قازاقى جىلقى تۇقىمىن زەرتتەپ جۇرگەن پروفەسسور قىتايدا تۇرادى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ
قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمدەرى قىتايداعى بايقاۋدا جۇلدەلىورىن الدى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)
قىتايدىڭ 30 وبلىسىنان كەلگەن 21 ۇلتتىڭ 440 وكىلىقاتىسقان «حالىق اندەرى مەن ۇلتتىق كيىمدەر» فەستيۆالىندە قازاق ۇلتىنىڭ حالىقءانى مەن ۇلتتىق ناقىشتاعى كيىم ۇلگىلەرى جۇلدەلى ورىنداردى جەڭىپ الدى، دەپحابارلايدى قىتايلىق kazakcnr.com سايتى.
دەرەككوزگەقاراعاندا، فەستيۆال قىتايدىڭ موڭعول- تيبەت اۆتونوميالى وبلىسىندا وتكەن. «حالىقاندەرى مەن ۇلتتىق كيىمدەر» فەستيۆالىنە قىتايدىڭ ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭوكىلدەرى قاتىسىپ، قازاق ۇلتىنىڭ كيىم مادەنيەتى مەن ءان ونەرىن ۇلكەن ساحناداكورسەتىپ، ءار ۇلت ماماندارى مەن كورەرمەن حالىقتىڭ قىزۋ قولداۋىنا بولەندى. ەكىكۇنگە جالعاسقان فەستيۆالدە ۇلتتىق كيىمدەر بايقاۋى بويىنشا قازاقتىڭ ۇلتتىقناقىشتاعى كيىم ديزاينەرلەرى 2- دارەجەلى جۇلدەگە، ال حالىق اندەرى بايقاۋىبويىنشا، ءداستۇرلى انشىلەر ءابدىباقىت سۇلتانبەك ۇلى، تىلەۋقابىل سارسەنبەك ۇلى،دينا ازات قىزى سەكىلدى قاتىسۋشىلار «حالىق اندەر جۇلدىزى» سىيلىعىنا يە بولدى»، -دەپ جازادى CNR.
تاشكەنتتەرەسەيدىڭ ۇلى كنيازى رومانوۆقا قاتىستى قۇجاتتار تابىلدى - ء«وزا» اقپاراتتىقاگەنتتىگى
جاقىندا وزبەكستان استاناسى تاشكەنت قالاسىندا وتكەنعاسىر تاريحىن مەڭزەۋشى وتە قۇندى تاريحي قازىنالار تابىلعان ەدى. ولاردىڭقاتارىندا رەسەيدىڭ ۇلى كنيازى رومانوۆقا جانە شىعىس تۇركىستان ولكەسىنە قاتىستىقۇجاتتار بار ەكەنى انىقتالدى، دەپ حابارلايدى وزبەكستاننىڭ «ءو ز ا» مەملەكەتتىكاقپاراتتىق اگەنتتىگى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، بۇل تاريحي قازىنا ورتالىقازيا ايماعىندا تابىلعان سوڭعى جىلدارداعى وتە قۇندى جادىگەردىڭ ءبىرى بولعانىءسوزسىز. ويتكەنى بۇل قازىنا قۇرامىندا رەسەي يمپەرياسىنا تىكەلەي قاتىسى باربولعان ۇلى تۇلعالارعا تيەسىلى زاتتارمەن قاتار، رەسەي يمپەرياسى تاراپىنان قۋعىنسۇرگىنگە ۇشىراعان شىعىس تۇركىستاننىڭ بەلگىلى تۇلعالارى (جاديتتەر) جازىپقالدىرعان قولجازبالار جانە قۇندى كارتالار دا ۇشىراستى.
سونىمەن بىرگە الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى ءال فارابي مەنشىعىستىڭ ۇلى ويشىلى حام شايىرى الىشەر ناۋايدىڭ اتىمەن بايلانىستى قۇندىقۇجاتتاردىڭ دا ساقتالعانى عالىمدار تاراپىنان وتە قىزۋ تالقىعا تۇسكەن.
بۇل اتاۋلى قازىنانى وزبەكستان ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ4-كۋرس ءبىتىرۋشىسى، تاۋەلسىز ارحەولوگ، عىلىمي قىزمەتشى 23 جاستاعى مۋحاممادبابىريۋسۋپوۆ 3 جىلدىق زەرتتەۋلەرى ناتيجەسىندە تاشكەنت قالاسىنىڭ ورتالىعىنداعى ەسكىعيماراتتاردىڭ بىرىندەگى جەرتولەسىنەن تاپقان.
قازاقى جىلقى تۇقىمىن زەرتتەپ جۇرگەن پروفەسسور - «ورتالىقحالىق راديوسى» (CNR)
قىتايلىق kazakcnr.com سايتىندا قىتايدا تۇراتىنقانداسىمىز، سول ەلدە قازاق جىلقىسىن زەرتتەپ جۇرگەن عالىم، «تارىم»ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزى تۋرالى ماقالا جارىق كوردى.
قۋاندىق كوبەن ۇلىنىڭ «تاكلا- ماكاندا تامىر تارتقانعىلىم دوكتورى» اتتى ماقالاسىندا، اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قازاقجىلقىسىن زەرتتەپ جۇرگەن بەلگىلى عالىم گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزىنىڭ ءومىربايانى مەنەڭبەك جولى، جەتىستىكتەرى تۋرالى جازىلعان.
«گىمىڭگۇلمۇقانتاي قىزى - 1971-جىلى ق ح ر- دىڭ تارباعاتاي ايماعى تولى اۋدانىندا تۋعان.قىتايدىڭ تارىم ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مال شارۋاشىلىعى عىلىم- تەحنيكا ينستيتۋتىنداءبىلىم العان. ول انا تىلىنەن بولەك قىتاي، ورىس، ۇيعىر تىلدەرىن جەتىك مەڭگەرگەن.گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزى 18 جىلدان بەرى جىلقى تۇقىمىن زەرتتەۋمەن اينالىسىپكەلەدى. ول قىتايداعى قازاقى جىلقىدان قان الۋ، ولشەۋ، تاريحىن، گەندىك ءتيپىن،قاسيەتىن ايىرۋعا دەيىن زەرتتەۋ ارقىلى ءبىرقاتار ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەن.سونىڭ نەگىزىندە جىلقى تۇقىمىن زەرتتەۋشىلەرگە جانە مەملەكەتتىك جىلقى شارۋاشىلىققوعامىنا بايىرعى جىلقى تۇقىمىن قورعاۋ، دامىتۋ جايلى قۇندى ۇسىنىس، ءوتىنىشبەرگەن. ال 2000 -جىلدارى قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە بارىپ جىلقىشارۋاشىلىعىن زەرتتەۋمەن شۇعىلدانىپ، ءبىلىمىن، ءىس- تاجىريبەسىن مولايتۋعا دەنقويعان»، - دەپ جازادى اۆتور.
اتالعانماقالادا، گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزىنىڭ زەرتتەۋ ەڭبەكتەرىندە قازاقى اۋىل جىلقىلارىنماستەك، شەگىنگەن تۇقىم دەگەن سياقتى كەرەناۋ، تەرىس پىكىرلەرگە قارسى دالەلدىدايەكتەر ۇسىنىلعانى جازىلعان. سول ارقىلى عالىم جۇرتتىڭ نازارىن جەرگىلىكتىجىلقىعا كوڭىل بولۋگە اۋدارعان.
«گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزى قازاقى جىلقى تۇلىگىنىڭكەلەشەگى ءۇشىن الىس ساپارلارعا شىعىپ، ۇلكەن ىزدەنىستەر جاسادى. التاي،تارباعاتاي، باركول، موري، سانجى وڭىرىندە تىنباي زەرتتەۋ جۇرگىزدى. ولتارباعاتايدىڭ تولى اۋدانى مەن التايدىڭ شىڭگىل اۋدانىنداعى شۇبار جىلقى جانەكوكتوعاي، قابا اۋداندارىنداعى اقبوز جىلقى، جيرەن جىلقى، الا جىلقى سەكىلدى جىلقىتۇقىمدارىنىڭ بايىرعى قازاق جىلقىسىنىڭ ەرەكشە ءتۇرى ەكەنىن بايقاپ ونى قورعاۋ،قۇتقارۋ جۇمىستارىن قولعا الدى. عالىمنىڭ وسى تاقىرىپتا جازعان عىلىمي ەڭبەكتەرىقىتاي جىلقى قوعامى مەن قىتاي عىلىم اكادەمياسىنىڭ جوعارى باعاسىنا جانە قولداۋىنايە بولعان. گ. مۇقانتاي قىزى 2014 -جىلى «قىتاي جىلقى شارۋاشىلىعى» اتتى وقۋلىققا«قىتايداعى قازاقى جىلقى تۇقىمى» دەگەن ەكى تاراۋدى ەنگىزۋگە ءوز ۇلەسىن قوسقان.سونداي- اق، 40 تان استام عىلىمي ماقالالارى قىتايداعى باسىلىمداردا جاريالانسا، 5ماقالاسى حالقارالىق جاراتىلىستانۋ عىلىمىنا ارنالعان بەدەلدى باسىلىمدا جارىقكورگەن. ەكى تاقىرىپتاعى عىلىمي ەڭبەگىنە پاتەنت العان»، - دەپ جازادى اۆتورماقالاسىندا.
شىڭجاڭنان قازاقستانعا تۇڭعىش جۇك ۇشاعى قاتىنادى -«جەنمين جيباو» (People Daily)
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءۇرىمجى قالاسىنانقازاقستاننىڭ الماتى قالاسىنا تۇراقتى قاتىنايتىن جۇك ۇشاعى العاشقى رەيسىن 4 -شىلدە كۇنى ءساتتى ورىندادى، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.
«4 - شىلدە كۇنى ق ح ر شىڭجاڭنىڭ ورتالىعى ءۇرىمجىقالاسىنان شىققان 757-200 بوينگ جۇك ۇشاعى ءبىر جارىم ساعات ۇشىپ قازاقستاننىڭالماتى قالاسىنا ءساتتى قوندى. ۇشاققا «شىڭجاڭ جۇڭحى زات اينالىمى» ج ش س- نىڭحالىقارالىق پوشتا جۇكتەرى تيەلگەن. ءۇرىمجى- الماتى جۇك ۇشاق جولىنىڭ اشىلۋى، شىڭجاڭدىق ساۋدا كاسىپورىندارىنىڭ،كومپانيالاردىڭ ورتالىق ازياعا جانە قىتاي - ەۋروپاعا «كەڭىستىك كوپىرىن» سالۋىنىڭ جارقىن باستاماسى. سونداي- اق،شىڭجاڭ ولكەسىنىڭ ەكونوميكاسىن دامىتۋعا سەرپىندى كۇش بەرەدى»، - دەپ جازادىPeople Daily.
قازاقستان يران مەن پارسى شىعاناعى ەلدەر اراسىنداعىساۋدا ۇدەرىسىن جەڭىلدەتتى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى
يراننىڭ وڭتۇستىگىندەگى باندار- ابباستاعى قازاقستاننىڭكونسۋلدىق ءبولىمىنىڭ باسشىسى قازاقستاننىڭ يراننىڭ وڭتۇستىك وبلىستارى مەن پارسىشىعاناعى جاعالاۋىنداعى ەلدەر اراسىنداعى ساۋدا ۇدەرىسىن جەڭىلدەتكەنى تۋرالىحابارلادى، دەپ جازادى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
ي ر ن ا اقپارات اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە، باندار-ابباستاعى قازاقستاننىڭ كونسۋلدىق ءبولىمىنىڭ باسشىسى يراننىڭ بۋشەھر وبلىسىنىڭەكونوميكا سالاسىنداعى بەلسەندىلەرىمەن كەزدەسكەن. وندا ول: «قازاقستان مەن پارسىشىعاناعى ايماعى ەلدەرى اراسىنداعى ساۋدا ىستەردى جەڭىلدەتەتىن ترانزيت تەرمينالىىسكە قوسىلادى. قازاقستاننىڭ قىتاي مەن رەسەي سىندى حالقى كوپ ەلدەردىڭ ورتاسىنداورنالاسۋى باسقا ەلدەردى قازاقستانمەن ساۋدا ىنتىماقتاستىق ەتۋگە تارتىمدى ەتەتىنفاكتور بولىپ تابىلادى. قازاقستان يراننىڭ ونىمدەرىن قىتايعا ەكسپورتتاۋعا كومەكتەسەتىنقولايلى جاعدايعا يە»، - دەدى.
ىستانبۇلەۋروپانىڭ ەڭ قوناقجاي قالاسى اتاندى - TRT
ىستانبۇل ەۋروپانىڭ ەڭ قوناقجاي قالاسى اتاندى. قالا 10ۇپايدىڭ 8,6-سىن جينادى، دەپ جازادى تۇركيا راديوتەليەۆيزيا مەكەمەسىنىڭ پورتالى.
اتالعاندەرەككوزدىڭ مالىمەتىنشە، شۆەيتسارياداعى باسەل قوعامدىق جانە ەكونوميكالىقينستيتۋت تاراپىنان «الەمدىك الەۋمەتتىك كاپيتالدى باقىلاۋدىڭ 2019» ەسەبىجاريالانعان. ينستيتۋت «الەۋمەتتىك كليمات، ادامدار اراسىنداعى سەنىم،ەكونوميكالىق ۇنەمدەۋ ساياساتتارىنىڭ قابىلدانۋى، سالىق تولەۋ تالابى، جەرگىلىكتىەكونوميكاعا ينۆەستيتسيا، قول ۇشىن بەرۋ، دوستىق جانە قوناقجايلىق» تاقىرىپتارىنداينتەرنەت قولدانۋشىلارىنا سۇراق قويىپ، باعا بەرۋىن سۇراعان.
وسىعان ورايمەملەكەتكە سالىقتارمەن ورتاق قارجى قامداۋ تاقىرىبىندا تالاپتى ەلدەر تىزىمىندەتۇركيا 6,6 ۇپايمەن، گەرمانيا (6,4)، فرانسيا (5,1) جانە يتاليادان (5) الداكەلدى. وسى تاقىرىپتا ەڭ جوعارى باعا قىتايعا بەرىلدى. قىتاي مەملەكەتكە قولداۋبەرۋ تاقىرىبىندا 10 ۇپاي جينادى. قوناقجايلىق كريتەريىندە جاپونيا مەن گرەكيا 10ۇپايدان الدى. تۇركيا بولسا 8,1 ۇپايمەن ەۋروپاداعى ەڭ قوناقجاي ەلدەردىڭ ءبىرىاتاندى.
ەل رەتىندە قوناقجايلىق ۇپايى يسپانيادا 7,7، رەسەيدە7,6، گوللانديادا 6,8، فرانسيادا 5,5 جانە يزرايلدە 2.
15 ميلليون تۇرعىن سانىمەن ەۋروپانىڭ ەڭ ءىرى قالاسىىستانبۇل 8,6 ۇپاي الىپ، قۇرلىقتىڭ قوناقجاي قالاسى اتاندى. قوناقجاي قالالاراراسىندا پاريج 8، ماسكەۋ 7,5 جانە بەرلين 5,3 ۇپاي العان.
اۆتور: باقىتجول كاكەش