قازاقستاندىق عالىمدار كوروناۆيرۋستى انىقتايتىن ەكى تەست جاساپ شىعاردى
وتاندىق ءونىم شەتەلدىك تەستپەن سالىستىرعاندا دالدىگى جاعىنان جوعارى جانە ادام اعزاسىنداعى قاۋىپتى ينفەكسيا تۋرالى مالىمەتتى نەبارى 5 ساعاتتا انىقتاپ بەرەدى. قازىرگى كەزدە ادامزات ءۇشىن وتە ماڭىزدى تەست اسا قاۋىپتى ينفەكسيالار ۇلتتىق عىلىمي ورتالىعىنىڭ ورتالىق رەفەرەنتس- زەرتحاناسىندا جاسالعان.
مىنا پاكەتتەردىڭ ىشىندە رەاگەنتى بار كىشكەنتاي قۇتىلار جاتىر. عىلىمي اتى قاراپايىم كورەرمەنگە اسا تانىس بولماعانىمەن، پايداسى مول. بۇل تەست ءدارىحانالاردا ساتىلاتىن وزگە تەستەرگە دە ۇقسامايدى. تىنىمسىز ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا وتاندىق بيوتەحنولوگتار ۇلكەن تابىسقا قول جەتكىزىپ وتىر.
«بۇل تەست بۇگىندە رەگيستراتسياعا بەرىلدى. ونى دا بولاشاقتا قولدانىسقا بەرەمىز دەپ وتىرمىز. بىزدە رەسەيلىك، ەۆروپالىق تەست بار، قىتاي رەسپۋبليكاسىنان كەلگەن تەستەر بار. ءبىزدىڭ تەست ولاردان، ءوزىنىڭ سەزىمتالدىلىعى جاعىنان بىردەي. ءبىز 5-6 ساعاتتىڭ ىشىندە دالەلدەپ ونىڭ وڭ ناتيجە، تەرىس ناتيجە ەكەنى تۋرالى قورىتىندىمىزدى بەرە الامىز»، - دەيدى م. ايقىمبايەۆ اتىنداعى اسا قاۋىپتى ينفەكسيالار ۇ ع و باس ديرەكتورى توقتاسىن ەرۋبايەۆ.
شىن مانىندە ەلىمىزدە قازىر ەكى تەست جۇيەسى بار. قازاقستاندىق عالىمداردىڭ ەكى توبى ءبىر مەزگىلدە تەست جاساۋدى قولعا العان بولاتىن. ولار زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاڭتار ايىندا، ەلىمىزدە كوروناۆيرۋس ينفەكسياسى تىركەلمەي تۇرىپ- اق كىرىسكەن. دەنساۋلىق ساقتاۋ، سونداي- اق ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ بيوتەحنولوگتارى ەكى زەرتحانادا، ءبىراق ءبىر عيماراتتىڭ ىشىندە جۇمىس ىستەيدى. ايتا كەتەرلىگى، ورتالىق رەفەرەنتس- زەرتحانانى امەريكانىڭ قۇپيا زەرتحاناسى دەپ شاتاسىپ جۇرگەندەر بار ەكەن.
«ول سوزدەر ەش جەردە دالەلدەنبەگەن. بۇل ورتالىق رەفەرەنتتىك لابوراتوريا. تەك قانا قازاقستاننىڭ ماماندارى جۇمىس ىستەيدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن 20 جىلدىڭ ءبىرىنشى قاڭتارىنان باستاپ قارجىنى قازاقستان ۇكىمەتى تولىق بولگەن. باسىندا امەريكالىق ماماندار ينجەنەر دايىنداۋعا، مامان دايىنداۋعا وزدەرىنىڭ كومەگىن كورسەتتى. بۇگىندە ءوزىمىزدىڭ ينجەنەر ماماندارىمىز، عالىمدارىمىز، ۆيرۋسولوگ ماماندارىمىز، باكتەريولوگ ماماندارىمىزدىڭ ءبارى دايىن»، دەيدى توقتاسىن ەرۋبايەۆ.
ورتالىقتىڭ نەگىزگى مىندەتى قازاقستاننىڭ بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ. قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق عىلىمي ورتالىق وباعا قارسى ۆاكسينا شىعارادى. بۇدان وزگە 41 دياوگنوستيكالىق پرەپارات جاسايدى. ولاردىڭ كومەگىمەن ادامزات ءۇشىن وتە قاۋپتى تۇينەمە، تىرىسقاق سەكىلدى اۋرۋلاردى انىقتاۋعا بولادى.
«قازاقستانداعى اسا قاۋىپتى اۋرۋلاردىڭ زەتتەۋلەرى وسىندا جۇرگىزىلەدى. بۇل - ۇلكەن عىلىمي ورتالىق. مۇنداي لابوراتوريا ورتالىق ازيادا جوق. بۇنىڭ ءوزىنىڭ ءۇشىنشى رەتتىكتەگى بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەمىز. بۇل لابوراتوريانىڭ قازاقستان ءۇشىن ۇلەسى ۇلكەن. سەبەبى ءبىز نەگىزىنەن ق ر تەرريتورياسىنىڭ 40 پايىزى مىنا اسا قاۋىپتى اۋرۋلاردىڭ تارالۋى تابيعاتتا بار. سوندىقتان ونىڭ ءبارىن زەرتتەۋدى وسى جەردە جۇرگىزەمىز»، - دەپ اتاپ ءوتتى اسا قاۋىپتى ينفەكسيالار ۇ ع و باس ديرەكتورى.
كوروناۆيرۋس ينفەكسياسى تاراعان ساتتەن باستاپ الەمدىك عالىمدار ۆاكسينا جاساۋدىڭ جولىن ىزدەستىرۋدە. ۆاكسينا ماسەلەسى قازاقستاندىق عالىمداردى دا الاڭداتىپ وتىر.
«كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنا قارسى ۆاكسينا جاساۋعا تەك قانا ءبىر مەملەكەت ەمەس، الەمدىك قاۋىمداستىق كوڭىل ءبولىپ وتىر. سول سەبەپتى تۇتاس كونسورتسيۋمدار قۇرىلىپ، ءار سالا بويىنشا زەرتتەۋ جۇرگىزىپ جاتىر. ءبىراز ۋاقىت بۇرىن ۇلتتىق بيوتەحنولوگيالار جانە اسا قاۋىپتى ينفەكسيالاردىڭ ۇلتتىق عىلىمي ورتالىعى ۇكىمەتكە وتاندىق ۆاكسينانى جاساپ، وندىرىسكە بەرۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسادىق»، - دەيدى «ۇلتتىق بيوتەحنولوگيالار ورتالىعى» ا ق ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى يۋريي سكيبا.
ارينە، كوروناۆيرۋسقا قارسى ءدارى نەمەسە ۆاكسينا شىعارۋ تەست جاساۋمەن سالىستىرعاندا قيىن. وعان بىرنەشە جىل كەتۋى مۇمكىن. كىسىدەگىنىڭ كىلتى اسپاندا دەيدى. ەپيدەميا قايتالاناتىن بولسا، ۆاكسينانى ەلگە جەتكىزگەنشە دە ءبىراز ۋاقىت كەتەدى. سوندىقتان وتاندىق ۆاكسينانىڭ بولۋى وتە ماڭىزدى. ال ءبىزدىڭ عالىمدار جاساعان تەست ەكى ايدان كەيىن دياگنوستيكالىق زەرتحانالارعا جەتكىزىلەدى دەگەن بولجام بار.
مىنەكي، ورتالىق رەفەرەنتس- زەرتحانا قازاقستاندىقتاردىڭ بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ماڭىزدى زەرتتەۋلەرمەن اينالىسۋدا. ارينە ستراتەگيالىق نىسان بولعاندىقتان ەكىنىڭ ءبىرى كىرە المايدى. بيىك قورشاۋمەن قورشالعان. ءبىراق امەريكالىق ساربازدار مەن شەتەلدىك بيوتەحنولوگتاردى كورگەنىمىز جوق. ا ق ش- تىڭ قۇپيا زەرتحاناسى بار ەكەن دەگەن قاۋەسەت قانا. جابىق نىسانداردىڭ توڭىرەگىندە ءتۇرلى اڭگىمەلەر بولاتىنى بۇرىننان بەلگىلى جايت.