سيفر داۋىرىندەگى نارازىلىق
ال نارازىلىق ءبىلدىرۋ - تاعى ءبىر ءادىس، سوندىقتان كوپدەموكراتيالىق ەلدە جينالۋ جانە ءسوز بوستاندىعى قورعالادى.
قازىر الەمنىڭ كوپ ەلىندە بۇل قۇقىقتار تولىعىمەنپايدالانىلادى. كليماتتىڭ جىلىنۋىنا قارسى بەلسەندىلەر مەن برەكزيتكە قاتىستىپىكىر ايتقان دەمونسترانتتار وتكەن ايدا لوندوندى جارتىلاي قاڭتارىپ قويدى.فرانسيادا «سارى كۇرتەشەلەر» ءار سەنبى سايىن الاڭعا شىعىپ جاتىر.
الەۋمەتتىك مەديا جاپپاي نارازىلىق ۇيىمداستىرۋدىوڭايلاتتى. Twitter، Facebook جانە Instagram-نىڭ ارقاسىندا پىكىرى ورتاق ادامدارءبىر- ءبىرىنىڭ اشۋ- ىزاسىن ودان سايىن ءورشىتىپ، لوگيستيكالىق مالىمەتتى بولىسۋگەدە مۇمكىندىك الىپ وتىر. ءبىراق قازىرگى زامانداعى بۇل دەمونستراتسيالاردىڭكوبىندە ورتاق وكپە- رەنىشتى شىنايى وزگەرىسكە اينالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنكوشباسشى مەن كواليتسيا قۇرۋ داعدىسى جوق.
ارينە، ۇلكەن نارازىلىقتار ماسەلەنى كۇن تارتىبىنەشىعارىپ، قوعامدىق پىكىرتالاستى ارتتىرادى. ءبىراق، ءتىپتى دەموكراتيالىق ەلدەردىڭوزىندە اسا كوپ حالىقتىڭ ۇكىمەتتى رايىنان قايتارۋعا مۇمكىندىگى جوق. ا ق ش پەنۇلى بريتانيادا 2003 -جىلعى اقپاندا بولعان سوعىسقا قارسىلىق بىلدىرگەن اسااۋقىمدى دەمونستراتسيالار ۇكىمەتتەردى يراكقا شابۋىلداۋدان باس تارتقىزا المادى،ولار ءبىر ايدان سوڭ-اق سوعىستى باستادى.
2011 -جىلعى Occupy Wall Street قوزعالىسى الەمنىڭتۇكپىر- تۇكپىرىندەگى 900 قالاعا جايىلعانىمەن، ەشقانداي ەرەكشە ناتيجەگە جەتكەنجوق. 2017-2019 -جىلدار ارالىعىندا جىل سايىن وتكەن «ايەلدەر مارشى» دا ەشتەڭەتىندىرعان جوق.
كىنانى كوشباسشىنىڭ جوقتىعىن ىزدەۋگە بولادى. الەۋمەتتىكمەديا شىققانعا دەيىن ءتيىمدى دەمونستراتسيانى وتكىزۋ ۋاقىت پەن كۇش-جىگەردى قاجەتەتەتىن. بەلسەندىلەر جوسپار جاساپ، گازەتكە جارناما بەرۋ ءۇشىن اقشا جيناپ،تەلەفون نومىرلەرىنىڭ ءتىزىمىن جاساپ، حالىقتى ەلىكتىرۋ ءۇشىن شەشەن سپيكەرلەرتابۋعا ءتيىس بولعان.
سونىڭ بارلىعى جۇرتتى «بۇل نارازىلىق ۋاقىتىڭ مەناقشاڭدى جۇمساپ، بايلانىستارىڭدى تارتۋعا تۇرارلىق شارا» دەپ سەندىرە الاتىنكوشباسشىلاردى قاجەت ەتتى. ال قازىر الەۋمەتتىك مەديا قالىپتاستىرعان «ادحوكراتيا»ىڭعايلى ءارى ءتيىمدى بولعانىنا قاراماستان، وندا حالىقتى ناقتى انىقتالعان، قولجەتكىزۋگە بولاتىن ماقساتتارعا جۇمىلدىراتىن باسشى جوق.
دەگەنمەن، جەتىستىكتەر دە بولدى. 2016 -جىلى پولشاداجاقسى ۇيىمداسقان نارازىلىق ەل پارلامەنتىن ابورتقا تۇگەل دەرلىك تىيىم سالۋتۋرالى زاڭنان باس تارتۋعا كوندىردى. پولشانىڭ بىرنەشە ءىرى قالاسىنداعى كوشەدەمونستراتسيالارى ونلاين ناۋقانمەن، ايەلدەر مەكتەپكە، جۇمىسقا بارۋدان، ءۇيشارۋاسىن ىستەۋدەن باس تارتقان ەرەۋىلمەن قاتار ءجۇردى. ۇيىمداستىرۋشىلارەۋروپانىڭ باسقا ەلدەرىنەن دە قولداۋشى تاپتى جانە باسقا ەلدەردەن العانساباقتارىن قولداندى. ەڭ باستىسى، نارازى جۇرت ناقتى ماقسات قويدى، ياعني جاڭازاڭدى قايتكەندە قابىلداتپاۋعا بەل بۋدى، ءارى بۇعان جەتۋگە ۇملىتعان ناۋقاننىڭءتيىمدى باسشىسى مەن مۇقيات جاسالعان جوسپارى بولدى.
الجير مەن سۋدانداعى ءساتتى بولعان جاپپاي نارازىلىقتاربيلىكتەگى رەجيمنىڭ كەيبىر بولىگىمەن كواليتسيا قۇرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتتى.اۆتوريتار ۇكىمەتتەگى بيلىككە قارسى كوشە شەرۋلەرىنە قاتىسۋ قانشا قورقىنىشتىبولسا دا، بۇل ەكى ەلدەگى دەمونسترانتتاردىڭ ناقتى ماقساتتارى بولدى. الجيرلىكتەربەسىنشى رەت سايلاۋعا تۇسپەك بولعان شاۋ تارتقان پرەزيدەنت ابدەلازيز بۋتەفليكاعاالعاش قارسى شىققاندا ولاردىڭ ەركىن جينالۋ جانە ءسوز بوستاندىعى سياقتى «دەموكراتيالىق»قۇقىقتارى بولمادى. سوندىقتان، 2018 -جىلعى جەلتوقسانداعى العاشقى نارازىلىقتىجىلدام باسىپ تاستادى.
اقپارات قۇرالدارىنىڭ حابارلااۋىنشا، 2019 -جىلعىناۋرىزدا ءۇش ميلليونداي الجيرلىك كوشەگە شىقتى. نارازى جۇرتتىڭ ماقساتى ايقىنبولدى: ولار بۋتەفليكانى بيلىكتەن كەتۋگە ماجبۇرلەۋدى كوزدەدى. ولار سانى كوپبولعاندىقتان عانا ەمەس، تاباندى بولعاننان جەڭىسكە جەتە الدى، سەبەبى سولتاباندىلىق اقىرىندا ءالجيردىڭ اسكەرىن حالىق جاعىنا وتۋگە ماجبۇرلەپ، بۋتەفليكانىقىزمەتىنەن كەتۋگە كوندىردى. ال سۋداندا ءۇش ايعا سوزىلعان جالپىۇلتتىق نارازىلىقارميانى پرەزيدەنت ومار ءال- ءباشيردى ورنىنان كەتىرۋگە كوندىردى.
شەرۋشىلەر مەن اسكەر اراسىنداعى وسى ءبىر مۇمكىن ەمەستەيكورىنەتىن اليانس سۋداندا دا، الجيردە دە شەشۋشى ءرول وينادى. نارازىقوزعالىستاردىڭ كوبى بيلىكتەگىلەرمەن كواليتسيا قۇرۋدان قورقادى، ەسەسىنە رەجيمگە «ولىسپەيبەرىسپەيتىن» جاپپاي نارازىلىقتان قاناتتانادى. ءبىراق ەڭ ءتيىمدى نارازىلىقرەجيمدى السىرەتۋ ءۇشىن ىقپالدىلارمەن بىرىگۋدى قاجەت ەتەدى. ماسەلەن،ءۇندىستانداعى ماحاتما گانديدىڭ بريتان بيلىگىنە قارسى ناۋقانى وتارشىل بيلىكپەنبەتپە- بەت كۇرەسكەن جوق. ەسەسىنە، جاقتاستارى ءاۋ باستا ونشا سەنبەسە دە، گاندي1930 -جىلى بريتانيانىڭ تۇز سالىعىنا قارسى شىقتى.
الەۋمەتتىك مەديا كوبىنە مۇنداي كواليتسيانى قۇرۋدىقيىنداتىپ جىبەرەدى. سيفرلىق پلاتفورمالار بيلىكپەن كەلىسپەيتىندەر اراسىندا جىلۋجيناپ، نارازىلىقتى ونلاين كۇشەيتۋگە قولايلى، ءبىراق ول قوعامدا كوپىر سالۋدىڭورنىنا ەل اراسىن ودان سايىن الشاقتاتۋعا بەيىل.
ادحوكراتيا جاھاندىق كاپيتاليزم بولسىن، بريتانيانىڭەۋرووداقتان شىعۋ جوسپارى بولسىن، كەز كەلگەن ماسەلەمەن كەلىسپەيتىندەردى تەزبىرىكتىرە الادى. ءبىراق، جۇرتتى جاقسى ماقساتتىڭ اينالاسىنا جيناپ، ولاردى سوعانجەتۋ جولىندا جۇمىلدىرۋ ءۇشىن الدەقايدا كوپ كۇش كەرەك.
ءساتتى نارازىلىق شاراسىناءبىر ادام بولسىن، توپ بولسىن، ايتەۋىر ىقپالدى كوشباسشى قاجەت. جانە ولار كوشەدەتۇرىپ «بيلىكتىڭ كوزىنە شىندىقتى ايتۋدان» الدەقايدا بيىك تۇرۋى ءتيىس. جاقسىباسقارىلعان ازاماتتار شىندىقتى بيلىكتىڭ وزىمەن كواليتسيا قۇرۋ ارقىلى ايتاالعاندا عانا وزگەرىس بولادى، جانە بۇل كواليتسيانى ونلاين قۇرۋ مۇمكىن ەمەس. سيفرلىققۇرالدار ساياسي تۇرعىدا ءتيىمدى ۇيىمداسۋعا ىقپال ەتە الادى. ءبىراق ول ەشقاشانونىڭ ورنىن باسا المايدى.