حالىقارالىق «مۇقالي» ەكسپەديتسياسى قىتايدان ەلگە ورالدى

استانا. قازاقپارات - جەتىسۋ جەرىندەگى زيالى قاۋىم وكىلدەرىنەن قۇرالعان حالىقارالىق ەكسپەديتسيا مۇشەلەرى كورشىلەس قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان ەلگە ورالدى.

 ولار بەيجىڭ مەن شانشي پروۆينتسياسىنداعى شيان جانە يۋلين قالالارىندا بولىپ، 1169-1223 -جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن ۇلى قولباسشىنىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتتى.

مۇقالي جالايىر -  باتىر زامانىندا شىڭعىس حاننىڭ اتىنان قىتايدى بيلەپ، اسپان استى ەلىنىڭ 65 پروۆينتسياسىن باعىندىرعان تاريحي تۇلعا. حانداردىڭ حانى اتانعان تەمۋچيننىڭ مۇقالي، جەلمە، جەبە، سۇبەدەي سياقتى ءتورت باتىرى بولعانى بەلگىلى. وسى ءتورت اسكەري قولباسشىنىڭ ءبىرىنشىسى مۇقالي يمپەرياداعى توعىز تورەنىڭ ءبىرى اتاندى. شىڭعىس حان بۇل ەلدى جاۋلاپ الىپ، تۇرانعا اتتانعاندا «مەنىڭ اتىمنان ءامىرىڭدى جۇرگىزە بەر!» دەپ قىتايدى بيلەۋدى مۇقاليعا سەنىپ تاپسىرعان. ءوز ىشىنەن ۇشكە بولىنىگەن قىتايدىڭ باسىن بىرىكتىرگەن دە وسى باتىر بابامىز بولاتىن.

 لۋ يۋن، جازۋشى:

 - شىڭعىس حاننىڭ اسپان استى ەلىن جاۋلاپ الۋى ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە. ال مۇقالي «ءبولىپ ال دا، بيلەي بەر» ساياساتىمەن عۇمىر كەشكەن بۇكىل قىتايدىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، ۇلكەن يۋان يمپەرياسىن قۇرىپ كەتتى. مىنە، سوندىقتان ەل بيلىگىندەگىلەر مەن قاراپايىم حالىق ونى ءبىزدىڭ ەلدى بىرىكتىرۋشى جانە بىرلىكتى ساقتاپ قالۋشى دەپ بىلەدى.

بىلە بىلگەن كىسىگە بۇل -  وتە ۇلكەن باعا. ءيا، بۇگىنگى قىتاي بيلىگى مەن تۇرعىندارىنىڭ شىڭعىس حاننىڭ وڭ قولى بولعان مۇقالي جالايىر باتىرعا دەگەن قۇرمەتى ەرەكشە. «تاريحتى بۇرمالاماۋدى -  بۇكىل ادامزاتقا جاسالعان قيانات» دەپ تۇسىنەتىن وتە باي ءارحيۆى بار ەل بابامىزدىڭ باسىنا ۇلكەن ەسكەرتكىش ورناتىپ، اينالاسىن اباتتاندىرعان. يۋليندەگى زيرات باسىندا شىراقشىسى دا بار.

جاۋ زى چين، شىراقشى:

 - مەنىڭ الدىمداعى 4 اتام وسىندا شىراقشى بولدى. مەن بەسىنشىسىمىن. تاريحي ەسكەرتكىشكە 1985 -جىلدان بەرى قاراپ كەلە جاتىرمىن. جاسىم 73-كە كەلدى. مەنەن كەيىن بۇل جۇمىستى ۇلىم اتقارادى. ۇلى گوۋانعا قىزمەت ەتۋ ءبىزدىڭ پارىزىمىز.

امىرە ءارىن، اقىن:

 - مۇقالي -  بۇكىل الەمگە بەلگىلى تۇلعا. فرانسۋز تاريحشىسى وسسون ونى گەنەراليسيمۋس دەگەن اتاققا ۇسىنىپ، سونداي تۇركى الەمىندە تۇڭعىش گەنەراليسيمۋس اتانعان ۇلى قولباسشى بولىپ تابىلادى. بۇل جولى ءبىز، قازاقستاندىق دەلەگاتسيا مۇقالي بابامىزدىڭ جاتقان جەرىندە بولىپ، سونداي ەرەكشە سەزىمگە بولەنىپ وتىرمىز.

 «مۇقالي حالىقارالىق ەكسپەديتسياسىنىڭ» مۇشەلەرى بۇگىن الماتى وبلىستىق وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا بولىپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرىمەن ارنايى كەزدەسۋ وتكىزدى. «ءبىز بۇل ساپاردان ايتىپ جەتكىزگىسىز اسەرگە بولەنىپ قايتتىق. مۇنداي شارالار الداعى ۋاقىتتا دا ۇيىمداستىرىلىپ تۇرادى دەگەن ۇمىتتەمىز»، -  دەيدى ولار.

 اۆتورلارى: ارداق ايبار ۇلى، ولجاس بايبوسىنوۆ

www.24.kz