مونعوليانىڭ «لاشىنى» اتانعان قازاق بالۋانى كىم؟
(« ۇلىس لاشىنى»، ياعني «مونعوليانىڭ لاشىنى» ) مەملەكەتتىك اتاعىمەن ماراپاتتاۋ تۋرالى جارلىعى شىقتى. 23 جاستاعى قازاق ازاماتى بۇل اتاققا مونعول ەلىنىڭ مەملەكەتتىك مەرەكەلەرىنە وراي وتكىزىلگەن سايىستاردا قارسىلاستارىنىڭ ءبارىنىڭ جاۋىرىنىن جەرگە تيگىزىپ قول جەتكىزدى، دەپ جازادى زامانا.
...مونعوليادا كۇرەستەن جارىستار جىل سايىن ءداستۇرلى تۇردە وتكىزىلىپ تۇرادى. مونعول كۇرەسىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بار. وعان قاتىساتىن بالۋاندار اياعىنا «مونگول گۋتال» دەپ اتالاتىن تۇمسىعى قايقايعان ەتىك، «شۋۋداگ» دەپ اتالاتىن كەلتە شورتى، «زودوگ» دەپ اتالاتىن جەڭى بار، كەۋدەسى اشىق جەيدەشە كيىپ شىعادى. كۇرەستە جەڭگەن بالۋان بۇركىت ءبيىن بيلەيدى، ال جەڭىلگەن ادام ونىڭ جوعارى كوتەرگەن وڭ قولىنىڭ استىنان وتەدى. بەلدەسۋشىلەردىڭ ءارقايسىسىنىڭ ءوز سەكۋندانتى (زاسۋۋل) بولادى، ولار ءاربىر قيمىل، ءادىس- ءتاسىلدى ەسەپكە الىپ جۇرەدى.
سايىستارعا 512-دەن 1024-كە دەيىن بالۋاندار قاتىسادى. 5 -تۋردا قاتارىنان جەڭىسكە جەتكەن بالۋان «ناچين»، ياعني «لاشىن» اتانادى. 6 -تۋردا جەڭىسكە جەتكەن جانعا «حارساگ» («قارشىعا»)، 7 تۋردان جەڭىلمەي وتكەنگە «زاان» («ءپىل»)، 8 -تۋردا قاتار جەڭگەنگە «گارۋدا» («كيەلى قۇس»)، 9 تۋردا جەڭگەنگە «ارسلان» («ارىستان» ) اتاقتارى بەرىلەدى. مىڭنان اسا بالۋاننىڭ بەلدەسۋلەرىنەن كەيىن وزىپ شىققان بالۋان «اۆارگا» («الىپ»، «ءداۋ» ) دەگەن اتاققا يە بولادى.
ءبىر قىزىعى، بۇل ەلدە بالۋان ءبىرىنشى كەزەكتەگى ەڭ ءقادىرلى ادام سانالادى، قاريالار ودان كەيىنگى ورىندا تۇرادى. بالۋاندىق ءتىپتى تۇقىم قۋالايتىن دارەجەگە دەيىن جەتكىزىلگەن. ۇرپاعىمىز بالۋان بولسىن دەپ بالۋاننىڭ قىزىنا ۇيلەنۋ جوعارى مارتەبە سانالادى.
مىنە، سەرىك باۋىرىمىز مونعولياداعى وسىنداي اسا قادىرمەندى، قۇرمەتتى ازامات دارەجەسىنە جەتىپ وتىر. مونعوليالىق جانكۇيەرلەرى وعان ەندى «دارحان اۆارگا»، ياعني «قۇرمەتتى ءداۋ» اتاعىنا دا جەتە بەر دەگەن تىلەك بىلدىرۋدە.
ال سەرىكتىڭ مۇنداي اتاقتى دا جەڭىپ الۋعا مۇمكىندىگى جەتەرلىك. ونىڭ جاسى قازىر 23-تە، ناعىز جاسىنداي جىگىت شاعى. ءوزى 10 جاسىنان بەرى سپورتپەن اينالىسادى. مونعول كۇرەسىنەن عانا ەمەس، سامبودان، دزيۋدودان، ءتىپتى جاپون كۇرەسى - سۋمودان دا جەتىستىكتەرى مول.
سەرىك - سامبودان جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى مونعوليا چەمپيونى. 2011 جانە 2012-جىلدارداعى الەم چەمپيوناتتارىندا قولا مەدال يەلەنگەن. 2012-جىلى گونكونگتە 34 ەلدىڭ ساڭلاقتارى قاتىسقان الەم چەمپيوناتىندا سۋمو كۇرەسىنەن التىن مەدال جەڭىپ العان. 100 كيلوعا دەيىنگى سالماقتا ول 8 قارسىلاسىن تىزە بۇكتىرىپ، اقتىق ايقاسقا جاپوندىق اتسۋشي وناميمەن شىقتى، ونى تىزە بۇكتىردى. مونعول كۇرەسىنەن 2012-جىلى - ايماقتىق «ءپىل» جانە 2013-جىلى ايماقتىق «ارىستان» اتاقتارىن يەلەندى. 2014-جىلى مونعوليا بىرىنشىلىگىندە دزيۋدودان بەيجىڭ وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى ءتۇۆشينبايارعا عانا ەسە جىبەرىپ، كۇمىس مەدال يەلەندى.
ول قازاقستاندا وتكىزىلگەن جارىستارعا دا قاتىستى. قازاق كۇرەسىنەن قاجىمۇقان اتىنداعى تۋرنيردىڭ جەڭىمپازى بولدى. 2016 -جىلى الماتىدا تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنىنە وراي وتكىزىلگەن «ەۋرازيا بارىسى» تۋرنيرىندە كۇمىس مەدالعا قول جەتكىزدى.
قىسقاسى، مونعوليالىق سەرىك بەردىمۇرات باۋىرىمىزدىڭ ەسىمى قازاقستاندىقتارعا ءبىراز ۋاقىتتان بەرى تانىس. سوندىقتان دا ونىڭ جەڭىستەرىنە بۇكىل قازاق قۋانادى. بۇيىرتسا، ونى ءالى دە تالاي بيىكتەردەن كورەرىمىز ءسوزسىز.
العا، قازاعىم!