قاسىم حان بابىر سۇلتانعا قالاي كومەكتەستى؟

 استانا. قازاقپارات - قازاقتىڭ ۇلى حانى، ۇلتتىق مەملەكەتتىلىكتىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى ءاز-جانىبەك حاننىڭ ورتانشى بالاسى قاسىم حان جاس كەزىندە بابىر سۇلتانعا موعول يمپەرياسىن قۇرۋعا كومەكتەسكەنى كوپ جازىلا بەرمەيدى.

ناقتى ايتقاندا قاسىم حان قايتىس بولار الدىندا قوبىلاندى باتىر جاساعىن جىبەرىپ، دەلي سۇلتاندىعىن جاۋلاپ الۋعا كومەكتەسكەن.

بابىر پاديشاھ 12 جاسىنان باستاپ جەتىم قالعان. ءبىراق وعان قاراماستان ساياسي ومىرگە ەرتە ارالاستى. وعان تۋعان اعاسىمەن سامارقان ءۇشىن كۇرەسۋ كەرەك بولدى. ءبىراق مۇحاممەد شايباني سامارقان ءۇشىن سوعىستا ەكى اعايىندىنى تاقتان تايدىرىپ، بابىر سۇلتاندى ءبىر توپ اسكەرىمەن ەلدەن قاشۋعا ماجبۇرلەدى. كەيىننەن، كىشكەنتاي گەرات كنيازدىگىن باسقارعان بابىر كابۋل قالاسىن باسىپ الۋعا قاسىم حاننان كومەك سۇراپ، وعان حات جازادى. ول كەزدە گەرات كنيازدىگى دەلي سۇلتاناتتىعىنا سىياقى بەرىپ تۇراتىن ەدى.

بابىر پاديشاھتىڭ كومەگىن قاسىم حان قولدادى. سەبەبى، ولاردىڭ ورتاق جاۋى مۇحاممەد-شايبانيدى جەڭۋ قاسىم حانعا ءتيىمدى ەدى. 1504 -جىلى قاسىم حاننىڭ بەس مىڭ اسكەرىمەن كابۋل قالاسىن بابىر وڭاي جاۋلاپ الدى. وسى وقيعادان سوڭ مۇحاممەد شايباني شىنىمەن دە قازاق حاندىعىن جونىمەن قالدىردى. بابىردىڭ جەڭىسىنەن كەيىن قاسىم حان بايلىققا كەنەلدى. باي-فەودالداردىڭ اراسىندا ۇلكەن ماداققا كەنەلدى. 1509 -جىلى بابىر قايتادان قاسىم حاننان كومەك سۇرادى. بۇل جولى ول دەلي سۇلتاناتىن جاۋلاپ الماقشى بولدى. وسى كەزدە تاقتا قارتايعان يبراگيم شاھ لودي وتىرعان بولاتىن.

ول كەزدە قاسىم حاننىڭ قول استىندا ءۇش ءجۇز مىڭعا جۋىق اسكەرى بولاتىن. سوندىقتان قاسىم حان بابىر سۇلتانعا كومەككە اسكەر جىبەرۋ ەش قيىندىق تۋدىرمادى. بۇعان دەيىن ول مۇحاممەد شايبانيمەن تاتۋلاسىپ، يراننىڭ سەفيەۆيد اۋلەتىنىڭ حوراسان قالاسىن باسىپ الۋعا كومەكتەسىپ، سەگىز مىڭ اسكەر كومەككە بەرگەن بولاتىن.

قوبىلاندى باتىر باستاعان سەگىز مىڭ اسكەر بابىر سۇلتانعا كومەككە جولعا اتتانادى. وسى جورىقتان قوبىلاندى باتىر جەتى جىلدان كەيىن ءبىراق ورالادى. جورىق كەزىندە قوبىلاندى باتىر قاسىم حاننىڭ ءولىمى تۋرالى حابار ەستيدى. قاسىم حاننىڭ ولىمىنە قاراماستان بابىر سۇلتان وزىنە دەليدى جاۋلاپ الۋعا مىقتى رادجا سانگراما سينگحانى شاقىرادى.

1526 -جىلى پانيپاتي (دەلي قالاسىنان 90 شاقىرىم) جەرى ءۇشىن شايقاستا ون بەس مىڭ سارباز الپىس مىڭعا جۋىق دەلي سۇلتاناتىنىڭ اسكەرىمەن شايقاسادى. دەلي سۇلتاناتىندا قوسىمشا جۇزگە جۋىق ءپىل بولعان. شايقاستا بابىر سۇلتاننىڭ اتتى اسكەرىنە يبراگيم شاھتىڭ پىلدەرى قارسى شىعادى. ءبىراق بابىر ءوزىنىڭ بويىندا اسكەري تاكتيكانى جاقسى بىلەتىن قاسيەتى بولعان. ءپىلدى اسكەرگە قارسى ماملۇك- مىلتىقشىلارىن دايىنداعان.

مىلتىقتىڭ داۋىسىنان سەسكەنىپ پىلدەر ارتقا قاراي اسكەرىمەن قوسا قاشادى. بابىر سۇلتان جەڭىستەن كەيىن ءوزىنىڭ قولباسشىلارىنا بارلىق قارسى شىققان يبراگيم شاھ اسكەرىنىڭ باستارىن شاۋىپ تاستاۋعا بۇيرىق بەرەدى.

وسىلايشا بابىر سۇلتان دەلي سۇلتاناتىن جاۋلاپ الىپ، موعول يمپەرياسىن قۇرادى. وسى جورىقتان كەيىن قوبىلاندى باتىر بايلىققا كەنەلىپ، ءۇندى ايەلىمەن ەلگە ورالادى. قوبىلاندى باتىر جىرىندا بۇل تاريحي جورىق قىزىل باستى قازان اڭگىمەسى رەتىندە ساقتالعان.