تۇماۋ مەن كوروناۆيرۋستىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟ قالاي ەمدەلەدى - سۇحبات

وسكەمەن. قازاقپارات - تورتكىل دۇنيەگە تاراعان ىندەتكە ءالى كۇنگە دەيىن توسقاۋىل قويىلماي تۇر. كەرىسىنشە، ەلىمىزدە كۇن وتكەن سايىن ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى ازايعان ورنىنا كوبەيىپ بارادى.

بۇعان كەي جانداردىڭ ماسكا كيمەي، قاراپايىم گيگيەنا شارالارىن ۇستانباي، كەرەك دەسەڭىز دەرتكە سەنبەي نەمقۇرايلىق تانىتىپ ءجۇرۋى سەبەپ بولۋدا. قازاقپارات ءتىلشىسى ش ق و باس ينفەكتسيونيست دارىگەرى نازيگۇل ساپارعاليەۆامەن سۇحباتتاسىپ، كوروناۆيرۋس جايلى كوپتەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ الدى.

- كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان ادامدار قانداي تاسىلدەرمەن ەمدەلۋدە؟

- كوروناۆيرۋس جىلدام تارايتىن، اسا قاۋىپتى ينفەكسيا. ول اۋا- تامشى جولىمەن، ياعني تۇشكىرگەندە، جوتەلگەندە، ۆيرۋسى بار زاتتى ۇستاعاندا جۇعادى. بۇل دەرتكە شالدىققانداردى الەمدىك تاجىريبەگە نەگىزدەلگەن حاتتاماعا سايكەس ەمدەيمىز. ۋاقىت وتكەن سايىن جاڭا دەرەكتەر بويىنشا حاتتاماعا وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ وتىرادى. ناۋقاستار كوروناۆيرۋستى جەڭىل فورمادا نەمەسە ەش سيمپتومسىز وتكەرۋى مۇمكىن. ال كەيبىرەۋلەر اۋىر حالگە ءتۇسىپ جاتادى. ەگەر پاتسيەنتتە ەشقانداي سيمپتوم بايقالماسا وعان ءدارى- دارمەك بەرىلمەي، ءۇي كارانتينىنە جاتقىزىلىپ، تەك باقىلاۋ جۇرگىزىلەدى.

ەڭ اۋەلى 10 كۇن بويى قانداي دا ءبىر سيمپتومنىڭ بايقالۋ- بايقالماۋىن باقىلايمىز. وسى ۋاقىت ىشىندە ءبارى جاقسى بولسا ودان قايتادان ىندەتكە سىناما الىنادى. ەگەر ۆيرۋستان جازىلىپ كەتسە وندا قالىپتى ومىرگە كوشەدى، ال ءالى دە ينفەكسيا بار بولسا باقىلاۋ تاعى 4 كۇنگە ۇزارتىلادى. دەمەك ءار ناۋقاستى 2 اپتا قاداعالايمىز. ءتورت كۇننەن سوڭ اۋرۋ بەلگىلەرى انىقتالماسا پاتسيەنتتەن كارانتيندى الىپ تاستايمىز. ال جەڭىل فورمادا اۋىرعاندارعا ارنايى پرەپاراتتار بەرىلمەي، سيمپتومعا بايلانىستى ەم- دوم تاعايىندالادى. ناقتى ايتساق، تاماعى جىبىرلاسا شايىپ، ىستىعى كوتەرىلسە پاراتسەتامول ىشكىزەمىز.

ءار ادامدا ءارتۇرلى تەمپەراتۋرا بايقالادى. بۇل ناۋقاستىڭ جاسىنا، يممۋنيتەتىنە تىكەلەي بايلانىستى. ءبىراق ءوز تاجىريبەمدە دەنە قىزۋى 40 گرادۋستان اسقانداردى كەزدەستىرمەدىم. بۇدان بولەك، كەۋدەدە قىسىم بايقالىپ، اۋا جەتىسپەۋى مۇمكىن. ءيىس، دەم سەزۋ قابىلەتىنىڭ جوعالۋى دا عاجاپ ەمەس. كەيبىر كوروناۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ ءىشى اۋىرىپ جاتادى. ورتاشا دەڭگەيدەگى ناۋقاستار كوپ جاعدايدا پنيەۆمونيامەن اۋىرادى. ولار ارنايى ستاتسيونارعا جاتقىزىلادى. مۇنداي پاتسيەنتتەرگە ءتيىستى تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ، كومپيۋتەرلىك توموگرافيا جاسالادى. سودان كەيىن ۆيرۋسقا قارسى ءدارى- دارمەك تاعايىندايمىز. بۇگىنگى كۇنى حاتتامادا رۇقسات بەرىلگەن وسىنداي پرەپاراتتار - لوپيناۆير، ريتوناۆير. ال اۋىر حالگە تۇسكەندەرگە دەزينتوكسيكاتسيالى تەراپيا جۇرگىزىلەدى. قورىتا ايتساق، دەرتكە شالدىققان ءار ناۋقاستى جاعدايىنا قاراي ەمدەيمىز.

- شىعىس قازاقستاندا ۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ كوبىسى اۋرۋدى قالاي وتكەرۋدە؟

- وڭىرىمىزدە بارلىق كاتەگورياداعى پاتسيەنتتەر بار. كۇن وتكەن سايىن ەشقانداي سيمپتومسىز اۋىراتىندار سانى ءوسىپ كەلەدى. نەگىزىنەن وسىنداي ناۋقاستار ۆيرۋستىڭ ودان سايىن تارالۋىنا سەبەپكەر.

- وبلىستاعى ەڭ جاس جانە ەڭ ەگدە تارتقان ناۋقاستار جايلى ايتىپ وتسەڭىز.

- نەگىزىنەن بىزدە كوروناۆيرۋسقا شالدىققانداردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە وراي ستاتيستيكا جۇرگىزىلمەيدى. دەسە دە ءوزىم ۇشىراسقاندار تۋرالى ايتايىن. جاسى ەڭ ۇلكەنى - 82-دەگى زەينەتكەر بولدى. قارت كىسى ايماقتاعى ەڭ ءبىرىنشى دەرت جۇقتىرعانداردىڭ ءبىرى. بۇگىندە ناۋقاس تولىقتاي ەمدەلگەن. ال ەڭ جاسى - 1 ايلىق نارەستە. ول ىستىعى كوتەرىلىپ اۋرۋحاناعا جەتكىزىلگەن- تۇعىن. بەكىتىلگەن الگوريتمگە سايكەس ستاتسيونارعا تۇسكەندەرگە سىناما الىنادى. وكىنىشكە قاراي، ونىڭ ناتيجەسى وڭ بولىپ شىققان. قازىر ءسابيدىڭ ىستىعى ءتۇستى، ءبىراق ازىرگە اۋرۋحانادان شىعارىلعان جوق.

- كوروناۆيرۋس جۇقتىرماۋدىڭ امالدارى قانداي؟

- جاڭا ايتىلعانداي، ىندەت اۋا ارقىلى تارايتىندىقتان دالاعا شىققاندا ۇنەمى ماسكا تاعىپ، قولعاپ كيىپ، الەۋمەتتىك قاشىقتىقتى ۇستانعان ءجون. ۇيگە نەمەسە جۇمىسقا كەلگەندە مىندەتتى تۇردە قولدى سابىنمەن جۋىپ، جەكە گيگيەنا شارالارىن قاتاڭ ساقتاۋ قاجەت. جۋىلماعان قولمەن بەتىڭىزدى ۇستاماڭىز. بۇل تۋرالى سان مارتە ايتىلىپ تا جاتىر. ۆيرۋستان قورعانۋدىڭ نەگىزگى جولدارى وسى.

- ەگەر ءبىر ادامدا ۆيرۋس انىقتالسا، ونىڭ وتباسى مۇشەلەرى دە تۇگەلدەي دەرتكە شالدىعا ما؟

- كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان ناۋقاسپەن بايلانىستا بولعانداردىڭ بارلىعى مىندەتتى تۇردە تۇگەلدەي تەكسەرۋدەن وتەدى. كوپ جاعدايدا پاتسيەنتتىڭ وتباسى مۇشەلەرىنەن دە ۆيرۋس تابىلادى. الايدا جاقىن بايلانىستا بولعانداردىڭ بارلىعى كوروناۆيرۋس جۇقتىردى دەپ بىردەن شەشىم قابىلداي المايمىز. جۇمىس الگوريتمىنە سايكەس ولاردان سىناما الىنادى. كەي جاعدايدا دەرت جۇقتىرماعاندار دا بولۋى مۇمكىن. ءوز تاجىريبەم بويىنشا ايتار بولسام، ناۋقاستىڭ وتباسى مۇشەلەرىنەن جوق دەگەندە 1-2 ادامنان ۆيرۋس انىقتالادى.

- كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنىڭ تۇماۋدان ايىرماشىلىعى قانداي؟

- نەگىزىنەن كوروناۆيرۋستى جەدەل رەسپيراتورلى ۆيرۋستى ينفەكسيالار قاتارىنا جاتقىزۋعا بولادى. ونىڭ بەلگىلەرى تۇماۋعا وتە ۇقساس. سوندىقتان ەكەۋىن اجىراتۋ وڭاي شارۋا ەمەس. تۇماۋراتقاندار ۋاقىت وتكەن سايىن جازىلا تۇسسە، جۇقپالى دەرتكە شالدىققانداردىڭ جاعدايى كەرىسىنشە قيىنداي بەرۋى مۇمكىن. وسى ورايدا ءبىز مۇرىن بىتەلىپ، ءجيى تۇشكىرىپ، السىزدىك بايقالعان ادامداردى پروۆيزورلىق گوسپيتالگە جاتقىزىپ، كوروناۆيرۋسقا سىناما الامىز.

- بۇگىنگى تاڭدا ش ق و- دا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعانداردى جاتقىزاتىن توسەك- ورىن جەتكىلىكتى مە؟

- ءدال قازىرگى ۋاقىتتا جەتكىلىكتى. قاجەت بولعان جاعدايدا شىعىس قازاقستان وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى قوسىمشا ستاتسيونارلار اشۋعا دايىن. بۇعان دەيىن دە ۆيرۋسقا شالدىققاندار كوبەيە باستاعاندا توسەك- ورىندار سانى ارتتىرىلعان بولاتىن.

- وڭىرىمىزدە جۇقپالى ىندەتكە ءالى كۇنگە دەيىن سەنبەيتىندەر بار. وسىنداي جاندارعا نە ايتار ەدىڭىز؟

- الەمدى ابىگەرگە سالعان كوروناۆيرۋس باسىندا ەلىمىزگە جەتپەسە ەكەن دەپ تىلەدىك. ۆيرۋس ەڭ اۋەلى نۇر- سۇلتان مەن الماتى قالالارىندا انىقتالدى. سودان كەيىن ەلىمىزدىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندە دە دەرتكە شالدىققاندار شىعا باستادى. قازىر ۆيرۋس شىعىس قازاقستاننىڭ نەگىزگى ەكى قالاسىنان بولەك شالعايدا جاتقان ەلدى مەكەندەرگە دە جەتكەن. اق حالاتتىلار كۇن دەمەي، ءتۇن دەمەي ەڭبەك ەتۋدەمىز. اينالادا بولىپ جاتقان دۇربەلەڭگە قاراساڭىز دا ىندەتتىڭ بار ەكەنىنە كۇماندانۋعا ەش نەگىز جوق. جەر- جاھانداعى قانشاما مەملەكەتتەر قاۋىپتى دەرتپەن جۇمىلا كۇرەسۋدە. الايدا وكىنىشكە قاراي، كوروناۆيرۋسقا سەنبەي، نەمقۇرايلىق تانىتىپ جۇرگەندەر ءالى دە بار. وندايلاردىڭ اۋىرماي، امان- جۇرۋلەرىن تىلەيمىن. سول ءۇشىن سەنبەگەننىڭ وزىندە ساقتىق شارالارىن قاپەردە ۇستاۋ كەرەك.

اۆتور: تالعاتجان مۇحامەتبەك ۇلى