قىتايدىڭ تارباعاتاي ايماعىندا اقىندار ايتىسى ءوتتى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ
قىتاي قازاقتارىنىڭ تۇڭعىش فوتوگرافى- قىتايدىڭ «ورتالىقحالىق راديوسى» (CNR)
وسى اپتادا ق ح ر-نىڭ CNR اقپاراتتىق سايتىندا، قىتايقازاقتارىنىڭ تۇڭعىش فوتوسۋرەتشىسى، جۋرناليست، جازۋشى اسىلقان باگەن ۇلى جايلىكولەمدى ماقالا جارىق كوردى. جازبا اۆتورى قۋاندىق كوبەن ۇلى.
اتالعان اقپارات كوزىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، ماقالاكەيىپكەرى اسىلقان باگەن ۇلى 1942 -جىلى 7 -قاراشادا ءۇرىمجى اۋدانى شۇيشيگۋاۋىلىندا ءومىر ەسىگىن اشقان. رەداكتور، باسپاگەر، جازۋشى، تانىمال فوتوگرافاسىلحان باگەن ۇلى جاستايىنان اينالاسىنا شىعارماشىلىق كوزبەن قاراپ ءوسىپتى.وراۋلى شيمەن ورانعان كيگىز ۇيدە ەسەيگەن اسىلقاننىڭ ەڭ العاشقى تۋىندىسى دا وسىوراۋلى شي جايىنداعى سۋرەتتەن باستالىپتى. ءبىر قىزىعى، اسىلقان مەكتەپتى، ج و و-نىدا قىتاي تىلىندە وقىپ بىتىرگەنىنە قاراماستان، قازاق تىلىندە ادەبي شىعارمالارجازۋمەن اينالىسقان.
1964 -جىلى شىنجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قىتاي ءتىلىماماندىعىن بىتىرگەن اسىلقان سول جىلى بەيجىڭدەگى تيبەت، موڭعول، ۇيعىر جانە قازاقتىلىندە شىعاتىن «ۇلتتار» سۋرەتتى جۋرنالىنا فوتو ءتىلشى، رەداكتور بولىپورنالاسقان. ول ءبىرىنشى فوتوسىن 1965 -جىلى اۋىل تۇرمىسىن تۇسىرۋمەن باستاعان.اسىلحان باگەن ۇلى اتالعان سۋرەتتى جۋرنالدا 20 جىل قىزمەت اتقارعان ەكەن.
اسىلقان 1988 -جىلى تۋعان جەرى شىنجاڭعا قايتا ورالىپ، «شىنجاڭسۋرەتتى جۋرنالىندا» قىزمەت ىستەيدى. 1990 -جىلى قازاننان باستاپ، شىنجاڭ فوتوونەرباسپاسىنىڭ باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى بولىپ جۇمىس جاسايدى. كاسىبي ماماندىعىبويىنشا 1996 -جىلى «اعا رەداكتور» دەگەن بەدەلدى اتاققا يە بولادى.
فوتوگراف بولىپ 50 جىل قىزمەت ەتكەن اسىلقان باگەنۇلىنىڭ ەڭبەكتەرى كوبىندە قىتاي، قازاق جانە اعىلشىن تىلدەرىندە جاريالانعان.سونىڭ ارقاسىندا ونىڭ ەل ءىشى-سىرتىندا ءوز كورەرمەندەرىن جيناي العان تالانتيەسى، دەپ جازادى ماقالا اۆتورى.
بەيجىڭدەگى «ۇلتتار» سۋرەتتى جۋرنالى، «حالىق ازاتتىقارمياسى» سۋرەتتى جۋرنالى، «حالىق گازەتى» قاتارلى مەملەكەتتىڭ بەلدىباسىلىمدارىندا اسىلقاننىڭ 500 دەن استام فوتوسۋرەتتى ماقالالارى جاريالانعان.تالانتتى فوتوگرافتىڭ اسا باعالى ەڭبەگى سانالعان «دۇنيەجۇزى كارتاسى» مەن «قىتايكارتاسى» اتتى تۋىندىلارى قىتاي جانە قازاق تىلدەرىندە باسپادان شىعىپ، جەرگىلىكتىقازاقتاردىڭ وسى سالاداعى اقتاڭداعىن تولتىرادى.
اسىلقان باگەن ۇلىنىڭ كوپتەگەن تۋىندىلارى فوتوجيناقرەتىندە كىتاپ بولىپ جارىققا شىعىپ، ەل ىشىندەگى جانە حالىقارالىق كورمەلەرگەقاتىسقانى ايتىلادى.
«اسىلقان باگەن ۇلى «قازاق تۇرمىس- سالتى» اتتى فوتوجيناعىمەملەكەتتىك 2-دارەجەلى جۇلدەگە يە بولعان. قىتاي، قازاق، اعىلشىن تىلدەرىندەگى«قازاق كيىز ءۇي مادەنيەتى» اتتى كولەمدى فوتوالبومى 2001 -جىلى مامىرداقازاقستاننىڭ الماتى قالاسىندا وتكەن كىتاپ جانە فوتوونەر تۋىندىلارى كورمەسىنەقويىلدى. وسى فوتوجيناق 2004 -جىلى شىنجاڭ ولكەسى بويىنشا 2- دارەجەلى ۇزدىكتۋىندى سىيلىعىن العان. سونداي-اق «قازاقى تۇرمىس-سالت مادەنيەتى» اتتى كولەمدىفوتوجيناعى 2004 -جىلى باسپادان شىققان.
«ساياتشى»، «اققۋ كولى»، «تۇرپان ءجۇزىمى» سىندى كوركەمفوتوتۋىندىلارى جاپونيا، گوللانديا، گەرمانيا، قازاقستان قاتارلى ەلدەردە وتكەنحالىقارالىق فوتوسۋرەت كورمەلەرىنە قويىلىپ، كورەرمەندەردىڭ جوعارى باعاسىنا يەبولعان. وسىنشاما ۇلكەن جەتىستىكتەر اسىلقاننىڭ قولىنا اسپاننان تۇسە قالمادى.ەردىڭ ەرتە تۇرىپ كەش جاتىپ، تىنباي ەڭبەك ەتۋمەن، اجەلەردىڭ قىرىق قيقىمىنانقيۋلاستىرىپ تىككەن ءتور كورپەسىندەي، قىرۋار سۋرەتتەردى جيناقتاعانقاجىر-قايراتىمەن، ۇقىپتىلىعىمەن قولعا كەلدى...»، دەپ جازادى اۆتور بۇلماقالاسىندا.
اسىلقان باگەن ۇلى تەك قولىنا اپپارات ۇستاعان فوتوگرافقانا ەمەس، ادەبي شىعارمالارىمەن دە تانىلعان جازۋشى. ول قىتاي قازاقتارىنابەلگىلى «قاسەن گەنارال» رومانىنىڭ اۆتورى.
ايتا كەتەيىك، بۇل رومانعا ارقاۋ بولعان قاسەن رۇستەمۇلى بالا كۇنىنەن بوتەن ەلدە، جات جەردە ءجۇرىپ بەيبارىستىڭ كۇنىن كەشكەن ەرەكشەتاعدىر يەسى. ول قىتاي ارمياسىندا باسشىلىق قىزمەت اتقارعان، قازاقتىڭ قايسارازاماتى، ارميا گەنەرالى. قاسەن قىتاي كوممۋنيستەرىنىڭ كوسەمى ماو زەدۋڭنىڭ جەكەكۇزەتشىسى ءارى كومەكشىسى(1937-1939) بولعان. 1951 -جىلى پولكوۆنيك شەنىندەگى ق.رۇستەم ۇلى ەلدەگى تانك ارمياسىنىڭ قۇرۋشىسى، 1-تانك مەكتەبىنىڭ باستىعى بولىپتاعايىندالعان. 1983 -جىلى ارميا گەنەرالى دارەجەسىندە زەينەتكە شىققان.
«قالامگەردىڭ «قۇزداعى قۇيما» قاتارلى وچەركتەرى، «قاسەن گەنارال»اتتى رومانى جانە قازىر قولىنداعى ەكى تومنان تۇراتىن عۇمىرنامالىق رومانىنباسپاعا ۇسىنباقشى. «اياۋلى اسكەر شۆەيك»، «لي زۇڭرىننىڭ قايتا ورالۋى»، «ماو زەدۋڭنىڭسىنومەن اڭگىمەسى» سياقتى كىتاپتارى قىتاي تىلىنەن قازاقشاعا اۋدارىلدى.
سونىمەن قاتار قىتاي، ۇيعىر، قازاق تىلدەرىندەگىفوتوونەر تۋىندىلارىنىڭ رەداكسياسىن قاراپ، باسپادان شىعاردى» دەلىنگەن بۇلجازبادا.
«فوتوونەر سالاسىنداعى ەڭبەكتەرى ءۇشىن اسىلقان باگەن ۇلىنا ق ح رفوتو-سۋرەت قوعامى 1996 -جىلى «قۇرمەت» مەدالىن تارتۋ ەتتى. ول 1995 -جىلى شىنجاڭولكەلىك ادەبيەت كوركومەنەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ فوتوسۋرەتشىلەر قوعامى «شىنجاڭنىڭفوتوسۋرەت قىزمەتىنە ەرەكشە ەڭبەك سىڭىرگەن تۇلعا» دەگەن داڭىقتى اتاقپەنماراپاتتايدى.
ا. باگەن ۇلى ق ح ر قازاق ماماندارى كىتابىنان ويىپ ورىنالعان تۇلعا. قىتاي فوتوسۋرەت قوعامىنىڭ جانە شىنجاڭ فوتوسۋرەت قوعامىنىڭورىنباسار ءتوراعاسى سەكىلدى قوعامدىق مىندەتتەرى مەن ونىڭ اسقان اسۋلارى، شىققانشىڭى فوتوگرافيا سالاسىنداعى جاستاردىڭ ۇيرەنۋ ۇلگىسى بولماق» دەپ تۇيىندەيدىماقالا اۆتورى.
تۇركيا ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعاسى ورحون ەسكەرتكىشتەرىنەباردى - TRT
تۇركيا ۇلى ۇلتتىق ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعاسى مۇستافاشەنتوپ تۇرىكتەردىڭ العاشقى جازباسى موڭعولياداعى ورحون ەسكەرتكىشتەرىنە باردى،دەپ جازادى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.
الدىمەن قاراقۇرىم مۇراجايىن ارالاعان ءماجىلىسءتوراعاسى باستاعان پارلامەنت مۇشەلەرى ارتىنان ەردەنە زۋۋ موناستىرىنا بارعان.
رەسمي ساپارمەن موڭعوليادا جۇرگەن تۇركيا ءماجىلىسىنىڭءتوراعاسى شەنتوپ پەن قاسىنداعى دەلەگاتسيا مۇشەلەرى ورحون ەسكەرتكىشتەرىورنالاسقان ايماققا باردى. وسىندا ەسكەرتكىشتەردى جانە باسقا دا ارحەولوگيالىقجادىگەرلەردى تاماشالاعان شەنتوپقا سونداعى لاۋازىم يەلەرى جان-جاقتى مالىمەتبەرگەنى ايتىلادى.
«بۇلار - تۇركىلەردىڭ ارتىنا قالدىرعان تۇڭعىش جازباشا قۇجاتتارى.تاريحي جازبا كوكتۇرىكتەردىڭ الىپبيىمەن تاڭبالانعان. قىسقاشا سول ءداۋىردىڭساياسي وقيعالارى، مەملەكەتتىك ءتارتىبى جونىندە ساباق بەرەدى. ۇلتتاردىڭ بارلىعىنەگىزگى ماسەلەلەردە بىرلىكتەرىن قورعاۋ ارقىلى تابىستى بولعان. بىرلىك بۇزىلعانكەزدە، ءوز ارالارىنا ارازدىق كىرگەن كەزدە مەملەكەتتەر دە، ۇلتتار دا ىدىرايدى،ءتىپتى تاريح ساحناسىنان وشەدى. بۇلاردى ءوز جەرىندە كورۋدىڭ ارتىقشىلىعى بار»دەدى م. شەنتوپ.
«مۇستافا شەنتوپ پەن قاسىنداعى دەلەگاتسيا ورحون ەسكەرتكىشتەرىنكورگەننەن كەيىن موڭعولداردىڭ ءداستۇرلى شاتىرىندا تاماقتاندى. دەلەگاتسيا مۇشەلەرىەسكەرتكىشتەر ورنالاسقان ايماقتان ەستەلىك ءۇشىن توپىراق الدى» دەپ تۇيىندەيدىتۇركيالىق ب ا ق.
فۋتبولعا بەيىمدەيتىن 3 مىڭ بالاباقشا سالىنادى -«جەنمين جيباو» (People Daily)
قىتاي بيلىگى بالالاردى بالاباقشادان باستاپ فۋتبولعابەيىمدەۋدى قولعا الماق نيەتتە. بۇل تۋرالى قىتايدىڭ ءبىلىم مينيسترلىگى بەيجىڭدەوتكىزگەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا ءمالىم ەتتى. ق ح ر ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭجاريالاعان بۇل باسپا ءسوز مالىمدەمەسى «مەملەكەتتىك جاسوسپىرىمدەردىڭ مەكتەپاۋلاسى جانە فۋتبول قىزمەتى» دەپ اتالادى. باسپا ءسوز ءماسليحاتى بارىسىندابەلگىلى بولعانداي، مينيسترلىك الداعى ۋاقىتتا فۋتبولعا بەيىمدەيتىن ارنايى 3 مىڭبالاباقشا سالۋدى جوسپارلاۋ ۇستىندە ەكەن.
«فۋتبولعا بەيىمى بار بالالاردان قۇرالعان بالاباقشانى سىناق ەتۋقىزمەتى قولعا الىنباق. 2019 -جىلعى جوسپار بويىنشا، فۋتبولعا بەيىمدەيتىن 3 مىڭبالاباقشا تاڭداپ قۇرىلادى. سونىمەن بىرگە، بالالاردى تاربيەلەيتىن فۋتبولمۇعالىمدەرىن قايتا دايىنداۋعا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە تۇڭعىش رەت كۋرس اشىلادى.ەگەر قولعا العان جۇمىس ءساتتى بولىپ جاتسا، بىرتىندەپ بۇل جوسپاردى بۇكىل ەلبويىنشا جالپىلاستىرۋ» دەپ جازادى «حالىق گازەتى».
وزبەكستان اۋە جولدارى كومپانياسى 6 ۇشاعىن ساتىلىمعاشىعاردى - «ءوزا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى
بۇل جايىنداعى حاباردى اۋە كومپانيا ءوز رەسمي سايتىنداجاريالادى. حابارعا سايكەس، ۇشاقتار قاتارىندا جولاۋشى تاسۋعا ارنالعان ەكى Boeing767، ەكى Boeing 757 جانە جۇك تاسۋعا ارنالعان ەكى Boeing 767 ماركالى ۇشاقتارىساتىلىمعا قويىلعان، دەپ حابارلايدى وزبەكستاننىڭ «ءوزا» مەملەكەتتىك اقپاراتاگەنتتىگى.
«وزبەكستان اۋە جولدارى كومپانياسى ۇلتتىق كومپانيانىڭ ۇشاقاۆياپاركىن ءارى قاراي جەتىلدىرۋ جانە مودەرنيزاتسيا جاساۋ ءۇشىن وسىنداي شەشىمگەكەلگەن. ساتىلىمعا قويىلعان ماركاداعى ۇشاقتار «Uzbekistan airways» كومپانياسىنا20 جىلعا جۋىق ۋاقىت قىزمەت ەتكەن. ال، ەندى ساتىلاتىن ۇشاقتاردىڭ ورنىنا كومپانياورتا قاشىقتىققا ۇشۋعا ارنالعان ا320 ۇشاقتارىن الۋ جوسپارلانعان» دەپ جازادىuza.uz/kz.
اتالعان اقپارات كوزىنىڭ كەلتىرگەن مالىمەتىنشە، وتكەنايدا اقپاراتتىق جانە بۇقارالىق كوممۋنيكاتسيالار ورتالىعىندا وتكەن بريفينگتە،كومپانيا ىشكى رەيستەر ءۇشىن كانادانىڭ Bombardier نەمەسە برازيليانينگ Embraerكومپانيالارىنىڭ شاعىن سيىمدىلىقتاعى اۋە كەمەلەرىن الۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىجايىندا ايتقان بولاتىن، دەلىنگەن.
قىتايدىڭ تارباعاتاي ايماعىندا اقىندار ايتىسى ءوتتى -قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)
تارباعاتاي ايماعىنىڭ 22-كەزەكتى اقىندار ايتىسىباستالدى.
جالپى جۇرت اسىعا كۇتكەن ايماقتىق 22-كەزەكتى اقىندارايتىسى مادەنيەت- تۋريستىك مەرەكەسى 1 -تامىز كۇنى تارباعاتاي ايماعى ءدوربىلجىناۋدانى قاراەمىل قالاشىعى قىزىلبۇلاق ساحاراسىندا اشىلدى، دەپ حابارلايدى قىتايلىقkazakcnr.com سايتى.
ايماق حالقى بۇل ۇلتتىق مادەني مەرەكەنى بيىل 22-رەتقارسى الىپ وتىر. تارباعاتايدا ءداستۇرلى تۇردە جالعاسىپ كەلە جاتقان اقىندارايتىسى 2 جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلەدى ەكەن. اقپارات كوزىنىڭ مالىمەتىنشە، بۇلمادەني شارا ق ح ر-نىڭ قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىنا تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر.
سوعانسايكەس، وسى جولعى اقىندار ايتىسىندا 31 كيىز ءۇي «70» سيفرى فورماسىندا تىگىلگەن.اتالعان مادەني ءىس-شارادا كونسەرت نومىرلەرىمەن قوسا، ات بايگەسى، بالۋانداركۇرەسى، ۆەلوجارىس سىندى سپورتتىق ويىندار دا وتپەك. سونداي-اق، قازاقتىڭ الۋانءتۇرلى قولونەر بۇيىمدارى دا كورمەگە قويىلعان.
«ءتاباري تاريحى» قازاق تىلىندە ەكىنشى رەت باسىلىپ شىقتى - «فارس»اقپارات اگەنتتىگى
ي ي ر-ىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىنىڭ ۇسىنىسىمەن يراندىقجازۋشى مۇحاممەد يبن ءجارير ءتاباريدىڭ «ءتاباري تاريحى» شىعارماسى قازاق تىلىندەەكىنشى رەت باسىلىپ شىقتى. شىعارمانى پارسى تىلىنەن اۋدارعان - ايناش قاسىم. كىتاپبالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان، دەپ حابارلايدى parstoday اقپاراتاگەنتتىگى.
بۇل شىعارمادا تاريحي وقيعالارعا نەگىزدەلىپ،پايعامبارلاردىڭ، پاتشالاردىڭ، ءارتۇرلى ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ ءومىر تاريحىنتۇزگەن. قۇران اياتتارى مەن حاديستەرىنە سۇيەنگەن، اراسىندا اڭىز- ءاپسانالاردىورگەن شىعارمادا ءتاباريدىڭ وزىنە ءتان ماشىقپەن جازىلعان قاراپايىم تىلىندەگىمىسالدار مەن ناقىل سوزدەر ۇتىمدى ءارى ۇيلەسىمدى قولدانىلعان. «ءتاباري تاريحى»تاريحي كىتاپتار تىزىمىندە بولۋمەن بىرگە، پارسى ادەبيەتىنىڭ قۇندى مۇرالارىنىڭقاتارىندا دا جوعارى باعالانادى، دەيدى «فارس» اقپارات اگەنتتىگى.
اۆتور: بەيسەن سۇلتان ۇلى