قىتايداعى قانداسىمىزدىڭ اعىلشىن تىلىندە جازعان كىتابى ا ق ش- تا ساتىلدى
سۇحباتتا اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ سوڭعى جاڭالىقتارى تۋرالى جانە ءوزىنىڭ وسى سالاداعى قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى جايىندا اڭگىمە ءوربىدى.
- باتىر ماقابىل ۇلى، اعىلشىن تىلىندە كىتاپ جازۋىڭىزعا قانداي وي، ماقسات جەبەۋ بولدى؟ كىتاپتىڭ ارتىقشىلىعى، جاڭالىعى قانداي؟
- بىلىكتى IT مامانى بولۋ ءۇشىن اعىلشىن ءتىلىن جاقسى ءبىلۋ كەرەك. بۇگىنگى اقپارات عاسىرىندا بۇل بەسەنەدەن بەلگىلى. سەبەبى اقپاراتتىق تەحنولوگيا سالاسىنداعى تەرميندەر اعىلشىن تىلىندە كەزدەسەدى جانە اعىلشىن تىلىندە قاجەتتى اقپاراتتى وڭاي تابا الاسىڭ. سوندىقتان، اعىلشىن تىلىندە كىتاپ جازۋىم، الەمنىڭ جانە وسى ماماندىقتىڭ ورتاق تىلىمەن، ءوزىم جازعان ەڭبەكتى كوپشىلىك وقىرمانعا بارىنشا كەڭ تاراتىپ، ۇلكەن اۋديتوريانىڭ باعاسىن، پىكىرىن بىلۋگە قۇلشىنىسىمنان تۋدى.
«Learning Data Mining with R» اتتى ەڭبەگىم (R تىلدىك سيفرلى باسقارۋ) 2015 -جىلى ۇلى بريتانيادا جارىق كورگەن ەدى. ال 2016 -جىلى شاڭحاي قارجى ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى لي حونچەنگ مىرزانىڭ اۋدارۋىمەن ماشينا جاساۋ ونەركاسىبى باسپاسىندا قىتاي تىلىندە باسىلىپ شىقتى. كىتاپ ءبىلىم ىزدەگەن ىنتالى وقىرماننىڭ كادەسىنە جارايدى دەپ ۇمىتتەنەم. كىتاپتىڭ جالپى مازمۇنىنا جاڭا، IT سالاسىنىڭ سوڭعى جاڭالىقتارى ارقاۋ بولعان. وسى ۋاقىتقا دەيىن الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن، وقىرماندارىمنان جىلى لەبىزدەر ەستىپ جاتىرمىن. كەمشىلىكتەرىن ايتىپ جاتسا، ونى دا قابىلداۋعا ءازىرمىن. ويتكەنى بۇل مەنىڭ تۇڭعىش جازعان ەڭبەگىم.
- تاعى دا كىتاپ جازۋ جوسپارىڭىزدا بار ما؟
- ۇزدىكسىز ىزدەنۋ، وي ەڭبەگى قاجىر- قايراتىڭدى سىنايتىن جاپالى جۇمىس. قولىمنان كەلگەنىنشە ەڭبەكتەنىپ جازعان «Deep Learning» (تەرەڭدەپ ۇيرەنۋ) اتتى ەكىنشى كىتابىم دا دايىن بولىپ قالدى. بۇل دا اعىلشىن تىلىندە جازىلىپ جاتىر جانە قازاق تىلىندە دە شىعارسام دەپ ماقسات قويىپ وتىرمىن. كىتاپتا روبوت تەحنيكاسى جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ وزىق ۇلگىلەرى، مۇمكىندىكتەرى ءسوز بولادى.
جالپى بۇدان باسقا دا قولعا الىپ ىستەپ جۇرگەن، ويعا سالماق سالىپ، بولاشاققا جوسپارلاپ وتىرعان ارماندارىم بار. قازىرگى كۇنى «قازاقشا- اعىلشىنشا- قىتايشا» سوزدىك قۇراستىرۋدامىن. بۇعان قوسا جاپون ءتىلىن ۇيرەنىپ جاتىرمىن، بولاشاقتا وسى تىلدە دە كىتاپ جازعىم كەلەدى. ماماندىعىمنان بولەك، ادەبي شىعارمالار وقۋعا اۋەسپىن. اكەم ماقابىل ءجانابىل ۇلى قىتايدىڭ ىشكى ىستەر ورگاندارىندا جۇمىس ىستەي ءجۇرىپ، جازۋشىلىقپەن دە اينالىستى. ول كىسىنىڭ دەتەكتيۆ جانرىنداعى اڭگىمەلەر جيناعى جەكە كىتاپ بولىپ شىققان. سوندىقتان بالا كەزىمنەن وسى جانردا شىعارما جازۋعا قىزىعام.
- الەمدىك IT سالاسىنىڭ سوڭعى جاڭالىقتارى قوعامعا، مەملەكەتكە قانداي پايدالى اسەرىن تيگىزىپ جاتىر؟ اقپاراتتىق تەحنولوگيا الەمنىڭ قايسى ەلدەرىندە دامىعان؟
- قازىرگى كۇنى IT- يندۋسترياسى كوپتەگەن جاڭا تەحنولوگيالارىمەن قوعامنىڭ سان- سالاسىندا بەلسەندى قىزمەت اتقارۋدا. بۇل تەحنولوگيالار ادامزات قوعامىن تيىمدىرەك ەتۋگە، قورشاعان ورتاعا مينيمالدى اسەر ەتۋگە، رەسۋرستاردى جانە ەنەرگيانى ءتيىمدى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جاساندى ينتەللەكتتىڭ ماڭىزىن جوعارى باعالايمىن.
دۇنيە جۇزىندە ا ق ش- تىڭ، ەۋروپا ەلدەرىنىڭ، جاپونيانىڭ اقپاراتتىق تەحنيكاسى جاقسى دامىعان. قىتايدا نارىق سۇرانىسىنا ساي جاڭا تەحنولوگيانىڭ قولدانۋ ورتاسى سالىستىرمالى تۇردە ەركىن. بۇل ەلدە قورشاعان ورتاعا قاتىستى تەحنولوگيانى قولدانۋ دامىعان.
- قازاق ەلىنە جولىڭىز ءتۇستى مە؟ ەلگە قانداي تىلەك، سالەم ايتاسىز؟
- مەن قازاقستانعا 2004 -جىلى ساپارلاپ بارعام. قازاقستان سەرپىندى دامىپ كەلە جاتقان جاس مەملەكەت. ونداعى حالىق قاجىرلى، سەرگەك، بولاشاعىنا ۇلكەن ۇمىتپەن، سەنىممەن قارايدى. قازاق جاستارى، ستۋدەنتتەرى اقىلدى، زەردەلى دەپ بىلەم. قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگيالىق ورەسى جوعارى دەڭگەيدە دامىپ، كۇندەلىكتى ومىردە كەڭىنەن ءارى تەرەڭ قولدانىلۋىنا تىلەكتەسپىن! قازاق جۇرتىنا باقۋاتتى ءومىر تىلەيمىن!
***
باتىر ماقابىل ۇلى - 1975 -جىلى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، شىڭجاڭ ولكەسىنىڭ ورتالىعى ءۇرىمجى قالاسىندا تۋعان. 1995 -جىلى قىتايدىڭ ەڭ ۇزدىك جوعارعى وقۋ ورنى شينحۋا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ينفورماتيكا جانە تەحنيكا فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى. 2002 -جىلى وسى وقۋ ورنىندا جاساندى ينتەلەكت ماماندىعى بويىنشا ماگيستراتۋراسىن ءتامامدايدى. باتىر وقۋىن اياقتاعان سوڭ قىتايدىڭ بەيجىڭ، شاڭحاي قالالارىنداعى يسپانيا، ا ق ش سەكىلدى مەملەكەتتەردىڭ ءتۇرلى تەحنيكالىق كومپانيالارىندا جانە الەمنىڭ جەتەكشى 500 ءىرى كومپانياسى رەيتينگىسىنە كىرەتىن، قىتايداعى تەحنيكا سالاسىنداعى تانىمالى
Beijing Runhui Technologies Co., Ltd كومپانياسىندا جۇمىس ىستەگەن.
2015 -جىلى باتىر ماقابىل ۇلىنىڭ اعىلشىن تىلىندە جازىلعان
«Learning Data Mining with R» اتتى ەڭبەگى ۇلى بريتانيادا جارىق كورەدى (R تىلدىك سيفرلى باسقارۋ). بۇل تەحنيكالىق تانىمدىق كىتاپ ا ق ش نارىعىنداعى Amazon پلاتفورماسىندا ساتىلىمعا قويىلعان. ءالى دە سۇرانىسقا يە كىتاپتاردىڭ قاتارىندا تۇر.
IT سالاسىنداعى بىلىكتى مامان باتىردىڭ كۇندەلىكتى اتقارىپ جۇرگەن، زەرتتەپ جۇرگەن سالالارى؛ جاساندى ينتەللەكت جۇيەسى، كۇردەلى ساندىق دەرەكتەردى تابۋ، پروگراممالاۋ تىلدەرىن سايكەستەندىرۋ، روبوتتىڭ كورۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، ماشينا دەتالدارىن ورنالاستىرۋ، بەكەمدەۋ جۇيەسى، ينتەرنەت جانە جىلجىمالى جەلى، ماتەماتيكالىق ستاتيستيكا جانە قولدانبالى ماتەماتيكا سەكىلدى كۇردەلى عىلىمنىڭ سان ءتۇرلى سالالارىن قامتىپ جاتىر.
اۆتور: باقىتجول كاكەش