جاپوندىق ارحەولوگ: قاراعاندى ايماعى ۇلى تەمىرجولدى تۇسىنۋدە وتە ماڭىزدى
فورۋمدا جاپوندىق عالىم قازاقستان، رەسەي جانە التايداعى تەمىر بالقىتۋ تۋرالى ءوزىنىڭ زەرتتەۋلەرىنىڭ ناتيجەلەرىمەن ءبولىستى. بۇل تۋرالى قاراعاندى وبلىسى اكىمدىگىنىڭ رەسمي سايتىندا حابارلاندى.
«قاراعاندى وبلىسىنا جاسالعان ەكسپەديتسيالاردا تاجىريبەم بار. مەندە الات ەلدى مەكەنىندەگى قازبالارعا قاتىسۋ مۇمكىندىگى پايدا بولدى. ول ەجەلگى مەتاللۋرگيا بويىنشا تاماشا ەكسپەديتسيا بولدى. قاراعاندى ايماعى تەمىر ءوندىرىسى تەحنولوگياسىنىڭ تاريحىن تۇسىنۋدە، ۇلى تەمىرجولىن ۇعىنۋدا وتە جوعارى ماڭىزعا يە دەپ ايتار ەدىم»، - دەيدى ياسۋيۋكي مۋراكامي.
جاپوندىق عالىم قازاقستاندىق ارىپتەستەرىمەن سەرىكتەستىكتى جالعاستىرۋدى كوزدەپ وتىر.
«بۇل سيمپوزيۋمعا قاتىسۋ مەن ءۇشىن وتە ماڭىزدى. سەبەبى مەن قازاقستاندىقتارعا، قاراعاندى وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا بەلگىلى ءبىر نەگىزدەمەلەر جاساعىم كەلەدى. الات شاتقالى تەمىر بالقىتۋ جۇرگىزىلگەن ەجەلگى جەرلەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. جانە دە بۇل جەردە تولىقتاي ءبىر كەزەڭدى زەرتتەۋگە بولادى، باي ماتەريال جيناۋعا بولادى. قازاقستان جانە ونىڭ ىشىندە قاراعاندى وبلىسى - ول باتىستان شىعىسقا دەيىن الەمدەگى تەمىر مەن بالقىتۋ ءىسىنىڭ ەتەك تاراتا باستاۋىن زەرتتەۋ بويىنشا نەگىزگى نۇكتەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. «تەمىر» جولى جىبەك جولى تاريحىنىڭ دامىۋىنا قاراعاندا اناعۇرلىم ەرتەرەك باستالعان. جانە دە بۇل تاريحتى تۇسىنۋگە ارنالعان ماڭىزدى ءسات»، - دەپ اتاپ ءوتتى ياسۋيۋكي مۋراكامي.
ايتا كەتسەك، 2009-جىلدان بەرى قارقارالى اۋدانىندا قولا داۋىرىندەگى الات ەلدى مەكەنىندە زەرتتەۋلەر جۇيەلى تۇردە ءوتىپ تۇرادى. كەنت تاۋلارىندا ارحەولوگتار مەتالدى بالقىتۋ تەحنيكاسى جوعارى بولعانىن دالەلدەيتىن ۇيلەر، مەتال بالقىتاتىن پەشتەر جانە باسقا دا كونە زاتتار تاپقان.
2016-جىلى ە. ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ ارحەولوگتارى جاپوندىق زەرتتەۋشىلەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، تەمىر بالقىتۋعا ارنالعان پەشتى تاپقان. 2017-جىلى عالىمدار تەمىر بالقىتۋ پەشىنىڭ مودەلىن قايتا قالىپقا كەلتىرۋ بويىنشا ارحەولوگيالىق سىناق وتكىزگەن.
بۇل زەرتتەۋلەر مەتاللۋرگيالىق تەحنولوگيالاردىڭ تۋىنداۋى تاريحىندا جاڭا بەتتەردى اشتى جانە «تەمىر» جولىنىڭ تارالۋى كارتاسىن قايتا قاراۋعا مۇمكىندىك بەردى.
3-4- قىركۇيەك كۇنى قاراعاندى مەن ساتبايەۆ قالالارىندا «ق. ي. ساتبايەۆ - تۇلعا. پاتريوت. عالىم» اتتى حالىقارالىق سيمپوزيۋم وتەتىنىن حابارلاعان بولاتىنبىز.
شارانىڭ ماقساتى - ق. ي. ساتبايەۆتىڭ عىلىمي يدەيالارى مەن مۇرالارىن جان-جاقتى تانىمال ەتۋ، سونداي-اق ەۋرازيا اۋماعىندا تاۋ-كەن ونەركاسىبى جانە ەجەلگى مەتاللۋرگيا ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ.
سيمپوزيۋمعا قازاقستان، رەسەي، ۋكراينا جانە جاپونيانىڭ جەتەكشى عالىمدارى، قوعام قايراتكەرلەرى مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى قاتىسۋدا.