قازاقستاندىق استروفيزيكتەر عارىشتاعى گامما قۇبىلىستارىن ەندى وڭاي باقىلاي الادى
بۇلوبسەرۆاتورياعا ورناتىلعان جاڭا وپتيكالىق كەشەننىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولىپ وتىر.
گۇلجان كولەنقىزى، ءتىلشى:
- ءبىز قازىر تەڭىز دەڭگەيىنەن 2750 مەتربيىكتىكتە ورنالاسقان اسى تۇرگەن وبسەرۆاتورياسىندا تۇرمىز. عارىش عالاماتتارىنزەرتتەۋمەن اينالىساتىن ورتالىقتىڭ بازاسى جاقىندا جاڭا وپتيكالىق كەشەنمەنتولىقتى. بار بولعانى ديامەترى 70 سانتيمەترلىك عاجايىپ قۇرىلعى عارىشتاعى لەزدىكقۇبىلىستاردى تەز ارادا تىركەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قازىرگى زامانعى استروفيزيكاعىلىمىندا جىلدامدىق وتە قاجەت، - دەيدى ماماندار.
سەبەبى عارىشتابولىپ جاتقان كەيبىر قۇبىلىستاردى جەردە زەرتتەۋ مۇمكىن ەمەس. نەبارى 8 سەكۋندتاعارىش قۇبىلىستارىن ءتۇسىرىپ ۇلگەرەتىن جاڭا قوندىرعىنىڭ ءدال وسى اسى تۇرگەنوبسەرۆاتورياسىنا ورنالاستىرىلۋى دا تەگىن ەمەس.
اسىلحان بيبوسىنوۆ، ۆ. گ. فەسەنكوۆ اتىنداعىاستروفيزيكالىق ينستيتۋت ديرەكتورى:
- بۇل جەردەاستروكليمات دەگەن تەرمين بار، وتە جاقسى، ونىڭ ىشىنە اۋا رايى كىرەدى جانە ورتاشاجىلىنا ەسەپتەگەندە اشىق تۇندەر سانى كىرەدى، سونىڭ ءبارى ەسكەرە كەلە،اتموسفەرانىڭ تۋربالەنتتىگى، شاڭنىڭ باسىلۋى سونىڭ ءبارىن ەسكەرە وتىرىپ،استروكليماتتىق كريتەرييگە كەلسەك، وسى جەر ەڭ ىڭعايلى.
ءبىر تۇندە 200 گالاكتيكانى تۇسىرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىنتەلەسكوپتىڭ مالىمەتتەرىنە شەتەلدىك عالىمداردىڭ دا قىزىعۋشىلىعى ۇلكەن. جاڭاقۇرىلعىنى فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكالىق ينستيتۋت، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىمەن كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتى بىرلەسىپ ورناتقان.
اسى تۇرگەنوبسەرۆاتورياسى اۋماعىندا بۇدان باسقا 3 تەلەسكوپ بار. ماسەلەن 57 توننالىق مىناتەلەسكوپتىڭ ديامەترى 1,5 مەتر. بۇل قازاقستانداعى ەڭ ۇلكەن عارىشتى زەرتتەۋقۇرىلعىسى. ونىڭ كومەگىمەن قازىرگى ۋاقىتتا گەرمانيا عالىمدارىمەنەكزوپلانەتالاردى ىزدەۋ جوباسى جۇزەگە اسىرىلۋدا.
ماكسيم كرۋگوۆ،ۆ. گ. فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكالىق ينستيتۋتتىڭ ينجەنەرى:
- ەكى تەلەسكوپتىڭ قىزمەتى دە، مۇمكىندىگى دەءارتۇرلى. الايدا بۇل قۇرىلعىلاردان الىنعان مالىمەتتەر عىلىمدا ناتيجەلىتۇجىرىمدار جاساۋعا جول اشادى. ماسەلەن، جاڭا تەلەسكوپ قۇبىلىستى جىلدام تىركەسە،ۇلكەن قۇرىلعىنىڭ كومەگىمەن گامما ساۋلەلەردەن كەيىنگى ۇزاققا سوزىلاتىنقۇبىلىستاردى زەرتتەۋگە بولادى.
اسپان الەمىن زەرتتەۋدە دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيگە جەتۋءۇشىن ديامەترى ۇلكەن تەلەسكوپتار قاجەت، دەيدى ماماندار. قازىرگى ۋاقىتتااستروفيزيكالىق ينستيتۋت اياسىندا 3,6 ديامەترلى تەلەسكوپ قۇراستىرۋ بويىنشاينۆەستورلىق جوبالار ازىرلەنۋدە.
www.24.kz