ۇلى دالا مەن انادولى وركەنيەتتەرىنىڭ توعىسۋى: تۇركيالىقتار قازاقتىڭ باي مادەني مۇراسىمەن تانىستى
ەۋروپانىڭ ەڭ ۇزدىك دەپ تابىلعان انادولى وركەنيەتتەر مۋزەيىندە «ۇلى دالا: تاريح جانە مادەنيەت» كورمەسى سالتاناتتى راسىممەن اشىلدى. بۇل تۋرالى قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگى حابارلايدى.
ايتۋلى شاراعا، تۇركيا رەسپۋبليكاسى مادەني قۇندىلىقتار جانە مۋزەيلەر باسقارماسى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى سەيىت احمەت ارسلان، ق ر تۇركياداعى ەلشىسى ابزال ساپاربەك ۇلى، ق ر ۇلتتىق مۋزەيى ديرەكتورى ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى، تۇركسوي باس حاتشىسى دۇيسەن قاسەيىنوۆ قاتىستى.
كورمە اشىلار الدىندا بۇقارالىق اقپارات وكىلدەرى ءۇشىن باسپا ءسوز وتىرىسى ءوتتى. جيىندا كورمە جايلى اقپارات بەرىلىپ، شارانىڭ ماڭىزدىلىعى اتاپ ءوتىلدى. سونداي-اق، قازاقستان مەن تۇركيانىڭ باس مۋزەيلەرى اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى حاتتاماعا قول قويىلدى.
قازاقستان ماتەريالدىق مادەنيەتتىڭ كوپتەگەن دۇنيەلەرىنىڭ پايدا بولعان وركەنيەت وشاعى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ءبىرقاتار پروتومەملەكەتتىك بىرلەستىكتەر مەن تايپالار ۇلى دالادان تاراعانى تاريحتان بەلگىلى. سونىڭ ىشىندە، تالاي قۇپيانىڭ بەتىن اشقان- «التىن ادام» الەمدىك عىلىمعا ۇلكەن ءىز قالدىرۋىمەن قاتار، كۇللى تۇركى جۇرتىنىڭ تاپ- تامىرىنا جاڭا كوزقاراس قالىپتاستىردى. بۇل تۋرالى ەلباسىنىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىندا دا جازىلعان.
«ۇلى دالا: تاريح جانە مادەنيەت» كورمەسىنىڭ ماقساتى - قازاقستاننىڭ تاريحي-مادەني باي مۇراسىمەن شەتەلدىك كورەرمەندى تانىستىرۋ.
كورمەگە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سيمۆولى سانالاتىن «التىن ادام» قويىلدى. 1960-جىلداردىڭ سوڭى مەن 1970-جىلداردىڭ باسىندا الماتىنىڭ ماڭايىندا تانىمال ارحەولوگ كەمال اقىشيەۆ زەرتتەپ جۇرگەن ەسىك قورعانىنان، كەيىن قازاقستاننىڭ سيمۆولىنا اينالعان، ساق پاتشاسى - «التىن ادامنىڭ» سۇيەگى تابىلعان ارحەولوگيالىق سەنساتسيا ورىن الدى. باعا جەتپەس ولجاعا «قازاق تۋتانحامونى» دەگەن ات بەرىلىپ، «عاسىر جاڭالىعى» دەپ تانىلدى. ەجەلگى دالا بيلەۋشىسىنىڭ تاجىندەگى قاناتتى التىن پىراق اشەكەيلەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەلتاڭباسىنىڭ بولشەگىنە اينالدى، ال التىن ادامنىڭ ءمۇسىنى الماتىداعى تاۋەلسىزدىك الاڭىنا ورناتىلدى.
كورمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز العان قازاقستاننىڭ تۇركياداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى ابزال ساپاربەك ۇلى: «التىن ادامنىڭ الەم مۇراجايلارىنا شەرۋى» حالىقارالىق كورمە جوباسىنىڭ باۋىرلاس تۇركياعا كەلىپ جەتكەنى بارشامىزدى ەرەكشە قۋانتىپ وتىر. «ۇلى دالا تاريحى جانە مادەنيەتى» اتتى وسى كورمە ارقىلى ۇلتىمىزدىڭ باعا جەتپەس قازىناسىن تاماشالاۋدىڭ تاپتىرماس مۇمكىندىگىنە يە بولىپ وتىرمىز. وسى ءىس-شارا ارقىلى تۇرىك كورەرمەنىنىڭ دە قازاقتىڭ باي تاريحي جانە مادەني مۇراسىمەن تانىسىپ، ءتانتى بولارىنا كۇمانىم جوق»، دەدى.
ق ر ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى: ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى «تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ انكارا قالاسىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان بۇگىنگى «ۇلى دالا: تاريح جانە مادەنيەت» اتتى كورمەنىڭ ماقساتى ەۋرازيانىڭ ۇلى دالا بەلدەۋىندە ەرتە تەمىر داۋىرىنەن قازىرگى زامانعا دەيىن قالىپتاسقان تاريحي-مادەني مۇرانى باۋىرلاس تۇركيا ەلىنە تانىستىرۋ بولىپ تابىلادى»، - دەدى ءوز سوزىندە.
«التىن ادامنىڭ الەم مۋزەيلەرىنە شەرۋى» جوباسى شەڭبەرىندە بەلارۋس، رەسەي، ازەربايجان، قىتاي، پولشا جانە وڭتۇستىك كورەيا، وزبەكستان، ماكەدونيا مۋزەيلەرىندە كورمەلەر ۇلكەن جەتىستىكپەن ءوتتى. كورمە 2019-جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تاعى دا ەكى ەلدە كورەرمەنگە جول تارتادى.
كورمەگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ قورلارىنان بارلىعى 200 دەن استام جادىگەر ۇسىنىلدى. كورمەگە قويىلعان جادىگەرلەر ەۋرازيا دالا مادەنيەتى مۇراسىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىن كورسەتەتىن، بۇرىنعى ءداۋىردىڭ ەسىمدەرى بەلگىسىز شەبەرلەرى جاساعان عاجاپ تۋىندىلاردىڭ از عانا بولىگى.
ايتا كەتكەن ءجون، انادولى وركەنيەتتەر مۋزەيى 1921-جىلى ەل كوسەمى مۇستافا كەمال اتاتۇرىكتىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان. تاريحي ەكسپوناتتارىنىڭ سانى تۇرعىسىنان تۇركيانىڭ ەڭ ۇلكەن ەكىنشى مۇراجايى. بۇگىندە مۇندا ءارتۇرلى كەزەڭگە ءتيىستى 200 مىڭعا جۋىق تاريحي جادىگەرلەر ساقتالعان. 1997-جىلى ەۋروپانىڭ ەڭ ۇزدىك مۋزەيى دەگەن اتاق بەرىلگەن. تاريحي مۇراجايعا ايىنا شامامەن 50 مىڭنان استام جەرگىلىكتى جانە شەت ەلدىك تۋريستەر تۇراقتايدى.