شىعىستىڭ ءتورت عۇلاماسىنا ب ۇ ۇ عيماراتى الدىندا ەسكەرتكىش ورناتىلدى

فوتو: None
استانا. قازاقپارات - الەمدىك دەڭگەيدە عىلىم مەن ءىلىمنىڭ بىرنەشە تۇرىنە، ادەبيەت پەن ونەرگە ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان شىعىستىڭ ءتورت عۇلاماسىنا ۆەناداعى ب ۇ ۇ بولىمشەسى عيماراتى الدىندا ەسكەرتكىش ورناتىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

«ۆەنا قالاسىنداعى بۇۇ بولىمشەسى عيماراتى الدىندا ءتورت عۇلاما - شىعىستىڭ ۇلى عالىمدارىنا ەسكەرتكىش ورناتىلدى. ولار - ابۋ الي يبن سينا (اۆيتسەننا)، ومار ھايام، ابۋ رايحان ال-بيرۋني مەن زاكاريا ار- رازي»، - دەلىنگەن ب ۇ ۇ- نىڭ تۆيتتەردەگى حابارلاماسىندا.

ءابۋ ءالي ءالي يبن سينا بەلگىلى - عالىم، ءپالساپاشى، استرونوم. تولىق اتى- ءجونى ابۋ الي حۋسەين يبن ابداللاح يبن سينا. ەۋروپالىق ءداستۇر بويىنشا ول اۆيتسەننا دەگەن اتپەن ءمالىم. يبن سينا وزىنەن كەيىن زور شىعارماشىلىق مۇرا قالدىرىپ كەتتى: ەرتەدەگى دەرەكتەرگە قاراساق، ول 456-گە جۋىق ەڭبەك جازعان. ءبىراق بىزگە دەيىن ونىڭ 240 كىتابى عانا جەتكەن. ول ەڭبەكتەر پوەزيا مەن فيلوسوفيادان باستاپ، گەولوگيا جانە استرونوميامەن اياقتالىپ، ءبىلىمنىڭ بارلىق سالاسىنا ارنالعان. ۇلكەن اتاققا يبن سينا دارىگەر، عالىم جانە فارماتسەپت رەتىندە يە بولدى. ول بار بولعانى 57 جىل ءومىر سۇرسە دە (980-1037 -جىلدارى)، ونىڭ ءومىرى مەن دارىنى وسى ۋاقىتقا دەيىن اڭىزعا اينالىپ كەلەدى.

ومار ھايام - پارسى ماتەماتيگى، استرونومى، اقىن، فيلوسوفى (تولىق اتى - ابۋ- ال- فاتح ومار يبن يبراھيم ال- ھايام). شامامەن 1048 -جىلى حوراساننىڭ نيشاپۋر قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن، ءارى سوندا قايتىس بولعان. جاس كەزىنەن ولەڭگە قۇمارتىپ وسكەن، ونىڭ كەيبىر ولەڭدەرى وسى كۇنگە دەيىن جەتكەن. نيشاپۋردا جۇمىس اتقارعان كەزىندە، سول كەزدەگى وقىمىستىلارمەن بىرلەسىپ سول زامانداعى كۇنتىزبەگە وزگەرىستەر ەنگىزگەن.

ءابۋ رەيحان مۋحاممەد يبن احمەد ءال-بيرۋني قازىرگى اۋعانستان اۋماعىندا ءومىر ەسىگىن اشقان. وقىمىستى- ەنتسيكلوپەدشى جانە ويشىل. تاجىريبەلىك جاراتىلىستانۋ ءبىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى، عىلىم مەن ءدىننىڭ شەكاراسىن اجىراتۋدى قاراستىرعان ءبىلىم تاراتۋدىڭ جاقتاۋشىسى.

زاكاريا ار-رازي (شامامەن 865-926 ج ج.) - پارسى عالىمى، دارىگەر ءارى فيلوسوف.