الەمدەگى ەڭ ۇلكەن تۇزدى كول
مينچين دەپ اتالاتىن ۇلكەن تاۋ كولى 25000 جىل بۇرىنكەۋىپ، وزىنەن سوڭ تەك بىرنەشە شاعىن سۋ قويماسىن جانە ەكى الىپ اق سورتاڭ - ۋيۋنيمەن كويپاستى قالدىرادى.
ۋيۋني تۇزدى كولى - بوليۆيانىڭ باستى كورنەكى جەرى. بۇلكەرەمەت پەيزاجدى تاماشالاۋعا تۋريستەر الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلەدى.
ادامدار ۋيۋنيگە ءجيى جاڭبىر ماۋسىمىندا (قاڭتار- اقپان)كەلۋگە تىرىسادى: بۇل ۋاقىتتا تۇزدى ءشول دالا سۋ قاباتىمەن جابىلىپ، الىپ ايناعااينالادى. سول كەزدە جوعارىدان دا، تومەننەن دە اسپان كورىنەدى. ءبىراق قۇرعاقمەرزىمدە دە ۋيۋني وتە ادەمى بولىپ كەلەدى.
بۇل جەردەن جىل سايىن شامامەن 20 توننا تۇز الىنادى، الۋيۋنيدەگى جالپى تۇز قورى 10 ميلليارد تونناعا باعالانادى. اق سورتاڭنىڭ قۇندىلىعىتەك تۇزبەن شەكتەلمەيدى: ۋيۋنيدە شامامەن 100 ميلليون توننا ليتي بار، ول الەمدىكقوردىڭ p كە دەيىنگى ۇلەسىن قۇرايدى. بوليۆياعا كوپشىلىك وسى فانتاستيكالىقادەمى جەردى كورگەندە وزدەرىن باسقا عالامشاردا جۇرگەندەي سەزىنگەندەرىن ايتادى.
ۋيۋنيدە كوڭىل كوتەرتەتىن ءىستىڭ ءبىرى - قىزىق سۋرەتتەرءتۇسىرۋ. كۇننىڭ شۋاعى، كوگىلدىر اسپان جانە شەكسىز تۇزدى القاپ ءفيلترسىز- اق كەزكەلگەن سۋرەتىڭىزدى ەرەكشە ەتەدى. سول ءۇشىن دە ۋيۋني - الەمدەگى سۋرەتشىلەردىڭسۇيىكتى جەرلەرىنىڭ ءبىرى.
تۇزدى كولدەن باسقا ۋيۋنيدىڭ توڭىرەگىندە كورۋگە بولاتىنباسقا دا ەرەكشە جەرلەر بار:
1. كاكتۋستار ارالى (ينكي ينكاۋاسي ارالى) ەرتەدە تۇزدىءشول دالاداعى بۇل ارالدى التيپانونى كەسىپ وتكەن ادامدار ازداپ تىنىعىپ الۋعاپايدالانعان. بۇل ارال الىپ كاكتۋستارعا تولى. ءبىراق كاكتۋستار ارالىنا تەكقۇرعاق مەرزىمدە عانا بارۋعا بولادى، ال جاڭبىر ماۋسىمىندا ارالعا جول جوق. 2.كولچاني (Colchani) - تۇز وندىرۋشىلەردىڭ اۋىلى تۇز - كولچاني تۇرعىندارىنىڭ باستىكىرىس كوزى. گيدتەر تۋريستەردى وسى اۋىلعا اپارىپ، تۇزدى قالاي وندىرەتىنىن جانەتۇزدى كاسەكتەردەن قالاي ءۇي سالاتىندىعىن كورسەتەدى. سونىمەن قاتار، بۇل اۋىلداءداستۇرلى بوليۆيا ستيلىندە جاسالعان ەرەكشە كادەسىيلار ساتىلادى.
3. پويىزدار زيراتى بۇرىن بوليۆيا تەمىر جولدار جەلىسىبار ءىرى ورتالىق بولدى. وتكەن عاسىردىڭ 40-جىلدارى تاۋ ءوندىرىسى كىرىسىنىڭتومەندەۋى بۇل ايماقتاعى تەمىرجولدىڭ تولىقتاي قۇلاۋىنا اكەلدى. ۇلكەنەلەكتروۆوزدار، ۆاگوندار جانە لوكوموتيۆتەر تاستالعان. پويىزدار زيراتىنداعى كەيزاتتاردىڭ جاسى ءجۇز جىلدان اسادى دەلىنەدى.
4. جانارتاۋلار مەن مۇزدىقتار بۇل ايماقتا شىعۋعابولاتىن جانارتاۋلار مەن مۇزدىقتار كوپ: ليكانكابۋر جانارتاۋى (Licancabur، 5960م)، كاندەلاريا مۇزدىعى (Nevado Candelaria, 5995 م)، ولياگۋە بەلسەندى جانارتاۋى(Ollague, 5865 م)، ۋتۋرۋنكۋ بەلسەندى جانارتاۋى (UtuRuncu, 6020 م).
5. تۇزدى قوناقۇيلەر قالا قوناقتارىن قابىرعاسى، توبەسىجانە كەي جيھازدارى زاماناۋي قۇرىلىس ماتەريالداردان ەمەس، تۇزدان جاسالعانقوناقۇيلەرگە اپارادى. العاش مۇنداي قوناقۇيلەر 90-جىلداردىڭ ورتاسىندا اقسورتاڭنىڭ قاق ورتاسىنا سالىنعان. مۇنداي ەرەكشە قوناقۇيلەر تۋرالى جاڭالىق الەمگەجىلدام تاراپ، تۋريستەردىڭ كوپ كەلۋىنە سەبەپ بولعان. الايدا، قورشاعان ورتاعاكەرى اسەرىن بەرگەن سانيتاريا ماسەلەلەرى ءۇشىن قوناقۇيلەردى جاۋىپ تاستايدى.ۋاقىت وتە ەكولوگيالىق ستاندارتتاردى ساقتاي وتىرىپ، ولاردى اق سورتاڭنىڭ ماڭايىناسالا باستايدى. زاماناۋي تۇزدى قوناقۇيلەردە بارلىق كەرەك-جاراق بار: كەيقوناقۇيلەردە مونشا مەن دجاكۋزي دە كەزدەسەدى. ۋيۋنيدە جاڭبىر ماۋسىمىجەلتوقساننان اقپان ايىنا دەيىن بولادى.
ءدال وسى ۋاقىت ارالىعىندا اق سورتاڭ اسپان كورىنەتىنالىپ ايناعا اينالادى. سوندىقتان تۋريستەر ۋيۋنيگە جاڭبىر ماۋسىمىندا كەلگەندىءجون كورەدى، الايدا جوعارىدا ايتقانداي جاڭبىر ماۋسىمىندا ءۋيۋنيدىڭتوڭىرەگىندەگى كوپتەگەن ادەمى جەرلەرگە جول بولمايدى.
تۇندە تاۋدا وتە سۋىق، كەي ايلاردا تەمپەراتۋرا -10°سگرادۋسقا دەيىن تۇسەدى. ال كۇندىز وتە ىستىق بولىپ كەتەدى. سوندىقتان ول جاققاباراردا مىندەتتى تۇردە جىلى كيىمدى دە، جۇقا كيىم دە الۋ كەرەك.
Massaget.kz