ەلباسىنىڭ دالا وركەنيەتى تۋرالى سويلەگەن سوزدەرى تۇرىك تىلىندە كىتاپ بولىپ شىقتى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە، شارانى ەلباسى كىتاپحاناسى ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جانە تۇركى مادەنيەتىنىڭ حالىقارالىق ۇيىمىمەن (تۇركسوي) بىرلەسىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى كەڭسەسىنىڭ قولداۋىمەن تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنىنە ورايلاستىرىپ وتكىزدى.
باسىلىمدا ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ تاريح، تۇركى الەمى جانە دالا وركەنيەتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىن قوزعايتىن ماڭىزدى باياندامالارى مەن سويلەگەن سوزدەرى بەرىلگەن.
كىتاپ دالا وركەنيەتىنىڭ تاريحي جانە رۋحاني مۇرالارىن جاڭعىرتۋدىڭ، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ينتەگراتسياسىن دامىتۋدىڭ زاماناۋي ۇردىستەرىن قامتيتىن ماڭىزعا يە.
«بۇل كىتاپ - قازاقستاننىڭ مادەني تاريحي دامۋى، ۇلى دالا ويشىلاردارىنىڭ مۇرالارى، تۇركى الەمىن ينتەگراتسيالاۋ يدەياسىنىڭ قىسقاشا مازمۇنى، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى جاريالاعان قازىرگى قوعام مەن مەملەكەتتىڭ رۋحاني-ساياسي دامۋىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى تۋرالى زەرتتەۋلەردەن تۇرادى. ەلباسى ءۇش قۇرلىق - ازيا، ەۋروپا جانە افريكا اۋماعىنا تارالعان، حالقى 300 ميلليون ادامدى قۇرايتىن ۇلكەن كەڭىستىك - تۇركى الەمىن ساقتاۋ، دامىتۋ جانە ينتەگراتسيالاۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە ءمان بەرىپ كەلەدى»، - دەپ ءىس-شارانى اشقان تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ باسشىسى ءامىرحان راحىمجانوۆ .
ءامىرحان راحىمجانوۆ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى تۇركى ەۋرازياشىلىعىنىڭ باستى يدەولوگتارىنىڭ ءبىرى ەكەنىن باسا ايتتى.
«ەلباسى سوناۋ تاۋەلسىزدىك جىلدارىنىڭ باس كەزەڭىنەن باستاپ-اق، باۋىرلاس تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ مادەني بايلانىستارىنا باسىمدىق بەردى. سونىڭ ارقاسىندا تۇركى حالىقتارى اراسىنداعى العاشقى حالىقارالىق ۇيىم - تۇركسوي ۇيىمى 1993-جىلى، كەيىننەن نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تىكەلەي باستاماسىمەن تۇركىتىلدەس ەلدەردىڭ ينتەگراتسيالىق ۇيىمدارى - تۇركپا، تۇرىك كەڭەسى، تۇركى اكادەمياسى قۇرىلدى»، - دەدى تۇركسوي باس حاتشىسى دۇيسەن قاسەيىنوۆ.
ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى - ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى كىتاپحاناسى كەڭسەسىنىڭ اقپاراتتىق- تالدامالىق قامتاماسىز ەتۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءادىل تۇرسىنوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى كەڭسەسىنىڭ باسشىسى ماحمۇد قاسىمبەكوۆتىڭ ۇندەۋىن وقىپ بەردى: «ەلباسىنىڭ بۇل كىتابى - ءوزىنىڭ مازمۇنى مەن تاقىرىبى جاعىنان وتە اۋقىمدى ءارى بىرەگەي باسىلىم. جيناققا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، كورنەكتى ساياساتكەر نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ىرگەلى ماقالالارى مەن رەسمي سويلەگەن سوزدەرى، سونىڭ ىشىندە تۇركى كەڭەسىندەگى ماڭىزدى باياندامالارى ەنگىزىلگەن.
ولار ەۋرازيا ايماعىن مەكەندەگەن كوشپەلى حالىقتاردىڭ تاريحي دامۋ ەرەكشەلىكتەرى مەن كەزەڭدەرىن، جالپى ادامزات دامۋىنداعى تۇركى وركەنيەتىنىڭ ءرولىن، ۇلى دالانىڭ ۇلاعاتتى ۇرپاقتارىنىڭ شىعارماشىلىق، قوعامدىق-ساياسي مۇراسىن قامتيدى. اسىرەسە تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ تۇركى حالىقتارىنىڭ رۋحاني مۇراسىن، مادەنيەتىن، ءتىلى مەن ءداستۇرىن جاڭعىرتۋداعى، قالپىنا كەلتىرۋدەگى ستراتەگيالىق ماڭىزى بار باستامالارىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك... كونفەرەنتسياعا قاتىسۋشىلاردىڭ باياندامالارى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ينتەگراتسيالىق كوزقاراستارى مەن باستامالارىنىڭ گۋمانيتارلىق جانە تاريحي الەۋەتىن ايقىن ءارى تەرەڭ تانىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ سەنەمىن».
«ەلباسى وسى قۇندى ەڭبەگىندە مادەنيەتىمىزدىڭ بارشا تۇركى الەمىنە، وتكەنى، بۇگىنى مەن بولاشاعىنا، الەمدىك وركەنيەتكە قوسقان ۇلەسى تۋرالى باياندايدى. تۇركى الەمىنىڭ ازاماتى رەتىندە كوكىرەك كوزىمىزدى اشقان وسىناۋ قۇندى ەڭبەكتى بەرگەن نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا ريزاشىلىعىمدى بىلدىرگىم كەلەدى جانە وعان زور دەنساۋلىق پەن باق-بەرەكە تىلەيمىن»، - دەدى تۇركيا رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى يالچىن توپچۋ.
«تۇركى الەمى ورتالىق ازيا جانە ەۋرازيامەن بىرگە ادامزاتتىڭ الەمدىك تاريحي-مادەني مۇراسىندا جەتەكشى ورىنداردىڭ بىرىنە يە، ءدال وسى كەڭىستىك مەگارۋحاني ورتالىق، ءارى ادامزاتتىڭ وركەنيەتتىك فاكتورى بولىپ سانالادى. وركەنيەتتىڭ دامۋىنا تۇركىلەردىڭ قوسقان ۇلەسى وراسان زور جانە باسىم ءمان بەرىپ، تەرەڭ زەرتتەۋگە لايىق.
ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «ۇلى دالا مۇراسى» كىتابىندا تۇركى وركەنيەتى مەن تۇركىلەردىڭ جاھاندىق مادەنيەتتەگى ءرولى مەن تاريحى جارقىن جازىلعان... ەلباسىنىڭ اتالعان ەڭبەگىنىڭ نەگىزگى ۇندەۋى - ۇلى دالانىڭ الەم تاريحىنداعى رولىنە جاڭاشا كوزقاراس»، - دەگەن تۇركى كەڭەسى باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، قىرعىزستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى سۇلتان رايەۆ ن. ءا. نازاربايەۆ تۇركى الەمىنىڭ رۋحاني اكەلەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ازەربايجان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ازەربايجان پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى نيزامي دجافاروۆتىڭ ايتۋىنشا، «ۇلى دالا مۇراسى» كىتابى اۆتوردىڭ ۇلى تاريحي قىزمەتىن (جانە تۇلعالىعىن) ءتۇسىنۋ جانە قازاق حالقىنىڭ رۋحىنا تەرەڭ ءۇڭىلىپ، جاڭاشا قاراۋ بولىپ سانالادى.
«ۇلى دالا مۇراسىن» تەك قازاقستاندا، ءيا تۇركى ەلدەرىندە عانا ەمەس، بۇكىل الەمدە وقىتىپ، تالدايتىنىنا سەنىمدىمىن. بۇل تۋىندى سارقىلماس رۋحاني قازىنا رەتىندە تاريحي قۇندىلىعىن ەشقاشان جوعالتپايدى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز كىتابىندا تەك قازاقتاردىڭ عانا ەمەس، جالپى تۇركى حالىقتارىنىڭ - تۇركى الەمىنىڭ وتكەنى، بۇگىنى مەن بولاشاعى تۋرالى ايتادى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
كونفەرەنتسيا بارىسىندا سونداي-اق ق ر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا. رايىمقۇلوۆا، ق ر سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ش. نۇرىشيەۆ، حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى د. قىدىرالى، انكارا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، پروفەسسور ن. ۋنۋۆار، گازي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، پروفەسسور م. يىلدىز، ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرورەكتورى د. قامزابەك بايانداما جاسادى.