قوناقتى كۇتۋ مادەنيەتى
قوناقجايلىق - قوناعى ايتپاي قوناتىن، كورشىسى ايتپاي كىرەتىن حالقىمىزدىڭ قانىنا سىڭگەن داستۇرلىك ادەبى. قوناققا ءۇيدىڭ ءتورىن، استىڭ ءدامدىسىن ۇسىنىپ، سوعان ءبىر جاساپ قالۋ - ەجەلدەن كەلە جاتقان ەسكى سالتىمىز. قوناقتى اق جارقىن كوڭىلمەن جاقسىلاپ كۇتۋ كورەگەندىلىك، ادامگەرشىلىك، ازاماتتىق قانا ەمەس، ءتىپتى مىندەت بولعان.
مەيمان كەلمەيتىن ءۇي كوڭىلسىز ءارى سۋىق كورىنەدى. سول ءۇشىن مەيمان كەلگەن ءۇي ءىشى قۋانىپ، تۇگەل اياعىنان تىك تۇرىپ، قارسى الادى، قولىنان كەلسە مال سويىپ، كورشى- قولاڭدى قوناقتىڭ قۇرمەتىنە شاقىرادى.
«كەلگەنشە قوناق ۇيالادى، كەلگەن سوڭ ءۇي يەسى ۇيالادى» دەگەندەي، قوناق ءۇي يەسىنە، اسىرەسە، قازان- وشاق يەسى بولىپ تابىلاتىن ايەل ادامعا سىن. سوندىقتان ايەلدەر، ۇيات بولىپ جۇرمەسىن دەپ، بارلىق ءدامدى اس- سۋىن قوناققا ارناپ ساقتايدى. كورپە- جاستىق، ىدىس اياق، سۇلگى- ورامالعا دەيىن ءتاۋىرىن شىعارادى. «قوناق از وتىرىپ، كوپ سىنايدى»، ونىڭ ءوزى كەيىن ەل- جۇرتقا تارالادى، كەيدە كىسى بەتىنە سالىق بولاتىن اڭگىمەگە اينالادى دەپ، قوناق كۇتۋگە ەرەكشە ءمان بەرىلەدى.
قوناق كۇتۋدىڭ ەرەجەسى:
جايعان داستارحانىڭىز جيناقى، ادەمى بولسىن.
قوناقتىڭ مازاسىن الاتىن نەمەسە كوڭىلىنە كەلەتىن اڭگىمەنى ايتپاڭىز.
وكىندىرەتىن جاعدايدىڭ بولماۋىن قاداعالاڭىز.
قوناق باردا وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ءوزارا نە باسقا بىرەۋلەرمەن سوزگە كەلىپ رەنجىسۋىنە بولمايدى.
تىمىرايىپ ۇندەسپەۋى، قاباقتارى قاتۋلى، جۇزدەرى تۇنەرىڭكى بولۋى، بالا-شاعاعا اقىرىپ جەكىرۋشىلىك قوناقتى جاقتىرماعاندىق رەتىندە باعالانىپ، ادەپسىزدىك، كورەگەنسىزدىككە سانالادى.
قازاق حالقى اتام زاماننان بەرى قوناقجاي حالىق بولعان. قوناقتى شىن كوڭىلىڭىزبەن قابىلداپ جىلى جۇزبەن شىعارىپ سالعان. «مەيمان - اتاڭنان دا ۇلكەن» دەيتىن ماقال حالىقتىڭ قوناقتىڭ مارتەبەسى مەن وعان كورسەتىلۋگە ءتيىستى سىي قۇرمەتكە يناباتتىلىق تۇرعىسىنان قارايتىنىن كورسەتەدى.
«قۇتتى قوناق كەلسە، قوي ەگىز تابادى» دەمەكشى، كەلگەن قوناقتارىڭىزدان قۇت دارىپ، شاڭىراقتارىڭىزدان سىيلى قوناق ۇزىلمەسىن.