جاپون ەلشىسى: قازاق كۇرەسى مەن سۋمو سپورتشىلارىن دوستاستىرعىم كەلەدى
بىرىنشىلىككە شري- لانكا، جاپونيا، يران ەلدەرى سپورتشىلارىنىڭ كەلۋى - ياعني، تاعى ءۇش مەملەكەتتىڭ قازاق كۇرەسىن مويىنداۋى قۋانتارلىق جايت. بۇعان قوسا كەشەگى چەمپيوناتقا جاپونيانىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى يتيرو كاۆاباتانىڭ ارنايى كەلۋى ۇلتتىق سپورتتىڭ ءورىسىنىڭ كەڭەيۋىنە ۇلەس قوسىپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتكەنى ايقىن. بالۋانداردىڭ بەلدەسۋىن بىرگە تاماشالاي وتىرىپ، قازاقپارات ءتىلشىسى چەمپيوناتتاعى «جاپونيانىڭ باستى جانكۇيەرىمەن» تىلدەسۋگە مۇمكىندىك العان ەدى.
- يتيرو مىرزا، قازاق كۇرەسىنەن ازيا چەمپيوناتىنا كورەرمەن رەتىندە كەلىپ وتىرعانىڭىزعا قۋانىشتىمىز. بۇل قۇرمەتىڭىزدى جاپون سپورتشىلارىمەن بىرگە قازاق كۇرەسىنە دە بىلدىرگەن قولداۋىڭىز دەپ بىلەمىز. جالپى، قازاق كۇرەسىنەن مۇنداي ءىرى تۋرنيرگە ءبىرىنشى رەت كەلىپ وتىرسىز با؟
- راحمەت. سوڭعى ۋاقىتتا قازاقستاندا ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قايتا قالپىنا كەلىپ، ورىستەپ كەلە جاتقانىنا ەرەكشە نازار اۋدارا باستادىم. سىزدەردە ازاماتتاردىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن كۇش- جىگەرىن بارىنشا جۇمساپ جاتقانىنا كۋامىن. البەتتە، مەن ءاردايىم وسىنشاما تالپىنىسپەن ەڭبەك ەتىپ جاتقاندارىڭىز ءۇشىن سىزدەرگە قۇرمەتىمدى، قولداۋىمدى بىلدىرگىم كەلەدى. ءوزىم دە جاپونيادا جەكپە- جەكپەن اينالىسقانمىن. مىنە، سوندىقتان بۇل تۇرعىدا سىزدەر ماعان وتە جاقىنسىزدار.
وتكەن جىلى استاناعا ءبىزدىڭ مەرگەندەر كەلىپ جاپوندىق ات ۇستىندە ساداق اتۋ ونەرىن «جامبى اتۋ» تۋرنيرىندە پاش ەتىپ كەتكەن. وسىدان كەيىن- اق مەن قازاق كۇرەسىنە باسا نازار اۋدارا باستادىم. سەبەبى، ءبىزدىڭ جاپونيادا دا وسى سپورتقا ۇقساس - «سۋمو» بار. سۋمو، مەنىڭشە، قازاق كۇرەسىندەگى بەلدەسۋگە قاتتى ۇقسايدى. سول سەبەپتى مەن قازاق كۇرەسى مەن سۋمو سپورتشىلارى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ءبىر مۇمكىندىگىن، جولىن تاپقىم كەلەدى. مىنە، بۇگىن ءۇشىنشى رەت قازاق كۇرەسىنەن ءىرى ءتۋرنيردى كەلىپ، تاماشالاپ وتىرمىن.
قازاق كۇرەسىنەن ازيا چەمپيوناتىنا جاپون سپورتشىلارىنىڭ كەلە جاتقانىن ەستىپ قالدىم. وتانداستارىما جانكۇيەر بولىپ كەلىپ وتىرعان جايىم بار. قازاق كۇرەسىن تاماشالاۋ ءبىر عانيبەت ەكەن. ءبىراق، مەن ءۇشىن ءبىر ماسەلە - قازاق كۇرەسىنىڭ ەرەجەلەرىن جاقسى بىلمەۋىمدە. اسىرەسە، قانداي جاعدايدا بالۋاندارعا ۇپاي بەرىلەتىنىن تۇسىنبەي وتىرمىن. سوندىقتان، الداعى ۋاقىتتا قازاق كۇرەسىن كوبىرەك تاماشالاپ، وسى سپورتقا تەرەڭىرەك بويلاعىم كەلەدى.
- ءوزىڭىز جەكپە- جەكتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىستىڭىز؟
- مەن كەندومەن اينالىستىم. جاپوندىقتاردا مەكتەپتەن باستاپ جەكپە- جەك تۇرلەرىنەن ساباق وتەدى. ياعني، بالالار كىشكەنە كەزىنەن دزيۋدو نەمەسە كەندومەن، سەمسەرلەسۋمەن اينالىسادى. سوڭعى ۋاقىتتا مەكتەپ وقۋشىلارى كاراتەگە دە دەن قويا باستاعان سەكىلدى. مەن وقۋشى بولعان كەزىمدە بالالاردا دزيۋدو نەمەسە كەندونى تاڭداۋ مۇمكىندىگى بولاتىن. بارلىق مەكتەپ وقۋشىلارىنا بالا كەزىنەن وسىنداي تاڭداۋ بەرىلەدى.
- قازاقستاندا ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىن، اسىرەسە، قازاق كۇرەسىن مەكتەپ باعدارلاماسىنا ەنگىزۋ باستاماسى ءجيى ايتىلىپ ءجۇر. دەمەك، جاپونيادا مۇنداي تاجىريبە بۇرىننان بار بولعانى عوي؟ ..
- ءيا، جاڭا ايتىپ وتكەنىمدەي، ءبىزدىڭ وقۋشىلار مەكتەپ كەزىنەن ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنىڭ ساتىسىنان وتەدى. جالپى ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىندا، ماسەلەن، «دزيۋدو» دەگەن ارنايى ءپان جوق. ءبىراق، ناقتى «دەنە شىنىقتىرۋ» پانىندە بالالار سپورتتىڭ بىرنەشە تۇرىمەن اينالىسادى. ول ءپاننىڭ ىشىنە دزيۋدو نەمەسە كەندو، كاراتە ەنەدى. بۇل تاجىريبە بىزدە بۇرىننان - مەنىڭ وقۋشى كەزىمنەن بەرى بار. ۇلتتىق تاريحي قۇندىلىقتاردى مەكتەپ باعدارلاماسىنا ەنگىزۋ وتە ماڭىزدى.
- قازاق كۇرەسىن الەمدىك دارەجەدەگى سپورت تۇرىنە جەتكىزۋ ءۇشىن قازاقستاندا ءبىرشاما ءىس تىندىرىلىپ جاتىر. كۇنى كەشە قازاق كۇرەسى حالىقارالىق قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى قانات بوزىمبايەۆ ءدال وسى سپورت ءتۇرىن كوتەرۋ ءۇشىن ارنايى ستراتەگيا قابىلداناتىنىن، وسى رەتتە جاپونيا جانە كورەيا ەلدەرىنىڭ تاجىريبەسى نەگىزگە الىناتىنىن اتاپ وتكەن ەدى. سۇراق مىناداي: جاپونيا دزيۋدونى جازعى وليمپيادا ويىندارىنىڭ دارەجەسىنە قالاي جەتكىزدى؟
- ءبىزدىڭ دزيۋدو تاريحىنىڭ تامىرى تەرەڭدە جاتىر. دزيۋدونىڭ دامۋ ءورىسى ونداعان عاسىرعا سوزىلادى. سوڭعى ۋاقىتتا دزيۋدو دەگەن تەك سپورت ءتۇرى عانا ەمەس، رۋحاني بايلىقتىڭ جولى دەپ ەسەپتەلەدى. جاپون جەكپە- جەگىنىڭ ەكى ماڭىزدى بولىگى بار: بىرىنشىدەن، سپورتتىق تەحنولوگيا، ياعني جەكپە- جەك ونەرى، ەكىنشىدەن، ادام رۋحىنىڭ بايۋ جولى. ەگەر وسى ەكى ىزگىلىك ءبىر ارناعا توعىسقان بولسا، ياعني ۇيلەسسە - وندا مەنىڭ ويىمشا، ادام بالاسى ءوز كۇش- جىگەرىنەن الدەنەشە ەسە ارتىق، ادام قۋاتىنىڭ، پارمەنىنىڭ مۇمكىندىگىنەن تىس كۇشكە يە بولاتىن سەكىلدى. ءبىزدىڭ ەلدە بالالار كىشكەنە كەزىنەن باستاپ كۇن سايىن دزيۋدومەن اينالىسادى. ياعني، ادامنىڭ كۇشى مەن اقىل- ويى، جىگەرى اسقاق بولا تۇسەدى. بۇل وتە مىعىم ۇيلەسىم. مەنىڭ ويىمشا، قازاقتاردا دا الىپ كۇشكە يە ازاماتتار وتە كوپ. سىزدەردە بۇرىنعىلاردان قالعان ءداستۇر جاقسى ساقتالعان. ۇلكەندى سىيلاپ، كىشىگە ىزەت كورسەتىپ، ءداستۇردى جاقسى ساقتاپ قالعانسىزدار. بۇل، البەتتە، ءبىزدىڭ رۋحاني بايۋ جولىنا وتە ۇقسايدى. سوندىقتان، قازاقستاندا شىنىندا دا ۇلكەن مۇمكىندىك بار. راسىندا دا، ءبىزدىڭ دزيۋدوشىلار قازاق كۇرەسىنە ەرەكشە دەن قويىپ، بيىك دارەجەگە ۇمتىلىپ جاتىر.
- ازيا چەمپيوناتىنىڭ قاتىسۋشىلارىنا قانداي تىلەك تىلەر ەدىڭىز؟
- جەكپە- جەكتى وتە ۇلكەن قىزىعۋشىلىقپەن تاماشالاپ وتىرمىن. ەڭ مىقتى بالۋانداردىڭ شەبەرلىكتەرى تامساندىرماي قويمايدى. بوز كىلەمگە شىققان بالۋانداردىڭ ادامي ءتارتىپتى، ەتيكەتتى ساقتاپ شىعاتىنىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى: جەكپە- جەك الدىندا بالۋاندار ءبىر- بىرىنە باسىن ءيىپ، ايقارا قۇشاقتاسىپ، ءتوس قاعىستىرادى. بوز كىلەمدە ارىستانشا الىسقانىمەن، بەلدەسۋ سوڭىندا كىم جەڭىپ، كىم جەڭىلسە دە باس ءيىپ قوشتاسادى. بالۋانداردىڭ ءبىر- بىرىنە قاراپايىم قۇرمەتى رۋحاني قۇندىلىقتان سىر شەرتەر قازاق كۇرەسىنىڭ ماڭىزدى ءبىر بولىگى دەپ ايتار ەدىم. بالۋاندارعا ساتتىلىك تىلەيمىن. قازاق كۇرەسى ءۇشىن تەر توگىپ جۇرگەن ەڭبەكتەرىڭىز جەمىستى بولار دەگەن سەنىمدەمىن.
- سۇحبات بەرگەنىڭىز ءۇشىن راحمەت!
اۆتور: ايان بەكەن ۇلى