ەڭ كونە كاسىپ
قازاقتا ابدىراپ ساسقالاقتاعان ادامعا قاتىستى ايتىلاتىن «جىنىنان ايىرىلعان باقسىداي» دەگەن تىركەس بار.
تەڭەۋدىڭ ءمانى باقسى اتاۋلى، جىن شاقىرسا دەلەبەسى قوزىپ كەتەرىنە دالەل سىندى. شاماندىقتىڭ بەلگىسى سانالاتىن وسى باقسىلىق ءداستۇر ەڭ كونە كاسىپ ەكەنىن بىلەسىز بە؟
شاعاتاي تىلىنەن اۋدارعاندا، «باقشى» ءسوزى تىلسىم الەممەن بايلانىس جاساي الاتىن، تاۋىپتىك، بالگەرلىك، ساۋەگەيلىك قاسيەتى بار ادام. ءسىز بىلمەگەن تاعى ءبىر دەرەك، باقسىلىقپەن تەك ەر ادامدار اينالىسپاعان.
ايەل باقسىنى قازاق حالقىمىز «ەلتى» دەپ اتاعان. باقسىلارعا ءتان ايرىقشا قاسيەتتەردىڭ ءبىرى - ەمشىلىك. شىعۋ تاريحى وتقا تابىنۋ مەن شاماندىقپەن تىعىز بايلانىستى پسيحولوگيالىق ەمدەۋ تاسىلدەرىن ءار ەلدىڭ باقسىلارى سول حالىقتىڭ وزىنە ءتان ادىستەرىن ارقىلى قولدانعان. مىسالى، قازاق باقسىلارى قوبىزدا ويناپ، زارلى نە قاھارلى ءۇن، اۋەندەر شىعارۋ، تۇسىنىكسىز جىر جىرلاۋ، «جىنىن شاقىرىپ» زىكىر سالۋمەن اينالىسقان.
گارۆارد جوعارى ونەر مەن عىلىم مەكتەبىنىڭ زەرتتەۋشىسى مانۆير سينگح ەجەلگى تايپالاردىڭ پىكىر بويىنشا باقسىلار ادامدار تاعدىرىن بولجاپ، بالەنى قاشىرعان دەگەن پىكىردە.
كوشپەندىلەر تاريحىنداعى باقسىلار ورنىن ءبىلۋ ءۇشىن شەت ەل عالىمدارىنىڭ پىكىرىنە سۇيەنگەن ورىنسىز. سەبەبى، حالىقتىق مۇرالاردىڭ وزىندە- اق شاراباس، قوراباي، كوكامان، ەر دومباي، دوسىباي، جيرەنتاي جانە ت. ب. كوپتەگەن جىن اتتارى اتالادى. ميفولوگيالىق بۇل كەيىپكەرلەردىڭ بار ەكەنىنە كەپىل جوق. الايدا العاشقى مەديتسينا العىشارتى تالاي زۇلماتتا دالا جۇرتىن اجالدان اراشالاعانى حاق.
«اڭقاۋ ەلگە ارامزا مولدا» دەيدى دانا حالقىمىز. بۇگىندە قانمەن بەرىلىپ، ارقالىعا قوناتىن كيەلى كاسىپپەن كولدەنەڭ كوك اتتى اينالىسىپ جۇرگەنىنە ءسىز بەن ءبىز كۋامىز. سوندىقتان ادام سەنىمىن پايدالانىپ پايداعا كەنەلگەندەردەن دە اۋلاق جۇرگەن دۇرىس بولار. ال ءسىز باقسىلار قاسيەتىنە قانشالىقتى سەنەسىز؟