بريتان جۋرناليسىنىڭ گيمالاي اسقان قازاقتار جايلى كىتابى مۋزەيگە سىيعا بەرىلدى
بۇل تۋىندى 1956 - جىلى لوندوندا باسىلىپ شىققان بولاتىن.
تۋىندىنى ورىس جانە قازاق تىلدەرىنە اۋدارعان اۆتور باقىتجان بۇقارباي بۇگىن كىتاپتى «عىلىم ورداسى» ر م ك سيرەك كىتاپتار مۋزەيىنە تاپسىردى.
اعىلشىن تىلىندەگى كىتاپ شاعىن تيراجبەن شىققاندىقتان، سيرەك كىتاپتار قاتارىنا جاتادى. سول سيرەك كىتاپتاردىڭ ءبىرى ەندى عىلىم ورداسىنىڭ قورىندا ساقتالاتىن بولدى.
سونىمەن قاتار، قازاق تىلىندەگى «اسپانتاۋ اسقان ۇركىن كوش» جانە ورىس تىلىندەگى «ۆەليكي يسحود كازاحوۆ» اۋدارمالارى دا بەرىلدى.
«مەن تانىمال سايتتاردىڭ بىرىنەن ءتۇپنۇسقا ۆەرسياسىن تاۋىپ الىپ، ا ق ش- تان تاپسىرىس بەردىم. باسىندا تەك وقىپ شىققىم كەلدى. الايدا، تانىس ەسىمدەردى، سالت داستۇرلەر تۋرالى وقىعاندا مەن اۋدارىپ باسقالارعا جەتكىزۋدى ءجون كوردىم»، - دەدى باقىتجان بۇقارباي.
اۆتور كىتاپتى اۋدارۋعا 5 اي ۋاقىت جۇمساعان.
كىتاپتى قازاق تىلىنە اۋدارۋعا 77 ادامنان تۇراتىن كاسىبي كوماندا جاساقتالدى. قوس تىلدەگى اۋدارما نۇسقا 4000 دانامەن باسىلىپ شىققان ەدى.
كىتاپتا 70 جىل بۇرىنعى قىتاي جەرىندەگى قازاقتاردىڭ تاعدىرى اتاپ ايتقاندا، 20 مىڭ قازاق وتباسىنىڭ شىڭجاڭ اۋماعىنان كاشمير ارقىلى تۇركياعا كوشكەنى تۋرالى ايتىلعان.
«كىتاپتىڭ اتاۋى «Kazak Exodus» ، ياعني قازاقتاردىڭ ۇدەرە كوشۋى دەگەندى بىلدىرەدى. كىتاپتى وقىعان سوڭ، ءالى دە كوپ نارسەدەن بەيحابار ەكەندىگىمىزدى، بۇل كىتاپتى قازاقتار وقۋى كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىم. كىتاپ اۆتورى ىستانبۇلداعى قازاقتارعا ءوزى بارىپ، كەزدەسكەن. ولاردىڭ ەستەلىكتەرىن جازىپ العان. ءبىر جىلدان سوڭ كىتاپ قىلىپ باسىپ شىعاردى»، - دەدى ول.
تاريحشى ايگۇل كەنجەباي كىتاپتا ەركىندىكتى كوكسەۋ يدەياسى كوتەرىلگەنىن ايتتى.
«ءبىز تاريحتىڭ بۇل پاراقتارى جايلى مۇلدە بىلمەي كەلدىك. قازاقتار تۇركياعا كوشكەنىن بىلەمىز. ءبىراق، بۇل كوش قالاي بولعانىن بىلمەدىك. بۇل كىتاپ سونىسىمەن قۇندى. مۇندا سول زاماندى باسىنان كەشكەن ادامداردىڭ ءوز اۋزىنان ەستىگەن جايتتار دەرەكتى ءارى كوركەم تىلمەن جەتكىزىلگەن. ءبىز ۇلكەن حالىقتىڭ بولشەگىمىز. تاريحتا ماقتان تۇتاتىن تۇلعامىز كوپ. بۇل كىتاپتىڭ باستى يدەياسى - ەركىندىكتى كوكسەۋ»، - دەدى تاريحشى ايگۇل كەنجەباي.
ايتا كەتۋ كەرەك، «عىلىم ورداسى» رم ك سيرەك كىتاپتار قورىندا 300 مىڭ سيرەك كىتاپ ساقتالىپ تۇر.