قانداسپەن كەلگەن قازىنا

نۇر- سۇلتان.قازاقپارات -اتام قازاقتا ەجەلدەن بەرى ايتىلىپ كەلە جاتقان «ەلگە ەل قوسىلسا - قۇت» دەگەن ءسوز بار.

بۇل ۇعىمنىڭ استارىندا الۋان- الۋان سىر جاتقانىن بىلە بەرمەيمىز. ياكي ەلگە ەل قوسىلسا قۇت بولاتىندىعىنا ءبىرىنشى سەبەپ، «تەرەڭ باتىرادى، كوپ قورقىتادى» دەپ بۇرىنعى اتالارىمىز ايتقانداي، اۋەلى حالىقتىڭ سانى كوبەيدى دە، ەتنوس رەتىندە جاڭارعان بۇقارانىڭ قارىم- قۋاتى ارتىپ، ۋاقىت وتە كەلە ساننان ساپاعا كوشەدى. داڭعىل جىراۋ ماحامبەتتىڭ «وتەمىستەن تۋعان ون ەدىك، ونىمىز اتقا مىنگەندە، جەر قايىسقان قول ەدىك.. .» دەگەنى ءتارىزدى.

وسى ورايدا، ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان ساتتەن باستاپ، اتاجۇرتقا الىس- جاقىن شەتەلدەردەن اعىلىپ كەلگەن قانداستار سانى جايلى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى سەرىك شاپكەنوۆتىڭ جاقىندا جاريالاعان مالىمەتىنە جۇگىنسەك، وسى 30 جىلدا قازاقستانعا سىرتتان 1084692 قانداس- قازاق كوشىپ كەلىپتى. ولاردىڭ ىشىندە ەڭ كوبى وزبەكستاننان كەلگەن قانداستار

542658 ادامدى قۇراسا، كەلەسى ورىنعا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان كوشىپ كەلگەن 355501 قانداسىمىز يە بولىپ وتىر، ودان كەيىن تۇرىكمەن توپىراعىنان قونىس اۋدارعان 74706 قانداسىمىز ۇزدىك ۇشتىكتى تۇيىندەپتى. ولاردىڭ سىرتىندا موڭعوليادان 55937 ادام، رەسەيدەن 16816 ادام، اۋعانستاننان 13330 ادام، يراننان 8645 ادام، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنان 7372 ادام، باسقا ەلدەردەن 9637 ادام تاۋەلسىزدىك جىلدارى اتاجۇرتىنا ورالعان ەكەن. ناقتىراق ايتساق، شەتتەن ورالعان قانداستار ەلىمىزدەگى قازاق ۇلتىنىڭ  ىن قۇراپ وتىر. بۇل - تەك شەكارا اسىپ، وتانعا ورالعانداردىڭ ءتىزىمى. كەلگەننەن كەيىنگى وتىز جىلدا قول جەتكىزگەن ءوسىمى ەسەپتەلگەن جوق.

قانداستارىمىز ۇزاق جىلعى وتارلاۋ ساياساتى كەسىرىنەن تۇبىرىنە قۇرت ءتۇسىپ، ءدىڭى مۇقالعان ءتىلىمىز بەن قازاقى سالت- ءداستۇر، ۇلتتىق قولدانبالى ونەر، بايىرعى ەتنوگرافيالىق قۇندىلىقتاردىڭ قايتا جاڭعىرۋىنا سەپتىگىن تيگىزدى. جازۋشى قابدەش جۇمادىلوۆشە ايتساق، شەتتەن كەلگەن قازاقتار ابدەن سارتاپ بولىپ سۋالا جازداعان ۇلتتىق رۋحانياتىمىزعا تەڭىزگە كەلىپ قۇيعان تاپ- تازا ءمولدىر بۇلاقتاي اسەر ەتتى.

ودان كەيىنگى ايتپاعىمىز، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن كەز كەلگەن مەملەكەت الەم قاۋىمداستىعى الدىندا ءوز ورنىن تابۋعا ۇمتىلادى. سول ءۇشىن سان قيلى ەكونوميكالىق باعدارلامالار قابىلدايدى، ءوندىرىس سالاسىن دامىتۋ ءۇشىن سىرتتان قىسقا جانە ۇزاقمەرزىمدى ينۆەستيتسيالار تارتادى. رەسمي دەرەككوزگە جۇگىنسەك، ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العالى بەرى قازاقستان ەكونوميكاسىنا شامامەن 330 ميلليارد دوللاردان استام شەتەل ينۆەستيتسياسى قۇيىلىپتى. ناتيجەسىندە، وتاندىق ءوندىرىس پەن ونەركاسىپتىڭ وركەندەۋىنە جول اشىلدى. ونىڭ پايداسىن قازىر حالقىمىز كورىپ جاتىر.

سويتە تۇرا، ءار حالىق، جەكە ەتنوس ءوزىنىڭ ۇلتتىق قۇدىرەت- قاسيەتىنە بالاناتىن ەجەلگى قۇندىلىقتارى: ءتىلى مەن ءدىلىن، ءداستۇرى مەن سالتىن، مادەنيەتى مەن ونەرىن دامىتۋ ءۇشىن سىرتتان قارجىلاي ينۆەستيتسيا تارتا المايدى. ياعني قازاقتىڭ ۇلتتىق دارا قۇندىلىقتارىن اعىلشىن، ورىس، فرانسۋز، جاپون دامىتا المايدى. ويتكەنى ولاردىڭ ءوز ءداستۇرى، ءوز ەرەكشەلىكتەرى بار. ال قازاق حالقى ءۇشىن وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرا الاتىن قۇندىلىق، اسا باعالى دۇنيە - شەتتەگى قانداستارى. شەكارادان تىس جەردە ءجۇرىپ- اق قازاق سياقتى ءوزىنىڭ رۋحاني بايلىعىن، ەجەلگى ەلدىك قاسيەتىن ساقتاعان ۇلت جوققا ءتان. بۇل - ءتاڭىردىڭ قازاققا بەرگەن ەڭ ۇلكەن سىيى. راسىندا، دارا حالىقتى ۇلت رەتىندە ۇستاپ تۇراتىن تەتىك ونىڭ رۋحاني ۇستىنى شەتتەن ورالعان قانداستار ارقىلى دا بەكىپ جاتىر.

ودان كەيىن ۇلتتىق رۋحاني بايلىقتىڭ ءبىر پۇشپاعى - ادەبي، مادەني، عىلىمي ومىرىمىزگە قانداستار تاراپىنان قوسىلعان قازىنا قانشاما. كوشى- قون ارداگەرى مارات توقسانبايەۆتىڭ دەرەگى بويىنشا، تاۋەلسىزدىك جىلدارى ەلىمىزگە سىرتتان 60 قا جۋىق ءار سالانىڭ عىلىم دوكتورى مەن 120 دەن استام عىلىم كانديداتى كوشىپ كەلىپتى. سونىڭ ءبىرى - جۋىقتا عانا ورالعان قانداستار اراسىنان العاشقى بولىپ 30 جاسىندا مەملەكەتتىك سىيلىققا يە بولعان الەمدىك دەڭگەيدەگى ماتەماتيك عالىم دوربەتحان سۇراعان، سونداي- اق زاڭ عىلىمدار دوكتورى ءھام قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ مۇشەسى ءۇنزيلا شاپاق جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىندە گەنەرال- مايور شەنىندە جاۋاپتى قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن اسكەري عىلىمدار دوكتورى، پروفەسسور جەكەي قاليدولدا ۇلى قاتارلى قانداستارىمىز كۇللى قازاقتىڭ ماقتانىشىنا اينالسا، تەك سپورت سالاسىندا ورىن العان ءبىر ساتتىك وقيعا 2008 -جىلعى بەيجىڭ وليمپياداسىندا قوس قانداسىمىز باقىت سارسەكبايەۆ پەن قانات يسلام ەكەۋى جەڭىس تۇعىرىندا قاتار تۇرۋى تاريحي كورىنىس رەتىندە بار قازاقتىڭ كوكەيىندە ساقتالدى.

بەكەن قايرات ۇلى

egemen.kz