بالالارعا ءۇي تاپسىرماسى كەرەك پە؟
«قازىر كوبىرەك كۇش سالساڭدار، بولاشاقتا وزدەرىڭە جەڭىل بولادى» - بالا كەزىمىزدە ءبارىمىز وسى ءسوزدى ەستىپ وستىك. ول ەشبىر ويشىلدىڭ قاناتتى ءسوزى بولماسا دا، اقيقاتى ۇلكەندەر ءۇشىن ايقىن بولعانىمەن، بالالار ءۇشىن قيىننىڭ قيىنى.
قاي بالا كۇنى ساباق وقىعىسى كەلەدى؟ مەكتەپكە بارادى، كەيبىرەۋلەرى مەكتەپتەن تىس ۇيىرمەلەرگە قاتىسادى. مەكتەپتەن كەلىپ تاعى دا وقۋلىققا شۇقشيادى. وسىدان كەلىپ، بالالارعا ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ كەرەك پە دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. بۇكىل الەمدە مەكتەپتەگى ءبىلىم بالانىڭ قابىلەتىنە قاراۋعا جانە ەركىن ويلىلىققا كوبىرەك باعىت الىپ بارادى. ءبىراق جالپى، ءۇي تاپسىرماسىنىڭ بولماۋى ءتيىمدى مە؟
بىلتىر ۋكراينا مەكتەپتەرىندە ءۇي تاپسىرماسىن بەرمەي وقىتۋ تاجىريبەسىن قولدانىپ كوردى. 2017 -جىلعى ءبىلىم بەرۋ رەفورماسىنىڭ اياسىندا 4 مەكتەپ ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ سىنامالى جوسپارىنىڭ قاتىسۋشىلارى بولدى. بۇل مەكتەپتەردەگى ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ءۇي تاپسىرماسىنسىز وقىپ جۇرگەندەرىنە ءبىر جىلداي بولادى. ەكىنشى سىنىپتاپ باستاپ ولارعا ءۇي تاپسىرمالارى بەرىلە باستايدى. ءبىراق وعان 45 مينۋتتان كوپ ۋاقىت بولىنبەيدى.
سايكەسىنشە، ءۇشىنشى سىنىپتا - 1 ساعات 10 مينۋت، ال ءتورتىنشى سىنىپتا- ەڭ ءارى كەتكەندە جارتى ساعات ۋاقىت بولىنەتىن بولادى. مۇنىڭ ۋكرايندىق ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىلارىنا قانشالىقتى پايدالى بولارىن ۋاقىت كورسەتەدى. جالپى، مۇنداي تاجىريبە الەمنىڭ باسقا ەلدەرىنىڭ مەكتەپتەرىندە دە قولدانىسقا ەنگەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك.
ءۇي تاپسىرماسى جاھاندىق قۇبىلىس بولعانىمەن، كوپتەگەن ەلدە مەكتەپ ءومىرىنىڭ قالىپتى بولشەگىنە اينالعان. شۆەتسيادا ءۇي تاپسىرماسىن كوپ بەرۋ بالالاردىڭ ساباققا دەگەن ىنتاسىن جوعالتادى دەپ ەسەپتەيدى. بۇل ەلدە ءۇي تاپسىرماسى بەرىلمەيتىن 13 مەكتەپ اشىلعان. بالالار ساباقتى ءوز قىزىعۋشىلىقتارى ءۇشىن وقيدى، ال سىنىپ بولمەلەرى ويىن بولمەلەرىنە ۇقسايدى. مۇنداي مەكتەپتەر كەڭ تاراعانىمەن، ءبىلىم بەرۋدىڭ مەملەكەتتىك جۇيەسى وقۋ ءۇردىسىنىڭ مۇنداي ۇلگىسىن قابىلداۋعا ءالى دە شەشىم قابىلداعان جوق.
يتاليالىق مەكتەپتەردە دە ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ تاجىريبەسى جوق. الايدا، كوپتەگەن ۇستازدار مەن اتا- انالار ءۇي تاپسىرماسىنىڭ كەرەك ەكەنىنە سەنىمدى. ولاردىڭ ويىنشا، بالالار ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋ ارقىلى جاۋاپكەرشىلىكتەرى ارتىپ، ماتەريالدى جاقسى مەڭگەرەتىن بولادى.
سونىمەن قاتار اتا-انالار مەن مۇعالىمدەردىڭ ۇلتتىق قاۋىمداستىعى جانە ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ قاۋىمداستىعى ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىلارىنا ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. ءبىراق كولەمى از بولۋ كەرەك. ولاردى بالا 10 مينۋتتا ورىنداي الۋى كەرەك. ءار وقۋ جىلى سايىن بۇل نورمانى 10 مينۋتقا ارتتىرىپ وتىرۋ كەرەك.
ديۋك گاريس كۋپەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورلارىنىڭ زەرتتەۋلەرى بويىنشا ءۇي تاپسىرماسى تەك جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنا پايدالى. ورتا سىنىپتاردا وقۋ ۇلگەرىمىنە وڭ اسەر ەتكەنىمەن، تومەنگى سىنىپتار ءۇشىن ولاي ەمەس.
مىنە، مىسالدار ارقىلى ءبارى جاپ- جاقسى سياقتى: ءبىلىم الۋ جەكە موتۆاتسياعا قۇرىلعان، سىرتتان ەشقانداي قىسىم بولمايدى، بالالار جاۋاپكەرشىلىككە ۇيرەنەدى.. .الايدا تاجىريبەدە اتا- انالار مەن ۇستازدار مۇنداي تاجىريبەلەرگە ۇرەيلەنە قارايدى. ويتكەنى ولار بالالارعا جۇكتەمەنى ەرتەرەك جۇكتەمەي قاتەلىك جىبەرىپ الۋدان نەمەسە كەرىسىنشە - ولاردىڭ ءبىلىم الۋىنا سالعىر قاراۋدان قاتتى قورقادى.
سوندىقتان، ءۇي تاپسىرمالارىنان مۇلدەم باس تارتۋدىڭ نەمەسە ءبىلىم بەرۋدىڭ ادەتتەگى ادىستەرىن ۇستانىپ قالۋدىڭ ورنىنا ءۇي تاپسىرمالارىن ءتۇرلى شىعارماشىلىق جوبالارمەن تۇرلەندىرۋگە نەمەسە ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا ادىستەرىن پايدالانۋعا بولادى.
مىسالى، ا ق ش-تا قازىرگى ۋاقىتتا «اۋدارىلعان سىنىپ» دەگەن ءادىس كەڭىنەن ارالعان. مۇعالىمدەر بالالارعا ۇيدە تەوريالىق ماتەريالداردى ءوز بەتتەرىنشە مەڭگەرۋ ءۇشىن جاڭا ماتەريالدارمەن بەينەدارىستەردى كورۋگە تاپسىرما بەرەدى.
سونىمەن قاتار، ولار سىنىپقا كەلىپ مۇعالىمنەن سۇراۋ ءۇشىن بارلىق سۇراقتاردى داپتەرگە جازىپ كەلۋلەرى قاجەت. سىنىپتاعى ۋاقىت سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ جانە ماتەريالدى تەرەڭىرەك تالقىلاۋعا كەتەدى. ال مۇعالىمدەر بولسا، وسىلايشا، شاكىرتتەرىنىڭ ماتەريالدى تۇسىنۋدە قاي جەردە قاتەلەسكەنىن انىقتاپ الادى.
دەرەككوز:bilim-all.kz