شەتەلدە تۇراتىن قانداستارىمىزعا انا تىلىندەگى اقپارات اۋاداي قاجەت
بۇل رەتتە «وتانداستار قورى» تاراپىنان شەتەلدەگى قانداس جۋرناليستەر ءۇشىن «ۇركەر» ۇلتتىق سىيلىعىنا ءبىر نوميناتسيا قوسۋ جونىندە ۇسىنىس جاسالدى.
ۇسىنىس ارنايى حات رەتىندە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنە جىبەرىلدى. اتالعان ماقالادا شەتەلدەگى قازاقءتىلدى باسىلىمداردىڭ سانى 150 ەكەنى كورسەتىلىپتى. بۇل ماسەلە دە قازىر ءبىزدىڭ باستى نازارىمىزدا.
«شەتەلدىك جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كوشىپ كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتاردى قولداۋدى قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتتەرى» اياسىندا، 2020 -جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ شەتەلدەگى قانداستار تۇراتىن مەملەكەتتەردەگى 70-كە جۋىق قازاق ءتىلدى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ دەرەكقورى جاسالدى. وسىمەن توقتاعان جوق، دەرەكقور ءتىزىمى ءالى دە جۇرگىزىلەدى. قانداستار تۇراتىن ەلدەردەگى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ قونىستانۋ جيىلىگى مەن ءار ەلدىڭ ىشكى ساياساتىنا بايلانىستى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ سانى دا ءارتۇرلى.
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىندا قازاق تىلىندە ەڭ كوپ حابار تاراتاتىن 24 ب ا ق جۇمىس ىستەيدى. (3 گازەت: «شىنجاڭ گازەتى» (كۇندەلىكتى)، «ىلە گازەتى» (كۇندەلىكتى)، «التاي گازەتى» (كۇندەلىكتى).
9 جۋرنال: «شۇعىلا» (ايىنا ءبىر رەت)، «شىڭجاڭ قوعامدىق عىلىمى»، «تارباعاتاي»، «التاي اياسى»، «مۇرا»، «ىلە ايدىنى»، «ءتىل جانە اۋدارما»، «ۇلتتار ادەبيەتى»، «قۇمىل القابى» (ەكى ايدا ءبىر رەت)، 2 اۆتونوميالى رايوندىق تەلەارنالار: XJTV-3، XJTV-8، 2 راديو: ق ح ر قازاق راديو تورابى، التىن كوپىر راديوسى.
8 سايت: شىنجاڭ گازەتى سايتى، حالىق تورابى، كۇنلۇن تورابى، تارباعاتاي اقپارات تورابى، nurlejol.org، تيانشان تورابى، اعاجاي- التاي تورابى، ىلە اقپارات تورابى).
اتالعان ب ا ق قازاقتار ءجيى قونىستانعان التاي، تارباعاتاي، ىلە ءوڭىرى مەن ءۇرىمجى قالاسىندا ورنالاسقان. بۇل تىزىمدە اۋقىمى كەڭ، باستى دەگەن اقپارات قۇرالدارى ءتۇزىلدى. بۇدان باسقا دا، اۋدانداردا دا قازاق ءتىلدى اقپارات قۇرالدارى جەتەرلىك. جالپى، قىتايداعى قانداستار قازاقءتىلدى اقپارات قۇرالدارىنا باي دەۋگە بولادى.
ال موڭعوليادا قازاق تىلىندە حابار تاراتاتىن 14 ب ا ق جۇمىس ىستەيدى. 4 گازەت: «مونعول زامان» (ەكى اپتادا ءبىر رەت شىعادى)، «شاراپات» (ايىنا ءبىر رەت)، «جاڭا ءداۋىر» (ايىنا ءبىر رەت)، «ءبىلىم» (ايىنا ءبىر رەت)، 4 جۋرنال: «شۇعىلا»، «ارۋ جۇلدىزدار»، «ينابات»، «تارلان تاعزىم» (ايىنا ءبىر رەت). 3 ايماقتىق جەكە تەلەارنالار: «دەربەس»، «سايان»، «ت ۆ 4»، 1 وڭىرلىك راديو: بايان- ولگەي قازاق راديوسى، 2 اقپاراتتىق سايت: kaz.news.mn, Bai.olke.com. اتالعان ب ا ق قازاقتار ءجيى قونىستانعان بايان- ولگەي مەن ۇلان- باتىر قالاسىندا ورنالاسقان.
وزبەكستاندا قازاق تىلىندە حابار تاراتاتىن 8 ب ا ق تىركەلگەن. (4 گازەت: «نۇر جول» گازەتى (اپتاسىنا 2 رەت)، «كەنيمەح تاڭى» گازەتى (ايىنا 3 رەت)، «تامدى شارۋاگەرى» گازەتى (ايىنا 3 رەت)، «ءۇشقۇدىق» گازەتى (ايىنا 3 رەت). 1 جۋرنال: «ءۇشقۇدىق جۋرنالى» («ءۇشقۇدىق» گازەتى جىلىنا 3 رەت جاڭا جىل، ناۋرىز، تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىندە جۋرنال بولىپ شىعارىلادى). «وزبەكستان ۇلتتىق تەلەراديوكومپانياسىنا» قاراستى «قازاق راديوسى» (دۇيسەنبى- بەيسەنبى ارالىعىندا، كەشكى 22:00-دە 20 مينۋت قازاق تىلىندە حابار تاراتادى). «وزبەكستان ۇلتتىق تەلەراديوكومپانياسىنا» قاراستى قازاق تىلىندەگى «ديدار» حابارى (ەكى اپتادا 1 رەت، 15 مينۋت قازاق تىلىندە حابار تاراتادى). 1 سايت: وزبەكستان ۇلتتىق اقپاراتتىق اگەنتتىگى https://uza.uz/kz كۇندەلىكتى قازاق تىلىندە اقپارات تاراتادى). اتالعان ب ا ق قازاقتار ءجيى قونىستانعان تاشكەنت قالاسى، كەنيمەح، تامدى، ءۇشقۇدىق اۋداندارىندا ورنالاسقان.
يران يسلام رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتىڭ ساياسي، ەكونوميكالىق جانە ءدىني ۇستانىمىن بىلدىرەتىن قازاق تىلىندە اقپارات تاراتاتىن www.parstoday.com/kz سايتى، قازاق تىلىندە اقپارات تاراتاتىن 5، پارسى جانە ورىس تىلىندە اقپارات تاراتاتىن 1 ب ا ق انىقتالدى. يران ەلىندەگى شەكتەۋلەرگە بايلانىستى مەملەكەت اۋماعىندا قازاق تىلىندە اقپارات تاراتاتىن جەكە ازاماتتاردىڭ پاراقشالارى زەردەلەندى. يرانداعى قانداسىمىز جۇرگىزەتىن قازاق تىلىندەگى 2 بلوگ پاراقشا https://jake66.blogfa.com, https://hmshadkam.blogfa.com/ جانە قازاقستان تۋرالى پارسى تىلىندە اقپارات تاراتاتىن https://kaziran.com/ سايتى مەن ينستاگرام الەۋمەتتىك جەلىسىندە قانداستارىمىز جۇرگىزەتىن kaz_iran, shadkam.jafar پاراقشالارى انىقتالدى.
الىستا جۇرگەن قانداستار ءتۇرلى شەكتەۋلەرگە قاراماستان الەۋمەتتىك جەلىنىڭ مۇمكىندىكتەرى ارقىلى ءوزارا بايلانىسىپ، سالت- ءداستۇرىمىز بەن ءتىلىمىزدى ۇمىتپاۋعا كۇش سالادى. «وتانداستار قورى» شەتەلدەگى قانداستار تۇراتىن رەسەي، ا ق ش، تۇركيا، ۋكراينا، قىرعىز رەسپۋبليكاسى جانە تاعى باسقا مەملەكەتتەردەگى قازاق تىلىندە اقپارات تاراتاتىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ دەرەكقورىن جاساۋ جۇمىستارىن ءارى قاراي جالعاستىرۋدا.
وسى جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە «وتانداستار قورى» جانە «قازاقپارات» ح ا ا بىرلەسىپ شەتەلدەگى قازاقءتىلدى ب ا ق- تىڭ ATAJURT (شارتتى اتاۋى) بىرلەستىگىن قۇرۋ جوسپارلانۋدا. ونىڭ نەگىزگى ماقساتى - بىرلەستىككە مۇشە ب ا ق پەن قازاقستاندىق جانە حالىقارالىق ب ا ق اراسىنداعى ارىپتەستىكتى ۇيلەستىرۋ (اقپاراتتىق- ساراپتامالىق ماتەريالدارمەن الماسۋ، تاجىريبە الماسۋ، بىرلەسكەن كونفەرەنسيا، سەمينار، ترەنينگتەر وتكىزۋ). شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ (اقپاراتتىق جاڭا تەحنولوگيالارمەن قامتاماسىز ەتۋگە كومەكتەسۋ، ماتەريالدىق، قارجىلىق جاعىنان قولداۋ كورسەتۋ، قازاقستانداعى ب ا ق- قا ارنالعان سىيلىقتار مەن بايقاۋلارعا «شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- تىڭ ۇزدىك جۋرناليسى» اتتى نوميناتسيا ەنگىزۋ)، بىرلەستىككە مۇشە ب ا ق ارقىلى الەمدەگى قانداستاردىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى مەن جەتىستىكتەرىن سارالاۋ (تۇرىپ جاتقان ەلىندەگى تۇيتكىلدى ماسەلەلەرگە نازار اۋدارۋ، قازاقستانداعى كوشى- قون، قانداستاردى قولداۋعا باعىتتالعان زاڭدارعا بايلانىستى ۇسىنىستاردى سارالاۋ، ايتۋلى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزگەن دۇنيەجۇزىندەگى قانداستاردى كەڭ تانىستىرۋ)، بىرلەستىك قۇرامىنداعى ب ا ق- تىڭ ۇزدىك ماتەريالدارىن ەلىمىزدەگى اقپارات قۇرالدارى مەن سايتتاردا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە جان- جاقتى جاريالاپ وتىرۋ (اقپارات، ماقالا، تەلەونىم، دەرەكتى فيلم، فوتو)، وتانداستار فورۋمى مەن قانداستار قۇرىلتايلارىندا تۇراقتى تۇردە بىرلەستىكتىڭ پلەنارلىق وتىرىسىن وتكىزۋ (شەتەلدەگى قازاقءتىلدى ب ا ق- تىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ، بىرلەسكەن جوبالاردى پىسىقتاۋ، جوسپار- مىندەتتەردى سارالاۋ).
بۇل بىرلەستىك ارقىلى شەتەلدەگى قانداستارىمىزعا تاۋەلسىز ەلىمىزدەگى جەتىستىكتەر مەن جاڭالىقتاردى جان- جاقتى جەتكىزىپ وتىرۋعا مۇمكىندىك جاسالادى. شەتەلدەگى قازاقءتىلدى اقپارات قۇرالدارىنىڭ ATAJURT بىرلەستىگى «وتانداستار قورى» جانە «اباي ءۇيى» - قازاق مادەني- ىسكەرلىك ءۇيى جوباسىنىڭ ءبىر باعىتى رەتىندە دە جۇمىس ىستەمەك. شەتەلدەگى قازاقءتىلدى اقپارات قۇرالدارىنىڭ بارلىعى وسى ۋاقىتقا دەيىن قانداستاردىڭ جەكە قاراجاتتارىنا شىعارىلىپ كەلەدى. ولار قازاقستان تاراپىنان قارجىلاي كومەك بەرىلۋىن سۇرايدى. بۇل اقپارات قۇرالدارىنا ناقتى قارجىلاي كومەك كورسەتۋدى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى جۇزەگە اسىراتىن مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ باعدارلامالارى مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ىسكە اسىراتىن ەلىمىزدى شەتەلدەرگە تانىتاتىن يميدجدىك اقپاراتتىق جوبالار باعدارلامالارى ارقىلى اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ «شەتەلدىك جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتاردى قولداۋدى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى قىزمەتتەر» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە قاراستىرۋ ۇسىنىلادى.
شەتەلدەگى قازاقءتىلدى اقپارات قۇرالدارى ءوز جۇمىستارىن تولىقتاي قارجىلاندىرۋدى سۇراپ وتىرعان جوق، تەك جىلىنا ءبىر رەتتىك قارجىلاي كومەك كورسەتىلسە، جەتكىلىكتى دەپ وتىر. سوندىقتان مۇنداي كومەكتى بارىنە بىردەن ەمەس، بىرتىندەپ ءار جىلعا ءبولىپ بەرۋگە دە بولادى. جوعارىدا اتاپ وتكەن ءۇش مينيسترلىكتىڭ ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردى قولداۋعا ارنالعان گرانتتارىن ءبولۋ جولدارىن قاراستىرۋ دا ۇسىنىلادى.
قارجىلىق قيىندىقتارعا بايلانىستى شەتەلدەگى قازاقءتىلدى گازەت- جۋرنالداردىڭ تيراجى قىسقارىپ، كەيبىرى جابىلۋ الدىندا تۇر. تەلەارنالار مەن راديولارداعى جۇرگىزىلگەن قازاقءتىلدى حابارلاردىڭ سانى دا قىسقارعان. قازاقستان مەن قانداستار تۇراتىن ەلدەردەگى ەكى- جاقتى ىنتىماقتاستىقتى ورىستەتۋگە باعىتتالعان قۇجاتتار مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى جانە Nur Otan پارتياسى ارقىلى مەملەكەت ارالىق كەلىسىمدەر شەڭبەرىندە قول قويىلعان قۇجاتتار نەگىزىندە شەتەلدەردەگى قازاقءتىلدى ب ا ق- قا قولداۋ كورسەتۋ تەتىكتەرى قاراستىرىلسا دەگەن ۇسىنىستار بار.
ەركىن بايعابىل ۇلى، «وتانداستار قورى» ك ە ا ق- نىڭ رەسمي وكىلى
https://turkystan.kz/