زەيىن شاشكيننىڭ «اقتۇياق» اڭگىمەسىنىڭ يدەياسى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قازاق پروزاسى ءۇشىن ⅩⅩ عاسىردىڭ باسى ادەبي- مادەني باعىتتاردىڭ دۇنيەگە كەلگەن ءداۋىرى.

تەك ءبىر ابسوليۋتيزمدىك بيلىك ارقىلى كلاسسيتسيزم جارىق كورگەن جوق، ودان بولەك سەنتيمەنتاليزم، ناتۋراليزم، پوزيتيۆيزم، ابستراكتسيونيزم، سيمۆوليزم، يمپرەسسيونيزم دەگەن سىندى كوپتەگەن اعىمدار جارىق كوردى.

ءار اعىمنىڭ ءار قيلى كەزەڭدەرى مەن وزىندىك قۇرىلىمدارى، ماندەرى بولدى. وسى «- يزم» دەردىڭ قاتارىن «مودەرنيزم» دەيتىن جاڭا ءبىر وكىل سىرىپ تاستاپ، وزىنشە ارنا سالدى. بۇلاردىڭ اراسىندا قازاق پروزاسىنا ۇلكەن تولقىنىس اكەلگەن «مودەرنيزم» اعىمى بولدى.

مودەرنيزمنىڭ ىقپالى قازاق ادەبيەتىندە دە بايقالدى. وندا ادام تابيعاتىنىڭ تراگەدياسى، بولمىستىڭ ادام تىرشىلىگىمەن ۇيلەسە بەرمەيتىن قايشىلىعى، قاتىگەزدىگى جايلى ويلار ايتىلدى. مۇحتار اۋەزوۆ اڭگىمەلەرىندە، ش. قۇدايبەردى ۇلى، ج. ايماۋىتوۆ شىعارمالارىندا تراگەديالىق بەينەلەر بوي كورسەتتى. ادامنىڭ ومىردەگى پاناسىزدىعىن، قورعانسىزدىعىن مەڭزەيتىن، تابيعاتتى جاتسىنۋىن بەينەلەيتىن شىعارمالار 1960-1980 -جىلدارى قازاق ادەبيەتىندە كوبىرەك كەزدەستى. مىسالى ءا. كەكىلبايەۆتىڭ «شىڭىراۋ»، «اڭىزدىڭ اقىرى»، د. يسابەكوۆتىڭ «سۇيەكشى»، «تىرشىلىك»، و. بوكەيدىڭ «مۇزتاۋ»، «جەتىم بوتاسى»، ت. ب. شىعارمالاردى اتاۋعا بولادى.

مودەرنيزم باعىتىن قازاق ادەبيەتىنە ەنگىزە بىلگەن جازۋشىلاردىڭ ءبىرى ءدال وسى زەيىن شاشكين بولدى. ونىڭ «اقتۇياق» اڭگىمەسى ۇلتتىق مەنتال جۇيە مەن باستى قاھارماننىڭ ىشكى وي- تولعانىسىن پسيحولوگيالىق تەبىرەنىستەر ارقىلى بەرە بىلگەن، مودەرنيزم باعىتىندا جازىلعان شىعارما. بۇل قاتارعا ورالحان بوكەيدىڭ «بۋرا» اڭگىمەسىن دە قوسۋعا بولادى. كەيىپكەردىڭ ىشكى پسيحولوگيالىق داعدارىسى تەرەڭ تەبىرەنىسپەن بەرىلمەي، ەسكە ءتۇسىرۋ ارقىلى عانا باياندالدى.

بۇركىتشى بولعىسى كەلگەن داۋلەتتىڭ ارمانى تراگەديامەن اياقتالادى. شالا- جانسار ءولىم الدىندا جاتقانداعى ىشكى ويلارى وتكەندى ەسكە ءتۇسىرۋ ارقىلى باياندالادى. دەسەك تە، شاشكين اڭگىمەلەرىنىڭ باستى قۇندىلىعى - توقىراۋعا ۇشىراي باستاعان سوتسياليستىك رەاليزمنەن ءبولىنىپ، وقىرمانىن ويلاندىرعان وزەكتىلىگىندە ەدى. سول ارقىلى قوعامدا قوزعالىس تۋدىردى. جوعالىپ بارا جاتقان ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ىزدەۋگە باستاما كوتەردى.

ادەبيەتتەگى پسيحولوگيزم - شىعارمانىڭ ەستەتيكالىق الەمىن قۇرايتىن كەيىپكەردىڭ ىشكى تولعانىسى مەن ويىن، رۋحاني داعدارىس- كۇيزەلىسىن تەرەڭ ءارى دەتالدى تۇردە بەينەلەۋ. زەيىن شاشكيننىڭ شىعارمالارى نەگىزىنەن اڭگىمە مەن نوۆەللالارعا قۇرىلعان. ويتكەنى ادامنىڭ باسىنان كەشكەن وقيعانى سۋرەتتەۋگە ەڭ ىڭعايلى فورما. بىرەر كەيىپكەردىڭ عانا وقيعاسىن بايانداپ، سول كەيىپكەردىڭ عانا ىشكى تولعانىسىن سۋرەتتەيدى. زەيىن شاشكين دە زامان مەن ءداۋىر، قوعام مەن ادام جانە زامانداستارى جايلى كوزقاراسىن وسىنداۋ ادەبي شاعىن، وڭتايلى جانر ارقىلى ءبىلدىرىپ وتىردى.

سىنشى عالىم ت. بايدانوۆتىڭ ويىنشا، جازۋشى شىعارمالارىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى كوپ سوزدىكتەن اۋلاق. ول كەيبىر جازۋشىلارداي جوقتى- باردى ساعىزداي سوزىپ شۇباتىلىپ وقۋشىسىن مەزى ەتپەيدى. تابيعات كورىنىستەرىن، ادام پورترەتىن، تۇرمىس دەتالدارىن سۋرەتتەگەندە دە ساباقتى جىبىنە دەيىن تۇگەندەي تاپتىشتەپ جاتپايدى، سول سۋرەتتەلىپ وتىرعان وبەكتىسىنىڭ كورنەكتى، ەلەۋلى ءبىر ساتتەرىن قاداپ ايتىپ ەستە قالدىرۋعا تىرىسادى. كوبىنەسە، شىعارمانى شىتىرمان، وقىس وقيعالارعا قۇرۋعا ءۇيىر، شيەلەنىسكەن تارتىستارمەن وقۋشىنى ەلىكتىرىپ، قىزىقتىرىپ اكەتەدى.

جازۋشى زامان شىندىعىن بەينەلەيتىن بەدەرلى كورىنىستەردى تابا بىلەدى، اسىرەسە، قىزىق، جىلتىراۋىق سوزدەر ىزدەپ اۋرە بولماي، قاراپايىم دا، ءدال نانىمدى، سۋرەتكەرلىك جاساي ءبىلدى. «كوممۋنيست جازۋشى زەيىن شاشكين قازىرگى زامان تۋرالى سوۆەت حالىقتارىنىڭ دوستىعى جايىندا شىنشىل ءارى دارىندى شىعارمالار جازدى» دەپ جوعارى باعالايدى.

جازۋشىنىڭ بارلىق جانرداعى شىعارمالارىندا قازاق حالقىنىڭ ارعى- بەرگى تاريحىنداعى ۇلتتىق سيپاتتى قۇرايتىن بارلىق ماسەلەلەر قامتىلادى. جازۋشىنىڭ شىعارمالارىندا قازاق حالقىن مەكەندەگەن گەوگرافيالىق كەڭىستىكتىڭ پەيزاجدىق سۋرەتتەرى، دالا مەن قالانى مەكەندەگەن قازاقتىڭ ءارتۇرلى جاستاعى ادامدارىنىڭ قورشاعان الەۋمەتتىك ورتامەن قارىم- قاتىناسىنداعى ۇلتتىق ءدال ەرەكشەلىكتەرى ۇلتتىق سيپاتتى ايقىندايتىن كوركەمدىك شەشىم جيناقتاۋ اياسىنداعى پوەتيكالىق بەينەلەۋلەر ايرىقشا كوز تارتادى.

جازۋشىنىڭ «اقتۇياق» اڭگىمەسىندە دە قازاق حالقىنا قانىنا سىڭگەن قاسيەتى مەن ونىڭ شىعارمانىڭ باستى كەيىپكەرى داۋلەت قارتتىڭ بويىنداعى كورىنىسى سيپاتتالادى. قازاقتىڭ بولمىسىندا بار قاراپايىمدىلىق، كوشپەلى ومىرىنە ءتان ەڭبەكقورلىعى، ومىرگە نالىماۋ، ابىرويىن ساقتاۋ سىندى قاسيەتتەرىنەن بولەك، مال باعۋ، قۇستى قولعا ۇيرەتۋ، اڭشىلىق قۇرۋ سىندى قولدانبالى مادەنيەتىنە ءتان بەلگىلەرى دە باياندالادى.

زەيىن شاشكيننىڭ ءتىل قولدانىسى اسا باي ەمەس، كەيدە ءتىپتى جۇتاڭ دەپ سىناعان سىنشىلار بولسا دا، دارىگەر جازۋشى شىعارمالارىنىڭ قۇندىلىعى - ونىڭ تاڭداپ العان كەيىپكەرلەرىنىڭ شىنايىلىعىندا. ياعني، جازۋشى قيالدان تۋماعان، رومانتيكالىق- پافوستىق بولمىستان اۋلاق، كادىمگى كۇندەلىكتى ومىردەگى كەيىپكەرلەردىڭ تاعدىرىن شىعارماسىنا ارقاۋ ەتە وتىرىپ، قوعام دەرتى مەن قاسىرەتىن اشۋعا تىرىسادى. بۇل «اقتۇياق» اڭگىمەسىندە دە ورىن العان تاقىرىپ بولدى. «اقتۇياق» اڭگىمەسى ناعىز سوتسياليستتىك رەاليزمگە قۇرىلعان، پوسمودەرنيستىك باعىتتا جازىلعان شىعارما دەسەك بولادى. ويتكەنى وسىناۋ شاعىن اڭگىمەدە قازاقتىڭ ۇمىتىلىپ بارا جاتقان داستۇرلەرى قارتايىپ بارا جاتقان داۋلەت شوپاننىڭ ءومىر تىرشىلىگى ارقىلى سيمۆوليكالىق وبرازبەن بەرىلگەن. ياعني شىعارمادا قازاقتىڭ كيىز ءۇيى، بۇركىت اسىراپ، اڭعا سالۋ سىندى سان عاسىرلىق مادەنيەتىنىڭ ۇمىتىلىپ بارا جاتقانى ەمەۋرىن ايتىلادى. ءارى مۇنداي پروبلەما قارتايعان داۋلەت شالدىڭ وبرازى ارقىلى شەندەستىرىلىپ بەرىلەدى.

بالا كۇنىنەن بۇركىتشى بولعىسى كەلگەن داۋلەتتىڭ ارمانى قارتايعاندا تراگەديامەن اياقتالىپ تىندى. سول ارقىلى قوعامدا قوزعالىس تۋدىرۋعا تىرىستى. جوعالىپ بارا جاتقان ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ىزدەۋگە باستاما كوتەردى. داۋلەتتىڭ شالا- جانسار ءولىم الدىندا جاتقانداعى ىشكى ويلارى وسى ءداستۇردى ساقتاپ قالۋعا دەگەن پسيحولوگيالىق ارپالىسى ەدى. شاشكيننىڭ اڭگىمەلەرىنىڭ باستى قۇندىلىعى - توقىراۋعا ۇشىراي باستاعان سوتسياليستىك رەاليزمنەن ءبولىنىپ، وقىرمانىن ويلاندىرعان وزەكتىلىگىندە ەدى. ياعني، كەيىپكەرلەرىنىڭ شىنايىلىعىندا.

كەيىپكەرلەرى كۇندەلىكتى ومىردە كەزدەسەتىن ادامدار، قيالدان تۋماعان، كوزگە كورىنبەيتىن بەينە ەمەس. بۇعان دەيىن كوركەم تۋىندىلاردا سومدالىپ جۇرگەن ءمىنسىز، ابستراكتىلى، ومىردەن الشاق كەيىپكەرلەردەن بولەك ەدى. ماسەلەن داۋلەت قاريانىڭ وبرازىنان كەز كەلگەن اۋىلدىڭ شاۋ تارتقان، قىرسىق قارياسىن كورۋگە بولادى. تاعدىردىڭ قيىندىعى مەن تەپەرىشىن كورگەن قارتتىڭ باستان كەشكەندەرىن كەز كەلگەن سول داۋىردەگى قازاق قارياسى كوردى دەسەك بولادى.

«ءومىر - داۋلەتتى ماڭدايىنان سيپاپ، نە مەيىرىم بىلدىرگەن، نە ارقاسىنان قاعىپ ەركەلەتكەن جوق- تى. ەجەلدەن قاباق تۇيگەن قاتالدىققا كونگەن باسى كۇتپەگەن جەردەن ءومىر شوقپارى سالىپ وتكەندە داۋلەت ىڭق ەتپەي تىستەنە تومسىرايىپ، ءۇنسىز جۇرە بەرەتىن، نە قۇدايعا، نە ادامعا ءتىلىن تيگىزىپ، شاعىم جاساعان پەندە ەمەس. ىشكى كۇيىكتىڭ زارلى شەرىن جاپادان- جالعىز ءوزى عانا تارقاتا بىلەتىن- ءدى. قوي ىشىندە عانا قايعى- قاسىرەتتىڭ ۋىتى باسەڭدەپ، كوڭىلىن اۋلاپ، جانىنا ءبىر تىنىشتىق تاباتىن» دەپ سيپاتتايدى جازۋشى قازاق قارياسىنىڭ تاعدىرى مەن تىرشىلىگىن. قوي باعۋمەن اينالىساتىن قازاقتىڭ ءومىرى دە قويدىڭ تىرشىلىگىنە ۇقساپ كەتكەندەي. ياعني، قوڭىر تىرشىلىككە ۇيرەنگەن حالىق تالاس- تارتىسقا ءتۇسىپ، ەشنارسەنى دالەلدەۋگە تىرىسپايدى، ءوز قۇقىعىن قورعاۋعا ۇمتىلمايدى. تىنىش قانا ءومىر ءسۇرىپ، تىنىش قانا جۇرگەندى ۇناتادى. داۋلەت قاريانىڭ دا بولمىسىندا وسىنداي قۇلدىق سانانىڭ ەلەمەنتتەرى بارداي.

داۋلەت سياقتى كەيىپكەرلەر بۇرىنعى كەڭەستىك ساياساتتىڭ يدەولوگياسىن قۋاتتاۋشى، سونىڭ جاعىمدى كورىنىسىنە اينالعان كەيىپكەر ەمەس، ولار كەرىسىنشە كەڭەستىك يدەولوگياعا قارسى، «مىنەز كورسەتۋشى»، «ونى جاقتىرماۋشى»، سىناۋشى كەيىپكەرلەر. قالىپتى تالاپتان وزگەشە كەيىپكەرلەر. وسىنداي كەيىپكەرلەر ارقىلى جازۋشىلار قازىرگى يدەولوگياعا قارسى ەكەنىن، ونىڭ زيانى كوپ ەكەنىن يشاراتپەن بىلدىرۋگە تىرىستى.

داۋلەت تە - سىرىن ەشكىمگە اشپايتىن، كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ سويىلىن سوعۋشى باستىقتاردان ءبىر شىرپى دا سۇراپ كورمەگەن قاراپايىم ادام. ونىڭ راحاتى مەن ءلاززاتى بىرەۋ عانا، ول - مال باعۋ، قويدى قوتاننان ورگىزىپ، تاۋ مەن جازىققا شىعىپ، قۇستاردىڭ دىبىسىن ەستۋ. مىنە، بۇل پافوستان جىراق، جاساندىلىعى جوق، قاراپايىم عانا اۋىلدىڭ ادامى. بۇل - قازاق ادەبيەتىندە باستالعان پوستمودەرنيستىك باعىتتىڭ باستاۋىندا تۇرعان كەيىپكەرلەر ەدى. سول سىندى اسان مەن ونىڭ ايەلى دە قاراپايىم ادامدار.

داۋلەت - وتىز بەس جىل مالدىڭ جانىندا، وتاردىڭ ورتاسىندا جۇرگەن، جانى تابيعاتپەن ەتەنە جاقىن، تابيعاتتى جۇلدىزعا، جەلگە، ءشوپتىڭ دامىنە، قويدىڭ جۇرىسىنە، قۇستىڭ ۇنىنە قاراپ تۇسىنەتىن ادام. ومىردەن ەمەس، تابيعاتتان ءلاززات الاتىن جان. جازۋشى داۋلەتتىڭ ءومىرىن «ماڭدايىنان سيپاپ، نە مەيىرىم بىلدىرگەن، نە ارقاسىنان قاعىپ ەركەلەتكەن جوق- تى»، «قاباق تۇيگەن قاتالدىققا كونگەن»، ء«ومىر شوقپارى سالىپ وتكەندە ىڭق ەتپەي، تىستەنە تومسىرايىپ، ءۇنسىز جۇرە بەرەتىن»، «ىشكى كۇيىكتىڭ زارلى شەرىن جاپادان- جالعىز ءوزى عانا تارقاتا بىلەتىن- ءدى» دەگەن ەكسپرەسسيۆتى لەكسيكالىق بىرلىكتەرمەن سيپاتتايدى.

ال تابيعاتتان الاتىن راحاتىن «.. .توبە باسىندا جانتايا سالقىنداپ جاتقاندا، قوينى- قونشىنا كىرىپ، قىتىقتاپ لەزدە باسىلا قالاتىن شىلدەدەگى سامالداي قۋانىش تا جانىنا راحات لەپ اكەپ ىلە باسىلاتىن» دەپ سيپاتتايدى.

زەيىن شاشكين «اقتۇياق» اڭگىمەسىندە تۋعان ولكەسى بايان تاۋى مەن تورايعىر كولىنىڭ تابيعاتىن بەينەلەۋدى دە ۇمىتپايدى. زەيىن شاشكيننىڭ جازۋشىلىق ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى - بۇل تابيعاتتى سيپاتتاۋ. «اقتۇياق» اڭگىمەسىندەگى تابيعاتتى سيپاتتاۋى قانداي دا ءبىر ليريكا دەپ ايتۋ قيىن. دەگەنمەن قازاقستان گەوگرافياسىندا بار جاسىباي كولى، اقبەت شىڭى، تورايعىر كولى، بايان تاۋى شىنايى سيپاتتالىپ، بۇل ولكەنىڭ تابيعاتىنان حابار بەرەتىندەي.

جازۋشى اتالمىش اڭگىمەسىندە قارجاستان شىققان شورماننىڭ سادۋاقاسى، ايبولدان شىققان سەركەبايدىڭ ءابىشى، قوزعاننان شىققان جاقىپبايدىڭ بوزتايى، كۇلىكتەن شىققان باسپاقتىڭ شايمانى نەمەسە قازاق دالاسىنا اتى جايىلعان جالايىردىڭ شوراسى، ارعىننىڭ جالبىسى مەن جاياۋ مۇساسى دەپ ارقا وڭىرىنە تانىس، تاريحتا بولعان سال- سەرىلەر مەن قۇسبەگىلەردى مىسالعا كەلتىرە وتىرىپ، شىعارمانىڭ رەالدىلىعىن ودان ءارى ارتتىرا تۇسەدى. بۇل ءبىر جاعىنان شىعارماداعى كەيىپكەرلەردىڭ شىنايىلىعىن تانىتسا، ەكىنشى جاعىنان قازاقتىڭ تانىمال تۇلعالارىن ەسكە الۋ ارقىلى شىعارمانىڭ كوركەمدىك ءادىسىن ارتتىرا تۇسەدى. اراسىندا جاياۋ مۇسانىڭ «كوكمويىن»، شايماننىڭ «سارشولاق» سىندى اتى تانىمال قۇستارىنىڭ اتىن ەسكە الۋ ارقىلى، جاياۋ مۇسانىڭ قۇس اسىراۋداعى تاجىريبەسىن داۋلەت قاريانىڭ اقتۇياقتى تاربيەلەۋدە قولدانۋى دا شىعارمانىڭ شىنايىلىعىن ارتتىرا تۇسەدى. اۋدارما پروتسەسىندە مۇنداي تىلدىك بىرلىكتەردى پراگماتيكالىق جاعىنان بەرۋ ءبىرشاما قيىندىق تۋعىزادى. ويتكەنى بۇل تەك قازاق مادەنيەتىنە عانا ءتان تۇلعالار، ونىڭ كەلەسى ءبىر مادەنيەتكە قازاق مادەنيەتىندەگىدەي ءرولىن جەتكىزۋ قيىن بولارى ءسوزسىز.

«اقتۇياق» اڭگىمەسى - شاعىن عانا، وقيعا دا، كەيىپكەرلەرى دە از، شيەلەنىسكەن ءساتى جوق، كۋلميناتسياسى سوڭىنا جيىستىرىلعان شىعارما. سوعان قاراعاندا، كەيبىر زەرتتەۋشىلەر اتاپ وتكەندەي، زەيىن شاشكين بۇل اڭگىمەنى وقىرمانعا قىزىقتى ماعلۇمات نە وقيعانى ايتۋ ءۇشىن ەمەس، جازۋشىنىڭ فيلوسوفيالىق- پسيحولوگيالىق ويىن جەتكىزۋ ءۇشىن قۇرىلعان شىعارماعا ۇقسايدى. ءومىرى مەن تاعدىرىنا كەيىستىك تانىتىپ كورمەگەن داۋلەت قاريانىڭ اقتۇياق بۇركىتكە دەگەن قۇشتارلىعى - ونىڭ ومىرگە دەگەن قۇلشىنىسىن دا وياتا الدى. ال بۇعان دەيىن كولحوز باستىعىنا ءلام دەپ كىنا تاقپاعان شال ولەر الدىندا وبلىستىق ماجىلىستە سىيلى ءبىر باستىقتىڭ ايتقان التىن كيىز ءۇي بەرۋ تۋرالى ۋادەسى ەسكە ءتۇسىپ، سوندا عانا باستىقسىماقتاردى جازعىرعانى بار. جازۋشى وسى جەردە تەحنوكراتتىق ءداۋىردىڭ اكەلە جاتقان جاڭالىقتارىن توسىنمەن قاراپ، مال باعۋعا ءماشىننىڭ كەرەگى قانشا، قوي جازىقتا، تاۋدا جايىلۋ كەرەك دەگەندەي يشارات بىلدىرەدى. مۇنىڭ ءوزى، جازۋشىنىڭ ويىنشا، قازاق داستۇرىنە كەرى اسەر ەتەتىن ءۇردىس.

جازۋشىنىڭ «اقتۇياق» اڭگىمەسىن ورىس تىلىنە اۋدارعان ا. براگينا بولسا، اعىلشىن تىلىنە اۋدارعان - ا. يسماعۇلوۆا. اڭگىمە ورىس تىلىنە 1968 -جىلى اۋدارىلسا، اعىلشىن تىلىنە 2015 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ گرانتى اياسىندا جاسالعان.

2015 -جىلى استانادا شىققان «اقتۇياق» اڭگىمەسىنىڭ قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلىندە باسىلىپ شىققان كىتاپ - 41 بەتتى قۇرايدى. ونىڭ الدىڭعى 5 بەتى زەيىن شاشكيننىڭ شىعارماشىلىعى مەن ومىرىنە ارنالعان. ال اڭگىمەنىڭ قازاقشا ءتۇپنۇسقاسى 20 بەت بولسا، ورىسشاسى 18 بەت، ال اعىلشىنشاسى - 17 بەت.

زەيىن شاشكيننىڭ «اقتۇياق» اڭگىمەسى شاعىن، الايدا ايتار ويى مەن جەتكىزگەن شىندىعى جاعىنان ۇلكەن شىعارما. داۋلەت قاريانىڭ قۇس باپتاۋعا دەگەن ارمانى ارقىلى جازۋشى قازاق حالقىنىڭ سالت- داستۇرگە دەگەن، اتا- بابا ونەرىنە دەگەن قۇلشىنىسىن، ۇمىتىلىپ بارا جاتقان كونە سالتتى جاڭعىرتۋعا دەگەن حالىقتىڭ ۇمتىلىسى ەكەنىن سيمۆوليكالىق جانە مەتافورالىق ويلاۋ دارەجەسىندە جەتكىزە ءبىلدى. شىعارمادا حالىقتىڭ سالت- ءداستۇرى مەن تاريحى جاتقاندىقتان، ۇلتتىڭ ويلاۋ جۇيەسى مەن دۇنيەتانىم ەرەكشەلىكتەرى دە سۋرەتتەلگەن.

massaget.kz