ەۋرووداقتىڭ ىدىراۋى مۇمكىن بە؟
سەبەبى ولار بريۋسسەلدىڭ ايتقانىمەن كەلىسپەي وتىر. كەشە عانا ەۋروپارلامەنت باسشىسى جان- كلود يۋنكەر «ەۋروپا بىرىگۋى كەرەك» دەپ ەدى. ال بۇگىن بوسقىندارعا بايلانىستى وداققا مۇشە مەملەكەتتەر اراسىندا داۋ تۋىندادى.
ۆەنگريا بيلىگى ءوزىنىڭ ميگرانتتارعا قارسى ساياساتىمەن بۇرىننان تانىمال. دەگەنمەن، نيدەرلاندتىق ساياساتكەر دجۋديت سارگەنتينيدىڭ ەۋرو پارلامەنت الدىنداعى بايانداماسى وتقا ماي قۇيعانداي بولدى. ول ءوز سوزىندە ۆەنگريا بيلىگىن جەردەن الىپ، جەرگە سالدى. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، ەلدە كونستيتۋتسيا، سايلاۋ جانە سوت جۇيەسى دۇرىس جۇمىس ىستەمەيدى. ءسوز ەركىندىگى جوق. ازاماتتىق قوعامعا قىسىم كورسەتىلىپ كەلەدى. مۇنداي بيلىگى بار ەل ەۋرووداقتىڭ قاعيداتتارىنا ساي كەلمەيدى.
دجۋديت سارگەنتيني، نيدەرلاندتىق ساياساتكەر:
- ۆەنگريا ەۋرووداق قۇرىلۋىنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارىن قاتاڭ بۇزىپ كەلەدى. بۇعان الداعى ۋاقىتتا جول بەرۋگە بولمايدى.
تاياق جەرگە تاستالدى. داۋىس بەرۋ باستالدى. ەلدى دۇرلىكتىرگەن مۇنداي باياندامادان سوڭ ەۋروپارلامەنت دەپۋتاتتارى ۆەنگرياعا قارسى سانكسيا سالۋعا كىرىستى. سول ارقىلى بۋداپەشتتى داۋىس بەرۋ قۇقىعىنان ايىرماق. سونىمەن «448 دەپۋتات ۆەنگريا جازاسىن تارتسىن» دەدى. ال 197- ءسى بۇل ايىپتىڭ ورىنسىز ەكەنىن العا تارتۋدا. 48 ەۋرو دەپۋتات «سەن تيمەسەڭ، مەن تيمەنىڭ» كەبىن كيىپ، ءۇنسىز قالدى. ەندى بۇل جازا كۇشىنە ەنۋى ءۇشىن ەۋروپا كەڭەسى داۋىس بەرۋى كەرەك.
گابور شتير، ۆەنگريا ساياساتتانۋشىسى:
- بۇل ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن قورقىنىشتى جاعداي ەمەس. ەۋروپارلامەنتتىڭ بەرگەن داۋىسى ءبىرىنشى قادام عانا. سانكسيانى ەنگىزۋ ءۇشىن ەۋروپالىق كەڭەستە كەمىندە 22 ەلدىڭ «قولدايمىز» دەگەن داۋىسى جينالۋى كەرەك.
ءدال مۇنداي جاعداي ءبىر جىلدان بەرى پولشاعا قاتىستى دا جالعاسىپ كەلەدى. ۆەنگريالىق ساياساتتانۋشى سياقتى پرەمەر- مينيستر ۆيكتور وربان دا بريۋسسەل تاراپىنىڭ مۇنداي اركەتىنە ۇيرەنىپ قالعان. جالپى ەۋرووداق پەن ۆەنگريا اراسىنداعى داۋ نەدەن شىقتى دەسەڭىز، 2015 -جىلى ۆەنرگيا بيلىگى ميگرانتتار اعىنىن توقتاتۋ ءۇشىن سەربيامەن اراداعى شەكاراعا 155 شاقىرىمدى قۇرايتىن قورشاۋ تۇرعىزادى. ەۋرووداققا مۇشە ەلدەردىڭ ءبارى ورباننىڭ بۇل اركەتىن بارىپ تۇرعان قاتىگەزدىك دەپ ايىپتايدى. سوعان قاراماستان، وربان وسى جىلى «ستوپ سوروس» زاڭىن قابىلدادى. جاڭا ۆەنگەرلىك جۇيە بويىنشا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار بوسقىندارعا كومەك كورسەتسە، تەمىر تورعا قامالادى. وسىلايشا، ۆەنگريا بيلىگى ەۋرووداقتىڭ كوشى- قون ساياساتىنا تۇبەگەيلى قارسىلىق تانىتتى.
ۆيتور وربان، ۆەنگريا پرەمەر- ءمينيسترى:
- شىندىعىن ايتايىق. سوندا ۆەنگريا حالقى ءوز ەلىنە بوسقىنداردى كىرگىزبەگەنى ءۇشىن ايىپتى ما؟ باياندامادا ايتىلعان جالعان اقپارلار نەگىزىندە ەۋرووداق ۆەنگريا حالقىن جازالاي المايدى. ءار ەل ءوزىنىڭ ىشكى رەفورمالارى ءۇشىن وزدەرى جاۋاپ بەرەدى. زاڭسىز كوشى- قوندى جويۋ ءۇشىن ءوز شەكارامىزدى مىقتاپ كۇشەيتەتىن بولامىز. ۆەنگريا ءوز قۇقىعىن قورعايدى. ءتىپتى ەۋرووداققا قارسى شىقسا دا، ەلگە بوسقىنداردى كىرگىزبەيمىز.
وربان ءوز دەگەنىنەن قايتار ەمەس. ال ەۋرودەپۋتاتتار پروتسەسسكە بىلەك سىبانا كىرىسىپ كەتتى. كەڭەس قولداسا، بۋداپەشتكە ەۋرووداقتىڭ كەلىسىمىندەگى 7-باپ بويىنشا ايىپ تاعىلىپ، سانكسيا سالىنادى. بۇعان دەيىن ەۋروپانىڭ بىردە ءبىر مەملەكەتىنە مۇنداي جازا قولدانىلماعان.
وسى ورايدا ۆەنگريانىڭ جاقتاستارى دا تابىلا كەتتى. تەك ەۋروپارلامەنتتە عانا ەمەس، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ساياساتكەرلەردىڭ قىزۋ پىكىرتالاسى ءجۇرىپ جاتىر. ۆارشاۆا ۆەنگريانى تولىعىمەن قولدايدى. ەۋروداقتىڭ بۇل ارەكەتى دۇرىس ەمەس. كەز كەلگەن ەۋرووداققا مۇشە مەملەكەت ءوز ەلىندە، وزىنە كەرەك دەگەن رەفورماسىن جۇزەگە اسىرا الادى.
ماتتەو سالۆيني، يتاليا ۆيتسە- ءمينيسترى:
- ەۋروپالىق پارلامەنت ۆەنگريا حالقىن بۇلاي جازالاي المايدى. سول حالىقتىڭ ارقاسىندا وداقتىڭ قۇرىلعانىن ۇمىتپاۋلارى كەرەك.
ماريو بورگەدجيو، ەۋروپارلامەنت دەپۋتاتى:
- ۆەنگريا زاڭسىز كوشى- قونعا توسقاۋىل قويۋ ارقىلى دۇرىس ارەكەت ەتىپ وتىر. بوسقىنداردىڭ بارلىعى سوعىستان قاشىپ كەلىپ جاتقان جوق.
جاقتاستارىنان بولەك، ۆەنگرياعا قارسىلىعىن اشىق ءبىلدىرىپ جاتقاندار دا بار. ەۋروپا كەڭەسى بۋداپەشتتى داۋىس بەرۋ قۇقىعىنان ايىرماسا، انگەلا مەركەلدىڭ حريستيان دەموكراتيالىق وداعى ءوز بەتىنشە بۋداپەشتتى جازالاماق. ولار ەۋروپارلامەنتتەگى ەڭ اۋقىمدى «ەۋروپالىق ۇلتتىق پارتيا» قۇرامىنان «فيدەستى» شىعارىپ تاستاۋدى كوزدەپ وتىر. قىسقاسى، الەمدىك ساراپشىلارىنىڭ ايتۋىنشا، ەۋروپاداعى قازىرگى ماسەلەلەردىڭ سوڭى ەۋرووداقتىڭ ىدىراۋىنا اكەلىپ سوعۋى مۇمكىن.
www.24.kz