ەلىك پەن تازى

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - كەشە ىمىرت ۇيىرىلە قار جاۋعان. ۇلپىلدەك، جۇمساق قار. بيىك كوكتەن بيلەپ- ويناپ جاۋعان قار ەن دالانىڭ ەتەك- جەڭىن كىرشىكسىز اپپاق جامىلعىمەن قىمتاپ، وراپ جىپ- جىلماعاي ەتىپ تاستاعان.

تاڭعى اۋادا شىڭىلتىر اياز بار. اق مامىق كورپەگە ورانعان سايىن دالا ەركىن كوسىلىپ، ءۇنسىز مۇلگىپ تۇر.

- وسى تازىنىڭ كۇشىكتەرىن ۇلكەن ۇلىم بولات وسكەمەننەن اكەلىپ بەرگەندە اكەم ءتىرىلىپ كەلگەندەي قۋاندىم، - دەدى ەسىك پەن توردەي كوشەلى تورى اتتىڭ ۇستىندەگى قابا ساقالدى قابي، - ءبىر جۇيرىك ءيتتىڭ ىزاسى ابدەن ءوتىپ ءجۇر ەدى. ەندى ساتىمەن اۋىزدانسا وسى توڭىرەكتەگى جۇگىرگەن اڭنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ قانجىعاعا بايلانادى دەي بەر. انە، مويىنى مەن كەۋدەسىن كورمەيسىڭدەر مە؟ شوقتىعى بيىك، القىمى كەڭ. قانشا شاپسا دا، تىنىسى تارىلمايتىن، ازۋى وتكىر، بەلى مىقتى يت.

ۇيالاس قوس تازى ءجۇنى سۇيىق، قاپ- قارا مونشاق تاڭبالى ۇشكىل تاناۋلى، دوڭەس جوندى ەكەن. كوزدەرى اقىل مەن وجەتتىلىككە تۇنىپ تۇر. ارقان بويى جەردە ءىز كەسىپ كەلەدى. كەشە جاۋعان قار ءۇستى جوسىلىپ جاتىر. انە ءبىر جەردە قويان ءىزى، شىم- شىتىرىق ءارقيلى قۇستاردىڭ تابان تاڭباسى. مىنا تۇستا تىشقان جورعالاپتى.

اقتاستىڭ ەتەگىنەن ەلىكتىڭ قاراسى كورىنگەن. قوس تازى اۋەلى ۇزىن سيراقتى، قار بەتىنە تامعان جالعىز نوقات ىسپەتتى، دوڭگەلەك قارا كوزدەرى ءمولت- ءمولت ەتكەن بەيتانىس اڭعا تاڭىرقاي قاراعان. بويى دا وتكەن كۇزدە وكپەلەرى وشكەنشە قۋعان تۇلكىنىكى ءتارىزدى ەمەس، ۇزىن. ءبىر- بىرىنە اقىلداسقانداي قاراپ العان سوڭ جۇمساق قاردىڭ ۇستىنە جوسىلتىپ، تازىلار شابا جونەلدى. قۇتتى ادىرنادان اجال اڭساپ اتىلعان سۇر جەبەدەي ەكپىندى.

ەلىك جەر استىنان شىققانداي الدەقايدان پايدا بولا كەتكەن قوس تازىعا اۋەلى تاڭىرقاپ قاراعان. سودان سوڭ سوزالاڭداي ورعىپ، قاراعاشتىڭ قالىڭىن بەتكە الىپ جونەپ بەردى. قاۋىپ ويلاعان جوق. ءيتتى تالاي كورگەن. وتكەن جاز قامساقتىنىڭ جيەگىندە جوڭىشقىعا جايىلىپ جۇرگەندە ءتورت- بەسەۋى كەزىككەن. وزەننىڭ سۋى تارتىلعان تابانىن ورلەي قاشىپ، بىردە ەمەكسىتىپ جاقىنداتىپ، بىردە الىستاتىپ مازاقتاعان. سابالاق ءجۇندى، بويلارى باكەنە توپ يت قوزىكوش جەرگە دەيىن ىلەسە الماي، ەن دالانى باستارىنا كوتەرىپ، اۋىق- اۋىق ءۇرىپ قالا بەرگەن. الدە وزدەرىنىڭ وسىنداي مۇسكىن حالىنە قورلاندى ما، الدە كەم جاراتقان، كەمباعال ەتكەن جاراتۋشىعا نازى ما، شاۋىلدەپ ۇزاق ۇرگەن.

العاشقىدا جەپ- جەڭىل قاردىڭ ەش بوگەسىنى جوقتاي كورىنگەن. اسا ءبىر قاۋىپ ويلاي قويماعان ەلىك قوس تازىعا العاش كەزىككەندە ءدال وسىلاي كوسىلگەن جوق ەدى. اق جامىلعىعا ورانعان مىلقاۋ دالا ءتورت تۇياقتىڭ استىندا زىمىراپ بارادى. الدە شىبىن جانى مۇرنىنا كەلگەن ەلىك دالانىڭ ۇستىندە زىمىراپ كەلە جاتىر ما؟ ايتەۋىر بۇل دالانىڭ بەدەرىندە بۇرىن- سوڭدى بولا قويماعان جويقىن شابىس باستالدى. ەلىك قانشا جۇيرىك بولسا دا، سوزالاڭداي شاپقان تازىلار قولسوزىم جەردە.

كەشە كەشكىلىك جاۋعان قالىڭ قار، اق بوران ۇرى سايدى كەپتەپ تاستاعان ەكەن. جۇيرىك قوس تازىنىڭ قاقپالاۋىنان قىستىققان ەلىك وزەكشەنىڭ وڭەشىنە كەپتەلگەن قاسات قاردى قاق جارىپ شىقتى دا تاي شاپتىرىم جەردەگى يت تۇمسىعى وتپەيتىن قالىڭ ورماننىڭ ەتەگىنە ۇمتىلدى.

ەت ءپىسىرىم ۋاقىت وتكەندە قوس قۇلاقتىڭ تۇبىنەن، ومىراۋدان اققان اشى تەر اق سابىندانىپ، ساۋىرعا قۇيىلا باستادى. ۇيالاس تازىلار ورمان شەتىنە ىلۋگىگە مۇمكىندىك بەرمەگەن. قايتادان جازىققا ءتۇستى. ەلىك تۋمىسىندا مۇنداي جۇيرىك يتكە كەزىگىپ كورمەپ ەدى. شاشاق قۇلاقتارى جەلپ- جەلپ ەتكەن ۇيالاس قوس تازى اق قاردىڭ ۇستىندە دومالاتىپ جىبەرگەن ەكى ءتۇيىر مونشاق ءتارىزدى.

ەلىك شىنداپ قىسىلدى. ارانداي اشىلعان اناۋ اۋىزدارداعى وتكىر ازۋلار قورقىنىشتان ءدىر- ءدىر ەتكەن قورعانسىز دەنەسىنە كىرش ەتىپ قادالاتىن ءتارىزدى. سونان- سوڭ مىناۋ جارىق دۇنيە، لاق كۇنىندە ەمىن- ەركىن اسىر سالعان قالىڭ توعاي، شۇيگىن ءشوپ، زەڭگىر اسپان كوزدەن ءبىر- ءبىر ۇشاتىنداي. ال ادال اڭعا اۋىزدانىپ كورمەگەن ۇيالاس قوس تازىنىڭ ەلىككە دەگەن ەش وشپەندىلىگى جوق ەدى. ءتىپتى ولار اۋىز دا سالماق ەمەس. بار بولعانى مىناۋ سايىن دالادا ءتورت اياقتى ماقۇلىقتىڭ ىشىندە كىم جۇيرىك ەكەنىن كورەيىك دەگەن قۇمارتۋ بولاتىن.

ەلىك يت تۇمسىعى وتپەيتىن ورماننان دا پانا تاپپادى. جازدا مايەگىنە مەلتەكتەپ، قىستا جۇپ- جۇمساق قاردىڭ ۇستىندە اسىر سالعان قايران دا، قايران مىنا ولكە ەندى بۇعان بەسىك بولا المايتىنداي. ەلىك ءبىر ءسات ادامداردى پانا كوردى. تالاي كەزىككەن. بالكىم اجالدان الىپ قالسا ەكى اياقتىلار الىپ قالار. ولمەۋسىرەگەن وسى دامەمەن توپ اڭشىعا قاراي بەت بۇرعان. سوڭىندا جالپاق دالانىڭ شىن جۇيرىگى كىم ەكەن كورەيىكشى دەپ قىر وكشەسىنەن سىنىق سۇيەم قالماي قويعان قوس تازى.

كوز ۇشىنان ادام قاراسىنى كورىنگەن. جالعىز جانىنا اراشاشى سول بولىپ كورىنگەن. جاقىنداعانى سول ەدى، مىلتىق گۇرس ەتە ءتۇستى. قاباتتاپ اتىلعان قوس اۋىزدىڭ دارا وقتارى قوس وكپەدەن تيگەندە جۇلدىزداي اعىپ كەلە جاتقان ەلىك وماقاسا قۇلادى.

قۇلاپ بارا جاتقان ەلىكتىڭ كوزىندە «يت- اي» دەگەن جازۋ تۇرعانداي. الدە ءوز تىلىندە سولاي ايتتى ما ەكەن. كىمگە، تازىعا ما، ادامعا ما؟ !.

بايقال ءبايادىل

كوكشەتاۋ

egemen.kz