كۇن ساناۋ قاعيداسى

 استانا. قازاقپارات - كۇن ساناۋ - حالىقتىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان كۇن جۇيەسىندەگى ەسەپتىك قاعيداسى.

شىعىستىق ەجەلگى عىلىمدىق تاسىلگە سايكەس قازاق حالقى دا كۇن ساناۋدى سەنبىدەن باستايدى. كۇن ساناۋ جەتى كۇننەن ەسەپتەلىپ ونى ءبىر جۇما، جەتى نەمەسە اپتا دەپ اتايدى. ۇلتتىق ۇعىمدا ءار كۇننىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، قاسيەتى نەمەسە عۇرىپتىق قاعيداسى بار.

1-كۇن - دۇيسەنبى. قازىرگى ەسەپپەن العاندا اپتانىڭ باسى. ءبىزدىڭ حالقىمىز ءۇشىن جاقسى كۇن دەپ باعالانادى. ءار ادام جۇمىسىن تابىستى اياقتاۋعا كۇش سالادى. بۇل كۇنى ساپارعا شىققان، ساۋدا جاساعان ادامنىڭ جولى بولادى. قۇرىلىس ءۇشىن دە ءساتتى كۇن. تىرناق العان ادامنىڭ اقىل- ويى ارتادى، كۇش قۋات قوسىلادى. دۇيسەنبى كۇنى جاراتىلعان بالا اقىلدى، سەرگەك بولادى. دۇيسەنبىدە جەر مەن كوك جاراتىلعان.

2-كۇن - سەيسەنبى. ءساتسىز كۇن دەپ سانالادى. بۇل كۇنى قازاقتار جولعا شىقپايدى. توي وتكىزبەيدى، نەكە قيمايدى، ءىس باستامايدى. ءقاۋىپ- قاتەردەن ساقتانىپ جۇرەدى. دەگەنمەن ءتيىستى ەڭبەكتەن، باستاعان جۇمىسىنان قول ۇزبەيدى.

3-كۇن - سارسەنبى. «سارسەنبىنى ءساتتى» دەپ قازاقتار جوعارى باعالايدى. بۇل كۇنى بالا تۋسا وعان مىندەتتى تۇردە سارسەنباي، سارسەنگۇل دەپ ات قويادى. ويىن- كۇلكى، يگىلىكتى جاقسى ىستەرىن (كوشۋ، جولعا شىعۋ ت. ب. ) وسى كۇنى باستايدى. تىرناق، شاش الۋعا بولمايدى، پەيىل بۇزىلادى. سۋ، ءتۇرلى وسىمدىكتەر وسى كۇنى پايدا بولعان. بۇل كۇنى وتىرعىزىلعان وسىمدىكتەر، جەمىستەر، اعاشتار تەز وسەدى. سەبىلگەن ەگىن بىتىك بولادى.

4-كۇن - بەيسەنبى. مۇسىلمان ەلدەرى ءۇشىن قاسيەتتى كۇننىڭ ءبىرى. قازاقتار بۇل كۇنى جۋىنىپ، تازارىپ، ادەپ ساقتاپ، وزدەرىن رۋحاني جاعىنان دا تازا ۇستايدى. ادامگەرشىلىك پارىزىن، العان قارىزىن وتەۋگە تىرىسادى.

ءارۋاقتاردى ەسكە الادى، قۇران وقيدى، مەشىتكە بارادى. مىندەتتى جۇمىستارىن ادالدىقپەن اتقارادى. تىرناق العان ادامنىڭ اۋرۋى كەتەدى، دەنى ساۋ بولادى. شىن تىلەگەن تىلەك قابىل بولادى. بەيسەنبىدە جاراتىلعان بالا اقىلدى بولىپ تۋادى.

5-كۇن - جۇما. قاسيەتتى كۇن. بۇكىل مۇسىلمان قاۋىمى ءۇشىن ماڭىزى جوعارى. جۇمادا ءارۋاقتار ءار ۇيدەن دۇعا دامەتەدى. سوندىقتان ءار ءۇي ءارۋاقتارعا ارناپ شەلپەك ءپىسىرىپ، قۇداي نان بەرىپ، ومىردەن وتكەن اتا-انا، تۋعان-تۋىسقاندارىنا ارناپ، اتىن اتاپ دۇعا وقيدى. مەشىتكە بارادى. جۇمادا تىرناق العانداردىڭ داۋلەتى ارتادى. بۇل كۇنى جاراتىلعان بالا عالىم، ونەرلى، ونەگەلى بولادى.

6-كۇن - سەنبى. حالىق ۇعىمىندا ءساتتى، جاقسى كۇندەردىڭ ءبىرى. ءار وتباسى، ءار ادام الاڭسىز ەڭبەك ەتەدى. باتا قابىل بولاتىن كۇن. اڭشىلاردىڭ جولى بولاتىن كۇن. تىرناق الۋعا بولمايدى. پاسىق، اقىلسىز، زالىم بالا جاراتىلادى.

7-كۇن - جەكسەنبى. بۇل كۇنگە قاتىستى قاعيدالار مەن ىرىمدار قازاقتا كوپ ايتىلمايدى. حالىق قاتارداعى كۇندەردىڭ ءبىرى دەپ ەسەپتەيدى. بۇل كۇنى قۇرىلىس باستالسا، ءساتتى ءارى تەز بىتەدى. تىرناق العان ادامنىڭ داۋلەتى قاشادى.

كۇن ساناۋ ۇعىمىندا حالىق ءار كۇننىڭ اتىن ايتپاي- اق، وتكەن كۇندەردى كەشە، الدىڭعى كۇندەر دەپ نەمەسە كەلەسى كۇندەردى ەرتەڭ ارعى كۇنى، ونىڭ ارعى كۇنى دەپ تە اتاي بەرەدى. بۇل اركىمگە تۇسىنىكتى.

ءار كۇننىڭ قاسيەتى وسىنداي. «اللانىڭ كۇنىنىڭ ءبارى ءسات»، - دەپ حالىق ءدىل ايتقانداي، ءار كۇننىڭ ادامزات بالاسى ءۇشىن ءوز ءمان- ماڭىزى بار. تەك ءار ادام، ءار مۇسىلمان اتالعان كۇندەردىڭ قادىرى مەن قاسيەتىن ەستە ۇستاپ جۇرسە بولعانى.