توركىندەۋ سالتى تۋرالى نە بىلەسىز؟
سالت-ءداستۇر سول حالىقپەن بىرگە جاساسىپ، ونىڭ تاريحىندا وشپەس ءىز قالدىرادى.
ءبىراق ۇمىت بولىپ بارا جاتقان ۇلتتىق سالت- داستۇرلەرىمىز دە جوق ەمەس. ەندەشە، سالتىمىز سانامىزدا ماڭگىلىك جاڭعىرىپ تۇرۋى ءۇشىن ءداستۇر سويلەيدى.
توركىندەۋ (ءداستۇر). مۇنىڭ نەگىزى «توركىن» دەگەن سوزدەن شىققان. ۇزاتىلعان قىزدىڭ ءوز جۇرتىنا ارناۋلى بارۋى «توركىندەۋ» دەپ اتالادى. مۇنداي جاعدايدا قىزدىڭ بارلىق تۋعان-تۋىسى ونى قوناققا شاقىرىپ، قۇرمەت كورسەتىپ، قالاعان زاتىن اپەرىپ ريزا قىلىپ اتتاندىرۋى ءتيىس. توركىندەۋ - ءار قىزدىڭ پارىزى جانە ونىڭ ءبىر- اق رەت توركىندەپ بارۋعا حاقىسى بار. توركىندەۋدىڭ حالىقتىق، داستۇرلىك ماڭىزى زور جانە ول ايەل زاتىنا عانا ءتان عۇرىپ.
داستۇرىمىزدە قىز - توركىندەپ، كۇيەۋ قايىنداپ، جيەن ناعاشىلاپ بارادى. وسى جەردە قىزدىڭ توركىندەۋىنىڭ ەل-جۇرت الدىندا دا، ءدىن الدىندا دا ەرەكشە ماڭىزى بار قاعيدالى جول ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. ءومىر بار جەردە ءولىم دە بولادى.
مىسالى، قازاق ايەلى، مەيلى ول جاس، مەيلى جاسامىس بولسىن، كوز جۇمىپ، ناماز شىعارىلار الدىندا مولدا: «بۇل ايەل توركىندەدى مە؟» - دەپ سۇرايدى. بۇعان مارقۇمنىڭ توركىندەرى، ياعني اكە-شەشەسى، تۋعان-تۋىستارى، قايىن جۇرتى جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس. ەگەر ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن توركىندەي الماسا، ونىڭ جانازاعا قاتىسىپ وتىرعان ەتجاقىن تۋىستارى سول جەردە مارقۇم بولعان ايەلدىڭ توركىندەۋ ءراسىمىن جاساۋى كەرەك.
ول بىلاي جاسالادى: اتالاعان تۋعان-تۋىستارى: وسى مارقۇم بولعان اپامىز نە ءسىڭىلىمىز، نە قىزىمىز (قايتىس بولعان ايەلدىڭ رۋى، اكە-شەشەسىنىڭ، ءوزىنىڭ اتى-ءجونى ايتىلادى) توركىندەپ كەلگەندە بەرگەنىمىز»، دەپ، اقشا تاستايدى نەمەسە مال اتايدى.
ونى مولدالار راستاپ دۇعا وقيدى. ءسويتىپ، مارقۇم توركىندەگەن جانە ءوز پارىزىن وتەگەن بولىپ ەسەپتەلەدى. بۇلاي بولماعان جاعدايدا مارقۇمنىڭ ارتتاعى تۋعان-تۋىستارىنا اۋىر پارىز بولىپ قالادى. بۇل جول جورالعى - تازا قازاق ۇلگى-ونەگەسى، ءتارتىبى، اتا-بابالارىمىز سالىپ كەتكەن ءجون-جوسىق. مۇنى بۇگىنگى قازاق ايەلدەرى ەسكەرگەن ءجون. انالارى دا، قىزدارى دا وسى قاعيدانى ۇستاپ، ءتالىمى مەن تاربيەسى زور ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدىڭ وسىنداي جاقسى ۇلگىلەرىن ومىرگە ەنگىزۋى قاجەت. بۇل ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىمىز بەن سالت-ءداستۇرىمىزدى سىيلاعانىمىز بولىپ سانالادى.
دەرەككوز: Reactor