ماۋلەن اشىمبايەۆ جاپونيا جانە گەرمانيا ەلشىلەرىمەن كەزدەستى
وسىعان وراي پارتيا ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمبايەۆ جاپونيانىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى يتيرو كاۆاباتامەن جانە گەرمانيا فەدەراتيۆتى رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلىمىزدەگى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى رولف مافاەلمەن كەزدەستى، دەپ حابارلايدى «قازاقپارات» ح ا ا ساياسي ۇيىمنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
بۇل كەزدەسۋلەردە ەكى ەل ىنتىماقتاستىعىنىڭ كەلەشەگى مەن پارتياارالىق ديالوگتى دامىتۋ جايى كەڭىنەن ءسوز بولدى. «نۇر وتان» پارتياسى مەن جاپونيانىڭ ليبەرالدى- دەموكراتيالىق پارتياسى استانا مەن توكيو اراسىنداعى ءوزارا قارىم- قاتىناستى ودان ءارى نىعايتۋعا بەلسەندى تۇردە قاتىسپاق.
الدىمەن «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قازاقستان مەن جاپونيا اراسىنداعى ارىپتەستىكتىڭ ماڭىزدى فاكتورى رەتىندە ەكى ەل باسشىلارىنىڭ جەكە دوستىق قارىم- قاتىناسىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق، ول نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن سيندزو ابەنىڭ ءوز ەلدەرىندەگى ەڭ ءىرى ساياسي پارتيالاردىڭ كوشباسشىسى ەكەنىنە دە نازار اۋداردى. سونىمەن قاتار ماۋلەن اشىمبايەۆ جاپونيانى قازاقستاننىڭ ماڭىزدى ساياسي جانە ەكونوميكالىق ارىپتەستەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى.
ەكى ەل يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ، قارۋسىزدانۋ جانە جاھاندىق يادرولىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىندا تىعىز ىنتىماقتاستىقتا جۇمىس ىستەيدى. ەلباسىنىڭ قازاقستاندىقتاردىڭ الدىنا قويعان تەحنولوگيالىق جاڭعىرۋ جونىندەگى مىندەتتەرىنە سايكەس الداعى ۋاقىتتا يننوۆاتسيانى ەنگىزۋ سالاسىندا دا ارىپتەستىك ورناتۋعا جول اشىلدى
«قازىرگى تاڭدا قازاقستان جاڭا تەحنولوگيالاردى دامىتۋ سالاسىندا بەلسەندى جۇمىس ىستەۋدە. ءبىز ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاعدايىنداعى سىن- قاتەرلەردىڭ ماڭىزىن جاقسى تۇسىنەمىز. سوندىقتان ەكونوميكامىزداعى عىلىمدى قاجەت ەتەتىن سەكتورلاردى دامىتىپ، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدىڭ ماڭىزى زور. جاپونيانىڭ روبوت تەحنيكاسى سالاسىندا تاجىريبەسى مول ەكەنىن جانە كوپتەگەن وزىق يننوۆاتسيالىق جوبالارى بارىن جاقسى بىلەمىز. وسى باعىتتا قازاقستان جاپونيامەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا تىكەلەي مۇددەلى»، - دەدى «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.
«نۇر وتان» پارتياسىنىڭ حالىقارالىق قاتىناستاردى دامىتۋ باعىتىندا جاپونيانىڭ بيلەۋشى ليبەرالدى- دەموكراتيالىق پارتياسىمەن ارىپتەستىكتى نىعايتۋ ماڭىزدى تەتىك بولىپ سانالادى. وسىعان وراي وتكەن جىلى «نۇر وتاننىڭ» ارنايى دەلەگاتسياسى كۇنشىعىس ەلىنە بارىپ، جاپونيانىڭ جەتەكشى ساياساتكەرلەرىمەن كەزدەستى.
سونىڭ ىشىندە ليبەرالدى- دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ باسشىلىعىمەن دە جۇزدەسۋەر وتكەن بولاتىن. وسى ماسەلەگە نازار اۋدارعان ماۋلەن اشىمبايەۆ ەندى نۇروتاندىقتار جاپوندار تاراپىنان پارتيامىز بەن ەلدەرىمىزدىڭ بايلانىسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرەتىن وسىنداي قادام كۇتەتىنىن جەتكىزدى. - ءبىز ەكىجاقتى ءوزارا ءىس-ارەكەتتىڭ اياسىن كەڭەيتۋگە مۇددەلىمىز. سوندىقتان جاپون ارىپتەستەرىمىزدىڭ قازاقستانعا قارىمتا ساپارمەن كەلگەنىن كورگىمىز كەلەدى. بۇل ساپار ءبىزدىڭ ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىعىمىز بەن ءىس- ارەكەتىمىزگە تىڭ سەرپىن بەرەتىن ءتيىمدى تەتىك بولادى دەپ سەنەمىز، - دەپ اتاپ ءوتتى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
ءوز كەزەگىندە ەلشى يتيرو كاۆاباتا قازاقستان مەن جاپونيا ىنتىماقتاستىعىنىڭ جوعارى الەۋەتىن تىلگە تيەك ەتىپ، الداعى ۋاقىتتا ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ نىعايا تۇسەرىنە سەنىم ءبىلدىردى. - ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز اراسىنداعى بايلانىس قارقىندى دامىپ كەلەدى. بۇگىندە ءبىز قازاقستاندىق ارىپتەستەرىمىزبەن سىندارلى ارىپتەستىك ورناتتىق. ءوزارا قارىم- قاتىناسىمىزدى تەك پارتياارالىق ەمەس، ەلدەرىمىز دەڭگەيىندە دە جاڭا بيىككە كوتەرۋگە بارلىق مۇمكىندىگىمىز بار، - دەدى يتيرو كاۆاباتا.
كەزدەسۋ سوڭىندا جاپون ەلشىسى جاپونيا پارلامەنتىنىڭ قازاقستانمەن دوستىق ليگاسىنىڭ جۇمىس جوسپارى مەن الداعى باعىت- باعدارى تۋرالى ايتتى. اتالعان ليگا 1994 -جىلى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ جاپونياعا جاساعان العاشقى رەسمي ساپارى كەزىندە قۇرىلعان بولاتىن. دوستىق ليگاسىنا جاپونيا پارلامەنتىندەگى 40 بەلسەندى دەپۋتات، مينيسترلەر كابينەتىنىڭ وكىلدەرى، پالاتا باسشىلارى جانە ءىرى ساياسي پارتيالاردىڭ جەتەكشىلەرى مۇشە.
گەرمانيا فەدەراتيۆتى رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى رولف مافاەلمەن كەزدەسۋدە دە تاراپتار مەملەكەتارالىق جانە ەكى ەلدىڭ جەتەكشى ساياسي پارتيالارى اراسىنداعى قارىم- قاتىناستى نىعايتۋ مۇمكىندىكتەرىن تالقىلادى. «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى گەرمانيا قازاقستاننىڭ ەۋروپاداعى ەڭ ماڭىزدى سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى.
سونداي-اق، ول ەكى مەملەكەتتىڭ ءوزارا ءىس- ارەكەتىندەگى ەرەكشە قىرلارى مەن ەكونوميكالىق بايلانىستىڭ ماڭىزىنا توقتالدى. - ەلدەرىمىزدىڭ باسشىلارى اراسىنداعى وڭ قارىم- قاتىناس قازاقستان مەن گەرمانيانىڭ سىندارلى جانە ءوزارا ءتيىمدى بايلانىسىنىڭ نەگىزى بولدى. گەرمانيانىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ءىرى ينۆەستورلاردىڭ ءبىرى ەكەنى كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتادى. سوڭعى بەس جىلدىڭ كولەمىندە ءتۇرلى سالاداعى 19 ينۆەستيتسيالىق جوبا جۇزەگە اسىرىلدى. وتكەن جىلى گەرمانيا پرەزيدەنتى شتاينمايەر مىرزانىڭ قازاقستانعا جاساعان ساپارىندا تاياۋ جىلدارعا ارنالعان جالپى قۇنى 1 ميلليارد ەۋرودان استام قاراجاتتى قۇرايتىن قوسىمشا كەلىسىمدەرگە قول قويىلدى، - دەپ اتاپ ءوتتى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا گەرمانيالىق كاپيتالدىڭ قاتىسۋىمەن تىركەلگەن 1500 دەن استام كاسىپورىن مەن ەكونوميكالىق قۇرىلىم بار. ءىرى نەمىس كومپانيالارى ءبىزدىڭ ەلمەن ءبىرىنشى كەزەكتە ساۋدا- ەكونوميكالىق سالادا ءوزارا قارىم- قاتىناستى دامىتۋعا مۇددەلىلىك تانىتىپ وتىر.
كەزدەسۋ بارىسىندا پارتياارالىق ديالوگتى دامىتۋدىڭ ماڭىزى دا كەڭىنەن ءسوز بولدى.
- ەكى جاققا دا ءتيىمدى كوپتەگەن بىرلەسكەن جوبالاردى تابىستى جۇزەگە اسىراتىنىمىزعا سەنەمىن. قازىردىڭ وزىندە پارتياارالىق قارىم- قاتىناستا ءبىزدىڭ ەلدەردىڭ بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە تاجىريبەسى بار. وتكەن جىلى گەرمانيانىڭ حريستيان- دەموكراتيالىق وداعىنىڭ شاقىرۋىمەن نۇروتاندىقتار بەرليندە بولىپ، ءبىرقاتار جەمىستى كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى، - دەدى «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.
سونداي-اق، ماۋلەن اشىمبايەۆ قازاقستانداعى وڭىرلىك وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ىسىندە نەمىس تەحنولوگياسى قولدانىلاتىنىن ايتىپ: - تاياۋدا قاراعاندى وبلىسىنا جاساعان ساپارىمدا تەمىرتاۋ جوعارى پوليتەحنيكالىق كوللەدجىندە بولدىم. ول جەردە نەمىس ارىپتەستەرىمىزدىڭ قولداۋىمەن ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەرىمىز ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر قولعا الىنعان. كەيبىر سىنىپتاردى تولىعىمەن گەرمانيا جابدىقتاعان. ول سىنىپتاردا ءسىزدىڭ ەلىڭىزدە كەڭىنەن قولدانىلىپ جۇرگەن قوندىرعىلار مەن تەحنولوگيالار ورناتىلعان. ال گەرمانيانىڭ دۋالدى وقىتۋ جۇيەسىندەگى مول تاجىريبەسى قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن قازاقستاندىق وقۋ ورىندارىندا ءساتتى جۇزەگە اسىرىلۋدا، - دەدى.
ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستىڭ جاندانا تۇسكەنىنە ەرەكشە ءمان بەرگەن رولف مافاەل ۋاقىت وتكەن سايىن نەمىس ساياحاتشىلارىنىڭ قازاقستانعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى ارتىپ كەلە جاتقانىن جەتكىزدى. - بىلتىر استانادا وتكەن ەكسپو حالىقارالىق كورمەسىنە كەلگەن گەرمانيالىقتاردىڭ باسىم بولىگى قازاقستانعا دەگەن ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر.
ءسىزدىڭ ەلدەرىڭىزدە ءبىلىم، ونەركاسىپ جانە تاعى باسقا سالالاردا نەمىس تاجىريبەسىنىڭ قولدانىلاتىنى مەن ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش. وسى رەتتە جاڭا ءدۋالدى وقىتۋ جۇيەسىن قازاقستاننىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەن گەرمانيانىڭ جەتەكشى ءبىلىم بەرۋ قورلارى بىرلەسىپ دايىنداعانىن دا ايرىقشا اتاپ وتكەن ءجون، - دەدى ر. مافاەل.
بۇدان باسقا نەمىس ەلشىسى بۇگىندە «نۇر وتان» پارتياسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان اۋقىمدى پارتيالىق جاڭعىرۋ جۇمىستارىنا قىزىعۋشىلىق تانىتتى. سوعان وراي ماۋلەن اشىمبايەۆ جاڭا پارتيالىق جوبالار مەن رەفورمالاردىڭ باستى باعىتتارى جايىندا ايتىپ، بۇل جۇمىستاردىڭ بارلىعى پارتيا ءتوراعاسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تىكەلەي باستاماسىمەن قولعا الىنعانىنا نازار اۋداردى. ءىس-شارا سوڭىندا تاراپتار پارتيالىق قالىپتاسۋ جايىندا پىكىر الماسىپ، ءتۇرلى سالادا بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىندىكتەرىن تالقىلادى.