شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ: حالقىمىزدىڭ «قۇمانعا» قاتىستى ادەت-عۇرىپتارى - فوتو
حالقىمىزدىڭ «قۇمانعا» قاتىستى ادەت- عۇرىپتارى - «تارباعاتاي اقپارات» سايتى
قىتايلىق kztcxw.cc سايتىندا نۇقان كاكەشا ۇلىنىڭ «قۇمانعا قاتىستى ادەت- عۇرىپتار» اتتى ماقالاسى جارىق كوردى.
اتالعان ماقالادا اۆتور قۇماننىڭ حالقىمىزدىڭ تۇرمىسىنداعى قولدانىسى، ۇزاق ۋاقىت بويى قۇمانمەن بىرگە ساقتالىپ كەلگەن ۇلتىمىزدىڭ ادەت- عۇرىپتارى، مادەني تانىمى، تۇسىنىكتەرى، ءداستۇر زاڭدىلىقتارى تۋرالى مايەكتى وي قوزعايدى.
«قۇمان - تازالىقتىڭ جارشىسى. قازاقتىڭ وتكەن تۇرمىسىندا قۇمانسىز وتباسى بولعان ەمەس. وزەننەن، سىلدىراپ اققان بۇلاق، باستاۋدان اكەلىنگەن سۋدى ءشومىش تەكتەس شاعىن ىدىسپەن قۇمانعا قۇيامىز. قۇمان سۋى ءارقاشان دا ىستىق نەمەسە قاتتى سۋىق بولماۋى شارت. ەستە بولاتىنى تاڭعى اس الدىنداعى بەتى- قولدى جۋعاندا قولعا ءوزارا قۇمانمەن سۋ قۇيىسپايدى، قالعان جاعدايدىڭ بارىندە ادامدار ءبىر- بىرىنە سۋ قۇيىپ، قۇمان ارقىلى دا قۇرمەتىن ءبىلدىرىسىپ جاتادى. ۇلتىمىز كەلىنگە ءجۇزىنىڭ جىلىلىعىمەن قوسا، قۇمانداعى سۋىنىڭ جىلىلىعىنا دا قاراپ باعا بەرگەن. ۇيدەگى قۇماننىڭ قۇر تۇرماۋى، قۇمانداعى سۋدىڭ جىلى، بابىندا بولۋى سول شاڭىراقتىڭ كەلىنىمەن تىكەلەي قاتىستى دەپ قارالعان. كەلىننىڭ كۇندەلىكتى مىندەتىنىڭ باسى تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرىپ، كيىز ءۇيدىڭ تۇندىگىن اشقاننان كەيىن ەڭ العاش ەسكەرەتىنى قۇماننىڭ ءىشىن تازالاپ، سۋىن تولتىرىپ، كوزىن ءسۇرتىپ، جاققان وتتىڭ جانىنا الدىمەن قۇماندى قويىپ، اتا ـ ەنەسىنىڭ، ۇلكەندەردىڭ دارەت الاتىن سۋىنا دايىندىق جاساۋدان باستالادى. قۇمان كۇندىز-ءتۇنى وتتا تۇراتىندىقتان، ىستىققا ءتوزىمدى، شويىن، مىس، كۇمىس نەمەسە جەز، قالايدان ءتۇرلى فورمادا اشەكەيلى ەتىپ جاسالادى. بۇل قۇمانداردى ەسكىرىپ، كونەرگەن كەزدە دە، ونى كونەنىڭ كوزى، قۇتتى قۇمان، اتادان قالعان اسىل قازىنا دەپ باعالاپ اۋلەتتىڭ جادىگەرى ساناپ ساقتاپ قالاتىن وتباسىلار كوپ»، - دەپ جازىلعان ماقالادا.
اۆتوردىڭ جازۋىنشا، ءارقانداي ادام سۋ تولتىرىلعان قۇماندى بىرەۋگە بەرەردە ەڭ الدىمەن سۋدى ءوز قولىنا قۇيىپ كورىپ، ودان قوناقتىڭ قولىنا قۇمانمەن سۋ قۇيۋ قوناققا دەگەن ۇلكەن قۇرمەت سانالادى. دالا زاڭىندا قۇمانداعى سۋ قالىپتان تىس ىستىق نەمەسە مۇزداي سۋىق بولعاندا قارسى جاق ايىپ تارتتىرۋىنا قۇقىلى دەلىنگەن. تاباق تارتىلار الدىندا قوناقتاردىڭ قولدارىنا قۇمانمەن قۇنتتاپ سۋ قۇيىلادى. سۋ قۇيىلار الدىندا سۋلىق ورامالدى دايىنداپ الىپ، سول وتباسىنداعى قولعاناتقا جاراعانى نەمەسە جاسى كىشى بالاسى قوناقتىڭ قولىنا وڭىنان باستاپ سۋ قۇيادى. ەت جەلىنىپ بولىپ، تاباق جينالعاننان كەيىن سولىنان باستاپ قۇمانمەن قايىرىپ قۇيىپ، سۋ قۇيۋشى قوناقتاردىڭ ىقىلاس، باتاسىن الادى. سوڭعى قۇيىلعان بۇل سۋ قولدىڭ مايىن الاتىنداي جىلى بولۋى شارت. ولەڭ بولىپ ايتىلاتىن:
«كۇمىس قۇمان-اي،
وتتا تۇرعان-اي!
اينالايىن كوزىڭنەن،
اشىپ-جۇمعان ـ اي!»
نەمەسە،
«قۇمان العان،
سۋعا بارعان،
سۇلۋىڭدى ساعىندىم» - دەگەن سياقتى ويناقى ايتىلاتىن ءان اۋەنىندەگى ولەڭ جولدارىندا دا قۇماننىڭ قاسيەتىن سۇلۋلاردىڭ بويىنان ىزدەگەن.
تۇرىك الەمى سپورتشىلارى بۋرسادا باس قوسادى - ت ر ت اگەنتتىگى
تۇركيانىڭ بۋرسا قالاسىندا ەكىنشى رەت ۇيىمداستىرىپ وتىرعان «تۇرىك الەمى ۇلتتىق سپورت فەستيۆالى» وتەدى، - دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەديدار اگەنتتىگى سايتى. «شاراعا 23 ەلدەن 215 سپورتشى مەن مادەنيەت سالاسىنىڭ 50 وكىلى قاتىسادى. ۇلتتىق سپورت فەستيۆالى 22-23 -شىلدە كۇندەرى وتەدى. فەستيۆال اياسىندا كوكپار، كۇرەس تۇرلەرى، ات جارىستار، مانگالا، ساداق اتۋ، اسىق سەكىلدى ۇلتتىق ويىندار وينالادى. سونداي-اق «دومبىرا» ءانىنىڭ اۆتورى، نوعاي اقىنى ارىستانبەك سۇلتانبەكوۆ جانە كيركۇكتەن كەلگەن انشىلەر احمەت تۋزلۋ مەن وسمان اۆدجى ساحناعا شىعادى. ۇلتتىق سپورت فەستيۆالىندە قىرعىز، قازاق، كاۆكاز فولكلورى جانە اقىندار ايتىسى دا كورسەتىلەدى. قازاق، قىرعىز، ۇيعىر، وزبەك، تۇرىكمەن، تاتار، نوعايلاردىڭ قول ونەرلەرى، مادەني بۇيىمدارى مەن ۇلتتىق كيىمدەرى تانىستىرىلادى. شارا اياسىندا سونىمەن بىرگە كوكتۇرىك ءالىپبيىن ۇيرەتەتىن ساباق بەرىلەدى»، - دەپ جازادى دەرەككوز.
شىڭجاڭدا حالقارالىق ۇلتتىق ءبي فەستيۆالى ءوتتى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNK)
ق ح ر مادەنيەت مينيسترلىگى مەن شىڭجاڭ ولكەسىنىڭ حالىق ۇكىمەتى ۇيىمداستىرعان «V حالىقارالىق ۇلتتىق ءبي فەستيۆالى» ءۇرىمجى قالاسىندا «شۇلەن شۇعىلاعا شومعاندا» اتتى سالتاناتتى كونسەرتپەن باستالدى، دەپ حابارلايدى قىتايلىق kazakcnr.com سايتى.
اتالعان حالىقارالىق فەستيۆالدى 20 -شىلدە مەن 5 -تامىز ارالىعىندا وتكىزۋ جوسپارلانعان. فەستيۆالعا شەتەلدەر مەن مەملەكەت ىشىنەن 21 ونەر ۇجىمى قاتىسپاق. ولار ءۇرىمجى قالاسىنداعى 6 تەاتر ورتالىعىندا ءوز ونەرلەرىن كورسەتەدى.
قازاقستان اۋعانستاننىڭ بەيبىتشىلىك ۇدەرىسىن قولدايدى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى
قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى استانانىڭ اۋعانستاننىڭ بەيبىت ۇدەرىسىن قولدايتىنىن مالىمدەدى، دەپ جازادى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
«تاسنيم» حابار اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى ۆلاديمير جۇماقانوۆ سەيسەنبى كۇنى اۋعانستاندىق دەلەگاتسيامەن كەزدەسۋدە ەلىنىڭ اۋعانستاندا لاڭكەستەردىڭ پسيحيكالىق سوعىسىمەن كۇرەس سالاسىندا دا سەرىكتەستىك جاساۋعا ازىرلىگىن جاريالادى.
اۋعانستان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ باسپا ءسوز كەڭسەسى دە مالىمدەمە جاريالاپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ حاتشىسى ۆلاديمير جۇماقانوۆتىڭ اۋعانستان پرەزيدەنتىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسشىسى حانيف اتمارمەن كەزدەسىپ، سۇحباتتاسقانىن حابارلادى.
اتمار قازاقستان مەن اۋعانستاننىڭ سەرىكتەستىكتەرىن قۇپتاپ، اۋعانستان مەن قازاقستان پرەزيدەنتتەرىنىڭ ەكى ەلدىڭ لاڭكەستىكپەن كۇرەس سالاسىنداعى ارىپتەستىكتەرىن جالعاستىرۋ بويىنشا كەلىسىمگە يە ەكەندىكتەرىن مالىمدەدى.
«ءسۇيىنباي سازى» انسامبلى انكارادا كونسەرت قويدى - ت ر ت اگەنتتىگى
قازاقستان مەن تۇركيا مەملەكەتتەرى اراسىندا ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناستاردىڭ 25 جىلدىعىنا وراي الماتى وبلىسى جامبىل اۋداندىق مادەنيەت ءۇيى جانىنداعى ء«سۇيىنباي سازى» فولكلورلىق ەتنوگرافيالىق توبىنىڭ ارتىستەرى انكارادا ونەر كورسەتتى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەديدار اگەنتتىگى سايتى.
«انكارا قالاسى، كەچيورەن اۋدانىنىڭ قوناقجايلىعىمەن قازاقستاننىڭ تۇركياداعى وكىلەتتى ەلشىلىگى جانە تۇرىك مادەنيەتىنىڭ حالىقارالىق ۇيىمى «تۇرىكسوي» ورتاق ۇيىمداستىرعان كونسەرتتىك باعدارلامادا قازاقتىڭ ۇلتتىق ساز اسپاپتارىنىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن وتاندىق جانە تۇرىكتىڭ كوپكە تانىمال شىعارمالارى ورىندالدى. كونسەرتكە قازاقستاننىڭ انكاراداعى وكىلەتتى ەلشىسى ابزال ساپاربەك ۇلى، كەچيورەن مۋنيتسيپاليتەت باسشىسى مۇستافا اك، تۇرىكسوي باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى فىرات پۋرتاش، زيالى قاۋىم، قازاق دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرى مەن كوپتەگەن ادام قاتىستى. كونسەرتتىڭ سوڭىندا «ءسۇيىنباي سازى» فولكلورلىق ەتنوگرافيالىق توبىنىڭ ارتىستەرى پرەزيدەنت رەجەپ تايىپ ەردوعان مەن قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا ارناپ جازىلعان اندەردى ورىندادى»، - دەپ حابارلايدى ت ر ت اگەنتتىگى.
موڭعولياداعى ق ر ەلشىسى «اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى» مەدالىن ايناگۇل ساراي قىزىنا تابىس ەتتى - kaznews.mn
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ موڭعولياداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى قالىبەك قوبلاندين موڭعوليانىڭ جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، موڭعولياداعى «ارۋلار» وداعىنىڭ ءتورايىمى جانە «ارۋ جۇلدىزدار» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى ايناگۇل ساراي قىزىنا ق ر اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيالار مينيسترلىگىنىڭ «اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى» مەدالىن تابىس ەتتى، دەپ جازادى موڭعوليالىق KAZNEWS اقپاراتتىق پورتالى.
ماراپاتتاۋ ءراسىمى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگى جانە قازاقستاننىڭ ديپلوماتيالىق قىزمەتىنىڭ 25 جىلدىعى مەرەيتويلارى اياسىندا ۇيىمداستىرىلدى.
قىتايداعى قازاقتار «تۇلپار» مەرەكەسىندە 10 مىڭ جىلقىنىڭ شابىسىن تاماشالادى - تيانشاننەت
قىتاي مەملەكەتى «تۇلپار مەكەنى» دەپ تانىعان ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ موڭعۇلكۇرە اۋدانىندا «تۇلپار» حالىقارالىق تۋريزم مەرەكەسى اتالىپ ءوتتى، دەپ حابارلايدى «تيانشاننەت» اقپاراتتىق پورتالى.
حالقىمىز قادىرلەپ، قاستەرلەگەن جىلقى تۇلىگىنە ارنالعان ءدۇبىرلى تويدىڭ سالتاناتتى اشىلۋىندا «تۇلپار مەن الەم»، «جۇيتكۋ»، «تۇلپار جىرى» سياقتى ءۇش ءبولىمدى قويىلىم كورسەتىلدى. ال اتالمىش شارانىڭ سوڭعى ساتىندە «10 مىڭ تۇلپاردىڭ شابىسى» اتتى جاندى كورسەتىلىم ۇيىمداستىرىلىپ، ساحنا الدىنان مىڭداعان سايگۇلىك جەر ءتوسىن دۇبىرلەتىپ شاۋىپ ءوتتى. وسى قويىلىمداردى كورسەتۋگە ارنايى جوبالانعان ەرەكشە ساحنانىڭ جالپى اۋماعى 2000 شارشى مەتر بولسا، ساحنا تورىنە قولمەن بەينەلەنىپ سالىنعان 3D ۇلگىسىندەگى الىپ تۇلپار بەينەسى كورەرمەندەردى ەرەكشە اسەرگە بولەدى.
بۇدان باسقا مادەني شارا اياسىندا اراب جىلقىسى، تازا قاندى اعىلشىن جىلقىسى، دون جىلقىسى، بۋدەننىي جىلقىسى، قوستاناي جىلقىسى، موڭعول جىلقىسى، قازاق جىلقىسى سياقتى الەمگە تانىمالى جىلقى تۇقىمىنىڭ 20 ءتۇرى كوپشىلىككە كورسەتىلدى.
سونىمەن بىرگە قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ويىندارى قىز قۋۋ، كوكپار، تەڭگە ءىلۋ، بايگە سەكىلدى جارىستار ءوتتى.
ايتا كەتسەك، تاريحتان بەرى تەكتى تۇلپارىمەن اتاعى شىققان موڭعولكۇرەنىڭ جىلقى مادەنيەتىنىڭ تاريحى ۇزاق، تامىرى تەرەڭدە. ىلە جىلقىسىن ءوسىرۋ ورتالىعى سانالاتىن بۇل اۋداندا 100 مىڭ جىلقى بار، مۇنىڭ 90 پايىزى ىلە جىلقىسى، بۇل شىڭجاڭداعى ىلە جىلقىسىنىڭ 60 پايىزىن قۇرايدى. سوندىقتان موڭعولكۇرە بۇكىل قىتاي ەلى بويىنشا جىلقى سانى ەڭ كوپ، جىلقى ساپاسى ەڭ جاقسى اۋدان ەسەپتەلەدى.
قىتاي اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگى 2003 -جىلى موڭعولكۇرە اۋدانىنا «قىتايدىڭ تۇلپار مەكەنى» دەگەن اتاق بەرگەن. اۋدان 2009 -جىلدان باستاپ ءداستۇرلى «ىلە تۇلپارى حالىقارالىق تۋريزم مەرەكەسىن» ۇيىمداستىرىپ كەلەدى.
اۆتور: باقىتجول كاكەش