيەگى شەمىرشەگىنىڭ ءوسۋى، سۇيەك تۋبەركۋلەزى، سۇيەك كەمىگىنىڭ قابىنۋى سىندى سان ءتۇرلى دەرتتى ەمدەپ، ساۋىقتىرا الادى.
بايان-ولگەيلىك سپورتشى گىر تاسىن كوتەرۋدەن ازيا چەمپيونى اتاندى - KAZNEWS
ءساۋىردىڭ 25-29- كۇندەرى ارالىعىندا اقمولا وبلىسى بۋراباي اۋدانى شۋچينسك قالاسىندا گىر تاسىن كوتەرۋدەن ازيا چەمپيوناتى ءوتتى، دەپ جازادى موڭعوليانىڭ Kaznews اقپاراتتىق پورتالى.
بۇل چەمپيوناتتا 85 كەلى سالماق دارەجەسىندە باق سىناعان بايان- ولگەي ايماعىنىڭ سپورتشىسى ءمادىعايىم نۇح ۇلى ءبىرىنشى ورىنعا يە بولىپ، ازيا چەمپيونى اتاندى.
موڭعوليادان 4 سپورتشى قاتىسىپ، ەرلەر اراسىنداعى سايىستا 85 كەلىدە ن. ءمادىعايىم مەن 78 كەلىدە گ. تسولمونحۇۇ التىن مەدال، 68 كەلىدە ە. بۋدجاۆ قوس كۇمىس جۇلدەگە يە بولدى. ال، قىزدار اراسىنداعى سايىستا 57 كەلىدە باق سىناعان گ. تۋيااتسەتسەگ التىن مەدال يەلەندى.
جارىسقا قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان، ءۇندىستان، سولتۇستىك كورەيا جانە موڭعوليا سپورتشىلارى قاتىستى.
ەستەرىڭىزگە سالساق، ءمادىعايىم نۇح ۇلى گىر سپورتىنان الەم كۋبوگىنان 2 قولا مەدال، 2015، 2016-جىلعى الەم چەمپيوناتىندا 7-ورىن، 2017-جىلى سامبو كۇرەسىنەن ەل چەمپيوناتىنىڭ جانە قازاق كۇرەسىنەن ازيا چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرى اتانعان بولاتىن.
سامارقاندىق كالليگراف ۇلكەن قۇران كىتابىن جازىپ ءبىتىردى - «ءو ز ا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى
سامارقاندىق كالليگراف ابدۋجاليل ەرگاشيەۆ 60x 80 ولشەمدى ۇلكەن قۇران كىتابىن جازىپ ءبىتىردى، دەپ جازادى وزبەكستاننىڭ «ءو ز ا» مەملەكەتتىك اقپاراتتىق اگەنتتىگى.
«310 پاراقتان تۇراتىن (610 بەتتى) ارابشا كۋفي جازۋلى قۇران كىتاپتى كالليگراف ءۇش جىل ىشىندە جازىپ اياقتاعان. ۇلكەن فورماتتاعى قۇران كىتابى سامارقاند قاعازىنا جازىلعان. اتاۋلى قاعاز ۇزاق ۋاقىت بويعى ساپاسى جانە ىلعالعا توزىمدىلىگىمەن بەلگىلى ەكەنى ءمالىم»، - دەپ جازادى «ءو ز ا» اگەنتتىگى.
تۇركى اكادەمياسىنىڭ كىتاپتارى انكارادا تانىستىرىلدى - TRT
انكارا قالاسىندا حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگىنىڭ قولداۋىمەن «ۇلى تۇلعالار جانە تۇركى الەمى» اتتى كەلەلى باس قوسۋ وتكىزدى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.
يۋنەسكو اياسىندا وتكەن شارا ۇلت ۇستازى ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعانىنا 150 جىل، سونىمەن قاتار زاڭعار جازۋشى م. اۋەزوۆتىڭ تۋعانىنا 125 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
القالى جيىنعا حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇركيا رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىسى ەركەبۇلان ساپيەۆ، تۇركيا پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى ۇلكەر گۇزال، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ ءتوراعاسى ياكۋب ومەروگلۋ، حادجەتتەپە ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى وسمان حوراتا، سونىمەن قاتار زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن تانىمال عالىمدار، ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى، ب ا ق وكىلدەرى قاتىستى.
تاعىلىمدى شارا اياسىندا قوس بىردەي تۇعىرلى تۇلعانىڭ مەرەيتويىنا وراي حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى ازىرلەپ جارىققا شىعارعان ءبىرقاتار ەڭبەكتەردىڭ تانىستىرۋ ءراسىمى ءوتتى.
اتاپ ايتقاندا، تۇركى اكادەمياسى دايىنداعان «احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە الاش» جيناعىنا اقاڭنىڭ زامانداستارى، كەيىنگى بۋىن وكىلدەرى مەن قازىرگى زەرتتەۋشىلەردىڭ تاڭداۋلى ماقالالارى توپتاستىرىلعان. بۇل ەڭبەكتىڭ اعىلشىن جانە چەح تىلدەرىندەگى نۇسقالارى دا تۇركى اكادەمياسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ چەحياداعى ەلشىلىگىنىڭ بىرلەسۋىمەن جارىق كورگەنىن ايتا كەتۋ كەرەك.
سونىمەن قاتار، تۇركى اكادەمياسى «قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ تۇڭعىش سەزى» ماتەريالدارىن قايتا باسىپ شىعارىپ وتىر. بىرەگەي باسىلىمعا توتە جازۋمەن باسىلعان تولىق فاكسيميلەسى دە قوسا بەرىلدى.
تۇركى اكادەمياسى تانىستىرعان كەلەسى ەڭبەك - مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ايگىلى قىرعىز ەپوسى «ماناس» تۋرالى مونوگرافياسى اۋەزوۆتانۋشىلار مەن ماناس ەپوسىن زەرتتەۋشىلەرگە كومەكشى قۇرال بولارى ءسوزسىز. اتالعان ەڭبەكتىڭ 1936-جىلى ماشينكاعا تەرىلگەن دايىن نۇسقاسىنىڭ كوشىرمەسى قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى ش. ايتماتوۆ اتىنداعى ءتىل جانە ادەبيەت ينستيتۋتى قولجازبالار قورىندا ساقتالعان. عىلىمي قوسىمشا رەتىندە وسى ۇلگىنىڭ تولىق فاكسيميلەسى دە جاريالاندى.
باس قوسۋ اياسىندا تۇركى الەمىنىڭ تاريحي- مادەني بايلانىستارىن دامىتۋعا قوسقان زور ۇلەسى ءۇشىن حادجەتتەپە ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى وسمان حوراتا تۇركى اكادەمياسىنىڭ التىن مەدالىمەن ماراپتالدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى قىتاي قورعانىس مينيسترىمەن كەزدەستى - فارس
قىتاي قورعانىس ءمينيسترى نۇر-سۇلتانعا ساپارى كەزىندە قازاقستان پرەزيدەنتىمەن كەزدەستى جانە ب ۇ ۇ بىتىمگەرشىلىك وپەراتسياسىنداعى اسكەري قاتىسۋ گەوگرافياسىن كەڭەيتۋ تۋرالى تالقىلادى، دەپ حابارلايدى يراننىڭ Parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
Fars News اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆ قىتاي قورعانىس ءمينيسترى ۆەي فەنحەمەن كەزدەستى. قازاقستان پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ 2019-جىلعى قىركۇيەكتە بەيجىڭگە مەملەكەتتىك ساپارى مەن بيىلعى اقپاندا ق ح ر- عا جۇمىس ساپارى بارىسىندا قول جەتكىزىلگەن ماڭىزدى ۋاعدالاستىقتاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا وڭ باعا بەردى.
توقايەۆ قازاقستان مەن قىتايدى حالىقارالىق ارەنادا، ب ۇ ۇ جانە باسقا حالىقارالىق ۇيىمدار اياسىندا جاقىن سەرىكتەس رەتىندە سيپاتتادى جانە ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ دامۋ دەڭگەيىنە قاناعاتتانۋشىلىق ءبىلدىردى.
اۆتور باقىتجول كاكەش