بالالارعا تەلەفوندى قالاي قويدىرۋدى ۇيرەتۋگە بولادى - پسيحولوگ
«ەگەر ءسىز بالاڭىزدىڭ كومپيۋتەرگە تاۋەلدىلىگىن بايقاساڭىز، ۇرەيگە بوي الدىرماڭىز، بالانى ۇركىتىپ الماڭىز. ودان گادجەتتى الىپ قويىپ، ينتەرنەتكە كىرۋگە تىيىم سالماڭىز جانە كومپيۋتەردىڭ زيانى تۋرالى ءدارىس وقىماڭىز. دانالىق تانىتىڭىز. ونىڭ بالاما جولىن ىزدەپ، بالاڭىزدىڭ نازارىن قىزىقتى جانە پايدالى دۇنيەگە اۋدارىڭىز. ول شىعارماشىلىق جۇمىس، سپورت بولسىن. روبوت تەحنيكاسى، اعاشتان قولونەر جاساۋ، سۋرەت سالۋ، ءجۇزۋ، كارتينگ ايداۋ، تابيعاتقا شىعۋ، تاماق ءپىسىرۋ - كەز كەلگەن دۇنيە بولۋى مۇمكىن. بالاڭىز نەگە قىزىقسا، سونىمەن اينالىسسىن. ينتەرنەت كەز كەلگەن اقپارات ىزدەۋگە پايدالى بولعاندىقتان دا گادجەتتەرگە تىيىم سالماعان ءجون. زاماناۋي الەمدەگى بالا ونى دا ۇيرەنۋى ءتيىس. ول Youtube نەمەسە Instagram ارقىلى ءوزىن دامىتاتىن، تانىمدىق جانە پايدالى نارسەلەر تاپسا، ول ءتىپتى جاقسى. بالامەن گادجەتتى نەشە ۋاقىت پايدالاناتىنى تۋرالى كەلىسىپ الۋ كەرەك»، - دەيدى پەداگوگ ينديرا ەرالي. پسيحولوگتار 5 جاسقا دەيىنگى بالالار كۇنىنە 5-15 مينۋت مۋلتفيلم قاراۋعا بولاتىنىن انىقتاعان.
«5-6 جاسار بالا 30 مينۋتقا دەيىن گادجەت قاراي الادى. ال، مەكتەپ وقۋشىلارى بۇل ۋاقىتتى 1,5 ساعاتقا دەيىن ۇزارتا الادى. بالا ءوزىن قاداعالاپ، ۋاقىتىن ۇنەمدەۋى كەرەك. بالالاردى ءۇي جۇمىسىنا باۋلىڭىز. وتباسىڭىزبەن كىتاپ وقىڭىزدار. كۇن سايىن اڭگىمە ايتىپ، ونىڭ پروبلەماسىنان، جەتىستىكتەرىنەن حاباردار بولىپ وتىرىڭىز. ونىڭ دوستارىن ۇيىڭىزگە شاقىرىڭىز. بالانى ۇيىرمەلەرگە، مۋزىكالىق مەكتەپكە، سپورت سەكتسيالارىنا اپارىڭىز. كومپيۋتەردىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى ايتىپ بەرىڭىز. اتا- انالاردىڭ ءوزى دە ۇلگى كورسەتىپ، كىتاپ وقۋدى باستاۋى ءتيىس. سالاۋاتتى جانە بەلسەندى ءومىر سالتىن كورسەتە ءبىلۋ كەرەك»، - دەدى ينديرا ەرالي.
سونداي-اق، ول گادجەتسىز ءداستۇرلى ءبىلىم بەرۋ - سانگە اينالىپ، تاڭداۋلى بولىپ جاتقانىن العا تارتتى.
«كرەمني القابىنداعى» بالالار گادجەتتەردى تۇتىنبايدى، بۇرىنعىداي جۇمىس ىستەيتىن جەكە مەكتەپتەرگە بارادى. ولار گادجەتتەر مەن كومپيۋتەر ساباقتارىنىڭ ورنىنا ءداستۇرلى بالالار ويىندارىن ويناپ، كوپ ۋاقىتىن وقۋعا، سوزدىك قورىن دامىتۋعا، شەت تىلدەرىن ۇيرەنۋگە، سپورتقا جانە ەڭبەك ساباعىنا ارنايدى. گادجەتسىز ءداستۇرلى ءبىلىم بەرۋ - ەليتالى بولىپ جاتىر.
تاريح كەزەڭدەرىنە زەر سالاتىن بولساق، ۇلى گەوگرافيالىق اشىلۋلار كەزىندە ادامدار كوپ ساياحاتتادى، جاڭا جەرلەرگە باردى. ءبىراق بەلگىسىز جاققا بالالارىن وتىرعىزىپ جىبەرگەن جوق قوي. اۆتوموبيلدەر جاساۋ داۋىرىندە بالالارىن رۋلگە وتىرعىزعان جوق. عارىشتى مەڭگەرگەن كەزدە زىمىرانعا بالالاردى سالىپ، اسپانعا ۇشىرعان جوق. ءبىراق، ءبىزدىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگيالار دامىعان زاماندا ەرەسەكتەر بالا دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ گادجەتتەر بەرۋ تۋرالى شەشىم شىعارىپ وتىر. ول ءالى تولىق زەرتتەلگەن جوق قوي. بۇعان دەيىن homo sapiens بولسا، قازىر homo digital نەمەسە سيفرلىق ادام ومىرگە كەلىپ جاتىر»، - دەپ تۇيىندەدى ول.
جاڭا ادامنىڭ قاي جولدى تاڭداپ، قالاي داميتىنى جانە XXI عاسىرداعى ادامزاتتىڭ قايدا باراتىنى ءسىز بەن بىزگە، اتا-انالارعا، ۇستازدارعا، ەرەسەك ادامدارعا بايلانىستى.
اۆتورى: گالينا سكريپنيك