اۋەزوۆ قولجازباسىنىڭ ءتۇپنۇسقاسى العاش رەت كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلدى
شارا اياسىندا «رۋحاني جاڭعىرۋ» تاقىرىبىندا ارنايى كورمە ۇيىمداستىرىلىپ، قازاق ەلىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنەن سىر شەرتەتىن قۇندى دەرەكتەر نازارعا ۇسىنىلدى.
«بۇگىنگى كورمەدە سيرەك كىتاپتار مەن قولجازبالار نازارعا ۇسىنىلىپ وتىر. ءتۇپنۇسقالار كوپشىلىككە بىرىنشى رەت شىعارىلىپ تۇر. نەگىزىندە ءبىز ولاردى ساندىق تەحنولوگياعا كوشىرىپ قانا، حالىق نازارىنا ۇسىنامىز. وقىرماندار ولاردى كىتاپحانا سايتىنان كورىپ، وقىپ، پايدالانا الادى. بۇگىنگى كىتاپ كورمەسىندە ەڭ قۇندى دەگەنىمىز - تۇڭعىش شىققان «قازاق» گازەتى. قوعامدىق- ساياسي جانە ادەبي- مادەني باسىلىم 1913 -جىلى ورىنبوردا جارىق كورگەن. سونداي-اق، «ايقاپ» جۋرنالى. قوعامدىق- ساياسي جانە ادەبي جۋرنال 1912 -جىلى ترويسك قالاسىندا شىققان. كورمەدەگى ەڭبەكتەردىڭ بارلىعى ءتۇپنۇسقا. احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ 1925 -جىلى قىزىلوردا قالاسىندا شىققان «ءتىل قۇرالى. قازاق تىلى گرامماتيكاسى» كىتابى مەن العاشقى الىپپەلەردىڭ ءبىرى - 1914 -جىلى شىققان «قازاقشا ءالىپبيى» دە وسىندا. پارسى تىلىندەگى ماتەماتيكالىق ەسەپتەۋلەردى دە كورسەتىپ وتىرمىز، قولجازبا XIX عاسىرعا جاتادى.
كورمەدەگى ەڭ كونە مۇرا - XVI عاسىرداعى موڭعول قولجازباسى - «گەسەر» باتىرلىق جىرى. سونداي- اق، قۇندى دەرەكتەردىڭ بىرى - مۇحتار اۋەزوۆتىڭ 1945 -جىلعى «ابايدىڭ ءومىرى مەن ەڭبەگى» دەپ اتالاتىن قولجازباسى. جانە دە XIX عاسىرداعى قۇران كىتابىن، 1845 -جىلى شاعاتاي تىلىندە جازىلعان قولجازبا - «امىر تەمىر تاريحىن»، بارلىعى 28 ەڭبەكتى كورۋگە بولادى»، - دەيدى الماتى قالاسىنداعى ورتالىق عىلىمي كىتاپحانا مەڭگەرۋشىسى قارلىعاش قايماقبايەۆا Baq.kz اقپارات اگەنتتىگىنىڭ تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا.
ماماننىڭ ايتۋىنشا، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اباي جايلى قولجازباسىن كەزىندە اۋەزوۆ عىلىم اكادەمياسىنا ءوزى تاپسىرعان ەكەن.
«بىز عىلىم اكادەمياسىنىڭ كىتاپحاناسىمىز. ەجەلدەن عالىمدار ءوز ەڭبەكتەرى مەن قولجازبالارىن اكادەميا مەن ونىڭ كىتاپحاناسىنا تاپسىرىپ وتىرعان. اۋەزوۆ قولجازباسى بىزگە سولاي تۇسكەن. جالپى كىتاپتاردىڭ كوبى ارحەولوگ الكەي مارعۇلان باستاعان ءتۇرلى عىلىمي ەكسپەديتسيالار ناتيجەسىندە كەلگەن. جالپى كىتاپتار ءارتۇرلى جولمەن ءتۇسىپ وتىرادى. كەيدە تۇرعىندار قۇندى ەڭبەكتەردى وزدەرى تاپسىرادى»، - دەپ ءبولىستى ق. قايماقبايەۆا.
اتاپ وتسەك، بۇگىنگى كورمەدە ءتۇرلى سوزدىكتەر، ونىڭ ىشىندە لاتىن تىلىندەگى سوزدىك پەن باسقا دا قۇندى ءارى بۇرىن قۇپيا بولعان مۇرا نازارعا ۇسىنىلدى.
فوتو: اۆتوردىكى
قىمبات ەلتاي قىزى
Baq.kz