ەكولوگيا ءمينيسترى قازاقستاندا تاقتاتاس مۇنايىن ءوندىرۋ تۋرالى ايتتى
«وتكەن اپتادا بولعان دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسىندا تاقتاتاس مۇنايىن ءتيىستى قور قۇرامىنا ەنگىزۋ ماسەلەسى قارالعان ەدى. ازىرگە مەملەكەتتىك بالانستا بۇل قور ەسكەرىلمەي وتىر. قازىرگى كەزدە جەر قويناۋى تۋرالى زاڭنامادا، زاڭعا تاۋەلدى اكتىلەردە وسىنداي قوردى ەسەپكە الۋدىڭ ادىستەمەسى قاراستىرىلماعان. سوندىقتان بۇل ماسەلە پىسىقتالىپ جاتىر»، - دەدى س. برەكەشيەۆ سەناتتىڭ جالپى وتىرىسىنان كەيىن تىلشىلەر ساۋالىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ.
ونىڭ ايتۋىنشا، اتالعان ماسەلەدە قازاقستاننىڭ مينەرالدى- شيكىزاتتىق بازاسىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەتىندەي مۇمكىندىكتەر بولسا، مينيسترلىك بۇل سالاداعى ۇسىنىستاردى قاراستىرۋعا ءازىر. وسى ورايدا تىلشىلەر تاقتاتاس مۇنايىن ءوندىرۋ قورشاعان ورتانى لاستاۋعا قانشالىقتى قاۋىپ توندىرەتىنىن سۇرادى.
«بۇل ءوز كەزەگىندە مۇنايدى ءوندىرۋ تەحنولوگياسىنا قاتىستى. قازىرگى كەزدە تەحنولوگيالار دامىپ جاتىر. بارلىق ەكولوگيالىق ءارى تەحنيكالىق تالاپتاردى ساقتاسا، قورشاعان ورتاعا كەرى اسەر ەتەتىن جاعدايلار بولمايدى دەپ ويلايمىن. الايدا ءار جوبا بويىنشا جەكەلەي پىسىقتاۋ كەرەك ەكەنى تۇسىنىكتى»، - دەدى مينيستر.
تاقتاتاس مۇنايى -(اعىلش. shale oil)، سونىمەن قاتار كەروگەن مۇنايى دەگەن اتپەن تانىمال تاقتاتاستان پيروليز، گيدروگەندەۋ نەمەسە قىزۋمەن ارالاستىرۋ ارقىلى مۇناي الۋدىڭ ءداستۇرلى ەمەس ءتۇرى. بۇل پروتسەسس ارقىلى جەر قىرتىسىنداعى ورگانيكالىق زات (كەروگەن) سينتەتيكالىق مۇناي مەن گازعا اينالادى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە شىققان مۇنايدى وتىن رەتىندە قولدانۋعا نەمەسە مۇناي وڭدەيتىن زاۋىتتاردا سۋتەگىن قوسۋ ارقىلى جانە كومىرتەك مەن ازوت سەكىلدى ارالاس زاتتاردان تازارتۋ ارقىلى شيكىزات رەتىندە قولدانۋعا بولادى. وڭدەۋ ونىمدەرىن شيكى مۇنايدىڭ ونىمدەرى سياقتى قولدانۋعا بولادى.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ