جۋرناليستيكا - مارتەبەلى ماماندىق
اياق استىنان امەريكا اشۋعا اۋەس الدەكىمدەر ءارتۇرلى «ساۋەگەيلىك» اڭگىمەلەر ايتۋمەن الەك.
ولاردىڭ ويىنشا، اقپارات الامانىندا ءالى-اق الەۋمەتتىك جەلىنىڭ اتى وزباق. ويتكەنى، ومىردەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءمانىسىن جۇرت سودان وقىپ بىلمەك. گازەت- جۋرنالدار وقىرمان قولىنا تيگەنشە، ەلدى ەلەڭ ەتكىزەرلىكتەي جاڭالىقتار ەسكىرىپ كەتەدى.
ونىڭ ۇستىنە مىناۋ ۇرشىقشا زىرىلداعان ۇشقىر زاماندا كولدەي-كولدەي كوپىرمە ماقالالاردى «ەزىپ» وتىرۋعا ەشكىمنىڭ ۋاقىتى جوق. سوندىقتان جەدەلدىگى جەتىسپەيتىن باسپا ءسوز بايعۇستىڭ سورى سورپاداي قايناماق. بلوگەرلەردىڭ باعى جانباق. جۋرناليست ماماندىق ەمەس، ول ءۇشىن ارنايى وقۋ ءبىتىرۋدىڭ قاجەتى شامالى دەۋشىلەر دە از ەمەس.
بۇل كاسىپتى سۇيەگىنە ءسوز سىڭگەن كەز- كەلگەن ادامنىڭ مەڭگەرىپ كەتەتىنى راس. ءبىراق بۇدان تالانتىڭ تاس جارىپ تۇرسا جەتكىلىكتى، ديپلوم الۋ مىندەتتى ەمەس دەگەن وي تۋىنداما كەرەك. ءبىر بىلەتىنىمىز، ونەردىڭ قاي ءتۇرى دە ۇمىتتەرىن ۇكىلەگەن ورەندەردەن بەيىمدىلىكتى تالاپ ەتەدى.
«قۇدايدىڭ بەرمەگەنىن سوربونا بەرمەيتىنى» بەلگىلى. ايتسە دە اركىمنىڭ بويىنداعى قارىم- قابىلەتتى ۇشتايتىن تەرەڭ تەوريالىق ءبىلىمنىڭ پايداسى ۇشان- تەڭىز. ولاي بولماسا ءانشى كونسەرۆاتوريادا، سۋرەتشى بەينەلەۋ باعىتىنداعى اكادەميادا وقىماس ەدى عوي. ەستۋىمىزشە، داۋىسى كوكتە دامىلداعان ديماشتىڭ ءوزى شەبەرلىگىن شىڭداماق نيەتپەن شەتەل اسپاق كورىنەدى.
بولاشاق قالامگەرلەر دە سولاي، ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا جازۋ- سىزۋدىڭ الىپبيىمەن تانىسۋعا ءتيىس. ەگەر ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ جۋرناليست كادرلارىن دۇرىس دايىندايتىندىعى تۋرالى داۋ تۋىنداپ جاتسا، ول باسقا تاقىرىپتىڭ تۇزدىعى. ءبىزدىڭ ارىپتەستەرىمىزدىڭ باسقا سالا وكىلدەرىنەن ءبىر ارتىقشىلىعى بار. تالاي ناۋقاستى اجالدان اراشالاعان اسا بىلىكتى دارىگەردى، تورتكۇل دۇنيەنى توڭكەرىپ تاستارداي اقىل-ويعا يە عۇلاما عالىمدى كوپشىلىك بىلە بەرمەۋى مۇمكىن.
ال، حالىقتىڭ كوكەيىندەگىسىن كوتەرەتىن تىلشىلەر، اسىرەسە تەلەجۇرگىزۋشىلەر تەز تانىلادى. ەلباسى ۇشاعىنا ءمىنىپ ەڭكۋ-ەڭكۋ ەندىكتەردى ارالاۋ، الەمدىك دەرجاۆالاردىڭ پاتشالارى وتىراتىن سالتاناتتى سارايلاردىڭ تورىنە شىعۋ، تۇعىرى بيىك تۇلعالارمەن تەرەزەسى تەڭ قۇرداسىڭمەن سىرلاسقانداي سۇحبات قۇرۋ ەكىنىڭ بىرىنە بۇيىرمايتىن باقىت.
كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە دە، ودان كەيىن دە جۇلدىزى جارقىراعان جامپوز ۆاسيلي پەسكوۆ ەسىمە ءتۇسىپ تۇرعانىن قاراشى. قالام قۋاتىنىڭ ارقاسىندا ەكى قوعامنىڭ دا قىزىعىن كوردى. سوناۋ ەلۋىنشى جىلدارى فوتواپپاراتىن اسىنىپ ماسكەۋگە كەلگەن جاس جىگىت كوپ كەشىكپەي- اق «كومسومولسكايا پراۆدانىڭ» كوريفەيىنە اينالدى. اتى-جوندەرى ادامزات تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلعان گاگارين، جۋكوۆ سياقتى جاقسى- جايساڭداردان العاشقىلار قاتارىندا ينتەرۆيۋ(سۇقپات) الدى. ۇشقان قۇس، جۇگىرگەن اڭنىڭ ءىزىن قۋىپ شارتاراپتى شارلادى. تابيعات تاماشالارىن تاڭبالادى. تاعدىرى تاڭعاجايىپ كەيىپكەرلەردى تاپتى. ەڭ باستىسى، ۇزاق جىلدارعا سوزىلعان شىعارماشىلىق عۇمىرىندا قالاعان تاقىرىپتارىن عانا تولعادى. كاپيتاليزم مەن سوتسياليزم شارپىسىپ تۇرعان شيەلەنىستى شاقتا امەريكالىقتاردىڭ شاقىرۋىمەن الياسكادا ات شالدىردى. انتاركتيدانىڭ اق ايۋلارىمەن اعايىنداي «ارالاستى».
اتاعى اسپانداعان اقىن- جازۋشىلار قول جەتكىزە الماعان لەنيندىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى اتاندى. قاشان دۇنيەدەن قايتقانىنشا «ك پ» - نىڭ رەداكسيا- سىندا جۇمىس ىستەدى. مالدانعان ماماندىعىنىڭ مارتەبەسىن بيىكتەتۋدىڭ ۇزدىك ۇلگىسى ءسىرا، وسىنداي-اق بولار.
نەگە ەكەنىن قايدام، قازىرگى قازاق جۋرناليستيكاسى ءوزىنىڭ بۇرىننان قالىپتاسقان كلاسسيكالىق سيپاتىنان ايىرىلىپ قالعانداي.
اڭگىمە وقىعانداي ادەمى اسەرگە بولەيتىن كوركەم وچەركتەر كوزدەن بۇلبۇل ۇشتى. اتتەگەنايلاتقان ءتىل، ستيل كەمىستىگىنە ابدەن كوندىگىپ الدىق. قارا ءسوزدىڭ قايماعى تۇگىل قاسپاعىنا قاسىق باتىرماعالى قاشان. وسىندايدا رەفورماتور رەداكتور سەيداحمەت بەردىقۇلوۆتىڭ ارمان-اڭسارى ويعا ورالادى.
«شىركىن، گازەتتىڭ رەسمي ماقالالارىن اۋىز ادەبيەتىنىڭ ستيلىنە سالىپ جازسا عوي...» دەپ ەدى- اۋ جارىقتىعىم. سارى قىمىزبەن سارىق باسقانداي ونداي وڭدى دۇنيەلەردى وقۋىمىز ەندى ەكىتالاي شىعار. گازەتتەگى جاعداي مۇنداي بولعاندا، تەلەديدارداعى احۋال ودان دا ايانىشتى ەكەنى انىق. باس-اياعى شەكتەۋلى باعان كولەمى كوتەرمەيدى. ايتپەسە، ەفيردى جاۋلاپ العان انەبىر ءارتىس جۇرگىزۋشىلەردىڭ وراشولاق ءسوز قولدانىستارى تۋرالى تاڭعا ايتىپ تاۋىسا المايسىڭ. سوعان قاراماستان لەكسيكوندارىنداعى ەكى ءجۇز سوزبەن ەكى مينۋتقا جەتەر- جەتپەس سيۋجەتتەر جاساپ-اق، جۋرناليستيكا سالاسىنداعى بەدەلدى سىيلىقتاردى قانجىعالارىنا وپ-وڭاي بوكتەرەتىن ولجالى قاۋىم دا وسى تەلەجۋرناليستەر ەكەنىن ايتسام، بايدىڭ اسىن بايقۇس قىزعانعاننىڭ كەبىن كەشكەندەي بولىپ جۇرمەيمىز بە؟..
توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى: جۋرناليستيكا - ەرىككەنىڭ ەرمەگى ەمەس.
تالعات باتىرحان، «ەگەمەن قازاقستان»